آشنایی با انواع مته چوب موردنیاز در نجاری

مته چوب به تمام مته های سوراخکاری می‌گویند که مخصوص کار روی انواع چوب ساده، نئوپان، MDF، چوب روکش دار و... ساخته می‌شوند. این مته ها بدنه فولادی با روکش های آلیاژی مختلف دارند و بنا به ساختار و کاربری خود ممکن است دارای شکل های آج دار، لبه دار الماسه، سر پهن، مارپیچ، مخروطی، گرد و... باشند.

مته چوب برخلاف مته های الماسه و آهن در اکثر اوقات مجهز به یک نوک تیز جهت نفوذ راحت تر در چوب ها است؛ چرا که معمولا مشاغل کار با انواع چوب، نیاز دارند تا بدون رد دادن و لیز خوردن احتمالی نوک مته و عدم آسیب زدن به سطح زیبا و دست نخورده قطعه کار چوبی، بتوانند به سرعت عملیات دریل کاری را انجام دهند.

اولین نکته درباره انتخاب انواع مته چوب ها به جنس و متریال ساخت و همچنین جنس پوشش و روکش مته ربط دارد. به طور کلی مته های چوب در هر مدلی که باشند با این جنس و روکش ها ساخته می‌شوند. قبل از شروع یه جنس و آلیاژ انواع مته چوب، ذکر این نکته ضروری است که تمام مته های چوب از جنس و آلیاژ فولادی ساخته می‌شوند و تفاوت آنها در میزان ترکیب و نوع مواد اولیه آنهاست. 

مته چوب فولادی کم کربن

مته چوب فولاد کم کربن یا Low Carbon جزو رایج ترین و پر مصرف ترین مواد بین برندها و سازندگان مته چوب است. این ماده برای سوراخکاری مواد نرم تر استفاده شده و مقدار کربن بکار رفته در ترکیب فولاد آن از 20 درصد فراتر نمی‌رود. بسیاری از قطعات چوبی معمولی و بدون روکش در نجاری با این جنس مته قابل برش خواهد بود. هر چند که عمر مفید آنها نسبتا کوتاه‌تر و قیمت ارزان تری دارند.

مته چوب فولادی کربن زیاد

نقطه مدل قبلی با توانایی سوراخکاری قوی‌تر، مته چوب فولاد کربن زیاد Hi Carbon است. به دلیل میزان کربن بالاتر در ترکیب این مدل و البته با توجه به نوع روکش آنها، عمر مفید مته چوب فولادی کربن بالا تا 2 برابر و گاهی 3 برابر افزایش می‌یابد. این نوع مته چوب نیاز کمتری به تیز کردن دوره‌ای پیدا می‌کند و برای سوراخ زنی رو چوب بیشتر در خدمت کاربر و نجار خواهد بود. مته چوب کربن زیاد برای دریل کاری روی چوب های غیر روکش دار اما قویتر با بافت متراکم تر، ضخیم تر و سخت تر مناسب هستند. در مقابل، قیمت آنها از گروه کم کربن گرانتر بوده و همچنین در سرعت های خیلی بالا، امکان ایجاد گرمای زیاد و صدمه دیدن نوک آنها وجود دارد.

مته چوب فولادی تند بر

بهترین جنس موجود در بازار مته های چوب از مواد فولاد آلیاژی تند بر High Speed Steel یا همان HSS است. قدرت سوراخکاری و دوام این متریال آنقدر بالاست که اکثر مته های فلز بر هم با همین جنس ساخته می‌شوند. عمر مفید بالاتر در سرعت های زیاد دریل کاری و مقاومت خوب در برابر گرمای تولید شده روی سطح قطعه چوبی، این نوع جنس مته را برای سوراخ زنی روی چوب های روکش دار، ام دی اف MDF و... آماده کرده است.

مته چوب اکسید سیاه

پوشش بلک اکساید Black Oxide یا مته چوب اکسید سیاه از عمومی‌ترین و رایج ترین روکش ها در انواع مته چوب و نجاری است. در واقع اکساید سیاه یک روکش جداگانه روی مته نبوده و به طور دقیق تر، یک نوع روش تولید مته از جنس فولاد تند بر HSS با حرارت زیاد است. در این فرآیند تولید، مته فولادی تند بر تحت کنترل و توسط دستگاه تا حدود 500 درجه سانتی گراد گرما می‌بیند و با کمک حرارت دهی سخت کاری می‌شود. بنابراین توان سوراخ کاری و عمر مفید مته را تا 2 برابر بالاتر می‌برد و آن را به یک ابزار مصرفی ضد زنگ تبدیل می‌کند.

مته چوب اکسید طلایی (تیتانیوم)

نوع بهتری از روکش اکسید سیاه با نام اکسید طلایی شناخته می‌شود که دلیل زرد و طلایی دیده شدن اکثر مته ها نیز به همین خاطر است. روکش تیتانیوم Titanium هر چند قیمت نهایی مته را بالاتر می‌برد و بیشتر در مته های فلز دیده می‌شود، اما برای انواع مته چوب با شکل های خاص لازم است. مته چوب اکسید طلایی امکان تیز کردن کمتری دارد اما براحتی در تمام چوب ها نفوذ می‌کند و برای موادی چون چوب روکش دار، ام دی اف و... عالی خواهد بود.

