بررسی و معرفی انواع مته گردبر
مته گردبر چیست؟ انواع مته دریل از نوع ساده و مته گرد بر دریل چه تفاوتی با هم دارند و این ابزار در کجا استفاده می‌شود؟ اساسا چرا و چگونه باید از این مته استفاده کرد و انواع مته گرد کدامند؟... این ها سوالات بدیهی است که هر متقاضی و خریدار مته ممکن است به دنبال جواب های آن باشد. به طور کلی و خلاصه، مته گردبر برای سوراخکاری سایز بزرگ و ایجاد دایره و حفره با قطر پهن روی انواع قطعات و اجناس مختلف فلزی، چوبی، بتنی و ... با هدف های متنوعی به کار برده می‌شود. کاربری و شغل هایی چون تعمیرات وسایل، نجاری، ساخت قطعات چوبی، پلاستیکی، فلزی، شیشه ای و... مثل ماکت، میز و مبلمان، دکوراسیون، اسباب بازی؛ نصب انواع لوازم مثل درب، پنجره، هواکش یا مواردی چون نمونه برداری، کار روی سازه فلزی و داربست، تخریب ساختمان و... بسیاری موارد کاری دیگر از جمله عناوین استفاده مته گردبر در کارهای روزمره خانگی یا صنعتی و سنگین است.
مته گردبر چیست؟
مته گرد بر به انگلیسی Hole Saw یک ابزار برشی تیز فلزی است که طبق کاربری و کارکرد با اشکال مختلفی تولید می‌شود. در واقع هر جایی از صنعت و کار که نیاز به در آوردن یک دایره و سوراخ بزرگ گرد سطحی یا عمیق با لبه های داخلی کاملا صاف در یک قطعه کار باشد، مته گردبر به میدان می‌آید. این ابزار با توجه به نوع و شکل ساختمان به 2 دسته کلی تقسیم شده که به نام مته گردبر ثابت و گردبر متغیر معروف است.
اجزاء مته گرد بر
نوع اول ساخت آن مته گرد بر ثابت بوده که به نوعی پر مصرف ترین گردبر در کارهاست و از یک کاسه یا سیلندر (استوانه ای) گرد بر فلزی و یک دنباله گرد بر تشکیل می‌شود. در هنگام کار، ابتدا این سیلندر روی دنباله گردبر قرار گرفته و محکم می‌شود و سپس کار سوراخکاری با لبه و دندانه تیز آن انجام خواهد شد. اجزاء مته گردبر ثابت به شرح زیر است:
کاسه یا سیلندر گردبر
از بدنه و جنس فلزی فولادی ساخته شده و با توجه به سایز قطر آن بین 14 تا 150 میلی متر در بازار وجود دارد. بنا به کاربرد و نحوه استفاده و جنس قطعه کاری، این کاسه و تیغه های مته گردبر شکل ها و کاربرد مختلفی خواهند داشت و از آلیاژهای فولادی متفاوتی ساخته می‌شوند که در قسمت کاربرد توضیح خواهیم داد.
دنباله گرد بر
این قطعه خود از ترکیب چند عضو دیگر یعنی محور و پین گرد بر، مته راهنما، فنر، پایه نگهدارنده و پیچ تشکیل شده که سیلندر و تیغه مته گردبر روی آن بسته می‌شود. دنباله گردبر با توجه به اندازه کاسه انتخاب می‌شود و معمولا در 2 سایز استاندارد دنباله گردبر کوچک برای مته گردبر سایز 14 میلی متر تا 30 میلی متر و دنباله گردبر بزرگ برای سیلندرهای بزرگتر از 30 میلی متر کاربرد دارند. بعد از متصل کردن و سفت کردن سیلندر روی محور و دنباله گردبر، سر دیگر این محور مثل یک مته روی سه نظام دریل بسته شده و با روشن کردن دستگاه، مته گردبر خواهد چرخید. با گذاشتن لبه های تیز گردبر روی سطح قطعه، ابتدا مته ی راهنما یک سوراخ ساده در کار ایجاد می‌کند و سپس لبه و دندانه تیز کاسه گردبر یک سوراخ گرد بزرگ به وجود می‌آورد.
برخی دنباله ها بر روی محور و مته راهنما، مجهز به فنر هستند؛ این فنر هنگام سوراخکاری به مرور جمع شده و آماده رهاسازی می‌شود و به محض اینکه سوراخ تکمیل شد، فنر خود را رها کرده و نیروی ارتجاعی آن باعث می‌شود تا دریل و سه نظام به سرعت از قطعه فاصله بگیرد و قسمت برش داده شده قطعه به راحتی و سرعت جدا شود. این عمل ضمن امنیت بیشتر کاربر، کمک می‌کند تا قطعه کاری هم از آسیب احتمالی تیغه در امان بماند. لازم به ذکر است که همه دنباله های گردبر، مته راهنما ندارند و برخی مدل ها کار برش را تنها با خود سیلندر انجام می‌دهند.
گرد بر متغیر
اما نوع دوم گردبر به لحاظ ساختاری، مته گردبر متغیر است که ظاهری کاملا متفاوت با مدل ثابت داشته و نیازی به نصب و تعویض سیلندر ندارد. گرد بر مدرج یا متغیر از یک پایه مرکزی و 2 بازو با تیغه های نوک تیز متحرک در اطراف و موازی با هم تشکیل شده است. این ابزار مثل یک پرگار دو طرفه روی قطعه کاری می‌نشیند و بعد از چرخش توسط دریل، دو تیغه کناری آن یک دایره به وجود میآورند. مته گرد بر متغیر می‌تواند به کمک آچار و دست در قطرهای مختلفی طبق درجه بندی روی محور و بازوها تنظیم شود و نیاز به تعویض تیغه برای برشکاری در قطرهای برزگتر ندارد. اما از این مدل گردبر نمی‌توان در کارهای سنگین و سریع و سوراخکاری جنس های ضخیم استفاده کرد، چرا که به دلیل نحوه کار و توان نفوذ محدود، گردبر متغیر تنها برای برشکاری نرم و مواد نازک مثل چوب، گچ، پارچه، پلاستیک و ... کاربرد دارد.
انواع مته گرد بر از لحاظ کاربرد
بعد از آشنایی کلی با این مته و اشاره به ساختار آن، نوبت به انواع گردبر بر اساس کاربرد می‌رسد. از دید فنی مته گردبرها نیز مثل تمام ابزارهای برشی، با توجه به جنس قطعه کاری که قرار است برش دهند، تفاوت ظاهری خواهند داشت. در خانواده مته گردبرها این تغییرات بیشتر در جنس ساخت و در شکل آج و دندانه لبه دیده می‌شود. جنس و بدنه فولادی، کبالت دار با دندانه الماسه، کربن استیل، دیاموند، بای-متال، مته گرد بر TCT یا تنگستن کارباید و غیره ... از جمله این موارد هستند. ضمن اینکه شکل دندانه ها نیز حکایت از موارد مصرف جداگانه گردبر دارد. مثلا مته گردبر دندانه اره ای بیشتر برای چوب و فلزات ساخته شده و مته گردبر دندانه مربعی با سگمنت های مجزا، جهت کار روی بتن، سنگ، گرانیت جهت برش و نمونه برداری کاربرد دارد؛ و بر همین منوال مته گردبر های با لبه صاف و یکدست بدون آج و الماسه پودری، مناسب اجناس حساس مثل شیشه، سرامیک و... هستند.
مته گردبر چوب
مته گردبر کربن استیل شاید پر استفاده ترین مدل های این گروه ابزار برای کارگاه های نجاری و پروژه چوبی را داشته باشد. مته گرد بر چوب نسبت به نوع گردبر های بی-متال از مقاومت کمتری برخوردار بوده و با دندانه های اره ای ساخته می‌شوند. از مته گردبر چوب برای سوراخکاری انواع چوب های چند لا، نئوپان،، پلاستیک های غیر لمینتی و اجناس نرم مشابه استفاده می‌گردد. برای آشنایی بیشتر با انواع مته چوب به مطلبی در این خصوص در وبسایت ابزارمارکت مراجعه نمایید.
مته گردبر فلز
مته گرد بر آهن یا مته گرد بر بای متال Bi-Metal فلز ساده ترین شکل گردبر بوده که با دندانه های اره ای ارائه شده و مناسب کار روی پلاستیک، چوب و البته فلزات نرم و عمومی است. بدنه فولادی با تیغه از نوع فولاد تند بر یا HSS پایه اصلی آنها را تشکیل می‌دهد و ترکیب میزان بالای کربن در ساخت این مته ها، باعث شده تا نفوذ در انواع سطوح فلز نرم و عادی (غیر آهنی و غیر سخت) براحتی صورت گیرد.
مته گردبر کبالت دار
نوعی دیگر از مته گرد بر فلز که شبیه به دسته قبل بوده اما با آج های کبالت دار 5 درصد و یا 8 درصد ساخته شده و برای سوراخکاری روی انواع فلزات آهنی و فلزات سخت مثل آلیاژ فولاد، چدن و... کاربرد دارد. این مدل هم جزو مته گردبر بی-متال به حساب آمده و مثل گردبر چوب و فلز معمولی در سایزهای قطر بسیار گسترده از 13 تا 150 میلی متر در بازار وجود دارد. با این مته گرد بر علاوه تمام فلزات نرم و سخت (غیر از استیل)، می‌توان چوب و پلاستیک ضخیم را هم برش داد. در کار با مته گردبر کبالت دار باید مراقب بود که سر و آج آن زیر فشار نشکند.
مته گردبر استیل و ام دی اف
گردبر الماسه استیل یکی از زیر شاخه های مته گردبر فلز بوده که سر الماسه از نوع تنگستن کارباید داشته و به همین دلیل در خانواده مته گرد بر TCT هم قرار می‌گیرد. این مته به خاطر وجود ساختار و شکل نوک دندانه ها، توانایی استفاده روی ورق استیل ساده ضد زنگ و چوب روکش دار را هم دارد. از آنجا که این مته گردبر آسیبی به سطح قطعه نخواهد زد، تولیدکنندگان گاهی کاربری مته گرد بر استیل الماسه را برای کار روی چوب ام دی اف نیز مناسب می‌دانند.
مته گردبر الماسه بتن
گردبر بتن و سنگ نوع پیشرفته ای از مته الماسه TCT بوده که نوک هایی از جنس تنگستن کارباید سیلیکونی دارد. این مدل به دلیل داشتن آج های طلایی رنگ و بزرگ و البته سخت و مستحکم در نوک مته، کاملا قابل تشخیص است. بدنه مته گرد بر سنگ و بتن از فولاد آلیاژی بسیار مستحکم ساخته شده و از این مته در دور و سرعت بالا و حالت چکشی دریل، برای سوراخکاری در انواع بتن، سنگ، سیمان و مصالح ساختمانی استفاده می‌گردد.
مته گرد بر گرانیت
مته گرانیت بر در گروه مته گردبر الماسه سنگ گروه بندی می‌شود اما برخلاف دندانه‌های نوک تیز، دارای نوک و آج های سگمنتی تخت و جداگانه از هم است. مته گردبر گرانیت به دلیل حساسیت در کار باید توسط دریل های گیربگسی و حالت دریل چکشی استفاده گردد و توانایی سوراخکاری انواع سنگ گرانیت، مرمر، سرامیک سخت و محصولات مشابه را دارد.
مته گردبر شیشه و سرامیک
گرد بر سرامیک الماسه یا مته گردبر الماسه پودری نوع خاصی از این ابزارهای کاربردی است که برای برش دادن سطوح و اجناس حساسی چون کاشی، شیشه، سرامیک و ... به کار برده می‌شود. مته گردبر شیشه و سرامیک دندانه ندارد و با لبه های بلند یکپارچه و پوشش داده با پودر الماسه ارائه می‌شود که این لایه عایقی و برنده، در مقابل حرارت بسیار مقاوم است. برای برش بهتر سرامیک و کاشی با مته گردبر پودری الماسه حتما باید از آب جهت خنک کنندگی سطح کار استفاده کرد.
مته گرد بر کام کن
مته پلاگ کاتر Plug Cutter یا مته گردبر کام کن نوع محدود و خاصی از این محصولات است که برای برش دادن یک گردی و در آوردن یک زبانه کوچک روی چوب کاربرد دارد. نجاران، کابینت سازان، ماکت سازان و ... با استفاده از مته کام کن، یک زبانه استوانه ای کوچک را از قطعه‌ای چوبی جدا می‌کنند و ضمن امکان کار روی دایره ایجاد شده، می‌توانند از آن زبانه به وجود آمده و جدا شده، برای اتصال دو قطعه چوبی با کمک چسب چوب یا پیچ بپردازند.
مته گرد بر دریل مگنت
دریل مگنت به دستگاه های صنعتی و قدرتمند سوراخکاری گفته می‌شود که روی سازه ها و ارتفاعات بلند فلزی مثل داربست و تیرآهن ها قابل نصب هستند. این دریل ها با پایه مگنتی و آهنربایی طبق نیاز کاربر به جای جای سطح آهنی و فلزی سازه چسبیده و با قدرت بالا، دریل کاری روی فلزات و ستون های قطور آهنی را انجام می‌دهند. مکانیزم سه نظام و مته گیر این دریل ها به شکلی است که مدل‌های متفاوتی داشته، برای همین مته خاص خود را می‌طلبد. 3 پارامتر مهم در تقسیم بندی مته گردبر دریل مگنت وجود دارد؛ 1. جنس بدنه و دندانه. 2. مدل محور و شنک 3. جنس روکش. که این سه پارامتر باعث می‌شود کاربری این مته ها متفاوت شود.
محور این مته ها مخصوص نصب در سه نظام دریل مگنت طراحی می‌شود اما مهمترین فاکتور آنها، جنس مته دریل مگنت بوده که در 2 نوع، یعنی فولاد تند بر HSS و تنگستن کارباید TCT در بازار وجود دارد. تفاوت این دو جنس ساخت در بدنه و دندانه های روی مته مشخص بوده در کاربری آن تاثیر خواهد گذاشت. مته گردبر مگنت HSS بیشتر برای برشکاری فلزات عمومی بوده و نوع تنگستن کارباید یا TCT هم برای حفره زنی و سوراخکاری روی انواع فولاد سخت، استیل، تیتانیوم، اینکونل و ... کاربرد دارد. هنگام خرید مته گردبر دریل مگنت، غیر از اندازه قطر سر مته که معمولا از سایز 12 تا 120 میلی متر وجود دارد، طول مته هم بسیار مهم بوده و در بازار کشور و فروشگاه ابزار مارکت می‌توان مته گردبر دریل مگنت با طول های 3 تا 10 سانتی متر تهیه کرد.
مته گرد بر نمونه بردار
در برخی پروژه و عملیات خاص مثل تعیین مقاومت خاک و مصالح، آزمایش جنس قطعه، تست های علمی، عملیات تخریب کنترل شده یک ساختمان و بطور کلی از این نوع کاربری ها،... گاهی نیاز است تا قسمتی از جنس بتن، سنگ و مصالح به کار رفته در سازه و ساختمان به عنوان نمونه برداشته شود. برای این کار از یک دریل نمونه بردار یا دریل کرگیر یا Core Drill استفاده می‌گردد که از قوی ترین دریل ها بوده و وظیفه نمونه برداری از سطوح مختلف را دارد. اما این دریل ها هم مثل دریل مگنت، مته های خاص خود را نیاز دارند که با مته گردبر های عمومی تفاوت داشته و با بدنه یکپارچه فلزی فولادی مستحکم، با طول کوتاه و بلند و با آج الماسه و دندانه مربعی ساخته می‌شوند.
مته دریل نمونه بردار قدرت بالایی در تخریب دارد و باید به صورت کاملا مسلط و با سرعت کنترل شده کار کند تا برای ایجاد حفره در انواع سطوح بتنی، دیوارها و مصالح ساختمانی خشک و تر مشکلی نداشته باشد. برخی مدل‌های این گروه بدون دنباله گردبر ساخته شده اما بیشتر مدل های با کیفیت مته گردبر نمونه بردار گاهی دارای دنباله است تا سرعت و امنیت کار حین سوراخکاری را بیشتر کند. مته گرد بر نمونه بردار جزو محصولات جانبی گرانتر از باقی مته ها هستند و از آنها به هیچ عنوان نباید در کارهای متفرقه و نامربوط استفاده کرد.
در این مطلب با انواع مته گردبر آشنا شدیم. مروری داشتیم بر اینکه مته گرد بر چیست و چگونه کار می کند؟ مته گردبر آهن و مته گردبر چوب و الماسه چه تفاوتی باهم دارند؟ و چطور می‌توان این گروه مته ها را از هم تشخیص داد.
شما می‌توانید برای خرید مته گردبر در سایزهای متنوع و کاربری مختلف، ساخته شده توسط بهترین تولیدکنندگان و برندهای درجه یک و با کیفیت ایرانی و خارجی به همراه مشاوره فنی و تخصصی رایگان و سرویس ارسال فوری کالا درب منزل، به فروشگاه اینترنتی ابزار مارکت مراجعه کنید.