مته چوب نیترید تیتانیوم - آلومینیوم

نوع بعدی که در گروه محصولات مته چوب بسیار کمتر دیده می‌شود، روکش نیترید تیتانیوم-آلومینیوم است. چرا که این مدل پوشش مخصوص مته های فلز بوده و به دلیل افزایش قیمت، برندهای کمی به تولید مته چوب با این پوشش می‌پردازند. مته چوب نیترید تیتانیوم-آلومینیوم TiAIN که از جنس فولاد تند بر ساخته شده باشد معمولا تا 6 برابر از گروه های دیگر مته عمر مفید بیشتری دارد. برخلاف گروه قبلی، این دسته از مته های چوب امکان تیز شدن هم دارند اما بسیاری از افراد در کار چوب و نجاری آنها را مقرون به صرفه نمی‌دانند.

بعد از آشنایی با جنس و روکش مته های چوب، بدون معطلی به سراغ مدل‌های متنوع آنها در بازار می‌رویم. انواع مته های چوب و نجاری به شرح زیر است.

1 - مته چوب نیش دار

مته چوب سه نیش یا مته نیش دار از آشناترین مته های نجاری است. این مدل مته در قسمت نوک خود، به جز دو گوشه سر مته، دارای یک نوک وسط و سوم تیز ساده یا آج دار است. در واقع اکثر مته های چوب در شکل‌های مختلف، در قسمت نوک خود با این مدل سه نیش دیده می‌شوند. کار مته چوب مارپیچ ساده چوب نیش دار مثل تمام مته های معمولی فلز و دیوار است و براحتی در یک قطعه کاری یک سوراخ ایجاد می‌کند. سایز این مته ها نیز بین 0.5 تا 16 میلی متر وجود دارد.

• کاربرد:

سوراخکاری خانگی و کارگاهی انواع سطوح چوب با قطر کم

2 - مته برگی

یکی از محبوب ترین انواع مته چوب در بسیاری از پروژه های نجاری، مته برگی Spade است که شکل شبیه به برگ درختان ساخته شده است. این نوع مته دارای یک سر پهن متصل شده به یک نوک تیز است و از آن برای ایجاد سوراخ های بزرگ بین قطرهای 6 تا 50 میلی متر استفاده می‌شود. بزرگترین مزیت مته چوب برگی، امکان زدن سوراخ های بزرگتر، کاربرد آسان و نگرانی کمتر کاربر از خطرات کار با مته چوب معمولی است.

• کاربرد:

سوراخ زنی سریع و بزرگتر از مته های معمولی روی انواع چوب

3 - مته گرد بر چوب

گردبرهای چوب Wood Hole Saw سهم بزرگی از انواع مته چوب و نجاری را تشکیل می‌دهند. مته گردبر چوب در دو نوع معمولی و الماسه ساخته می‌شود. نوع معمولی دندانه های فولادی HSS دارد و برای برش زدن تمام چوب های بدون روکش و ساده مناسب است. مته گردبر چوب الماسه در قسمت نوک خود دارای آج الماسه است که برای برشکاری چوب روکش دار، ام دی اف MDF و... ایده آل خواهد بود. مته گردبر دارای یک مته مرکزی (میله نگهدارنده) و یک کاسه گردبر است که سایز آنها طبق قطر کاسه تعریف می‌شود. گردبر چوب از سایز کوچک 19 میلی متر تا بسیار بزرگ و پهن 130 میلی متری در بازار وجود دارند.

• کاربرد:

ایجاد سوراخ های دایره ای با دامنه قطرهای گسترده روی چوب معمولی و روکش دار

4 - مته گازور

نوع دیگری از مته های نجاری پر کاربرد در کابینت سازی، مبلمان و تختخواب، ساخت اسباب بازی و عروسک، کمد و کشو با عنوان مته جا قفل با مته گازور Forstner نامیده شده است. این مدل مته ها دارای یک سر گرد و پهن هستند که سایز آنها نیز بر اساس قطر همین سر کارگیر بین 16 تا 100 میلی متر انتخاب می‌شود. مته گازور با ایمنی بالا به ایجاد یک سوراخ گرد و کاملا تمیز و یکدست روی سطح چوب می‌پردازد. این مدل مته هم امکان نصب روی دریل برقی معمولی دارد و هم می‌تواند روی دریل ستونی نصب شود. اکثر کابینت سازان و نجاران که به یک سوراخ دایره‌ای کاملا تمیز و سریع نیاز دارند و مثلا می‌خواهند جای قفل درب کابینت را در بیاورند، از مته جا قفل و گازور استفاده می‌کنند.

• کاربرد:

در آوردن جای قفل و زدن سوراخ گرد کاملا تمیز روی لبه و سطوح چوب با عمق کنترل شده

5 - مته خودکار

مته چوب خودکار Self Feed نسل جدیدتر مته گازور است که بجای داشتن یک کله گلی فولادی تو پر، دارای یک فضای تو خالی مجهز شده به یک پیچ و لبه های برنده است. این مدل مته چوب برای سوراخکاری در گوشه ها و زاویه ها در برخش موقعیت های دشوار که مته گازور کلاسیک به سختی آن را انجام می‌دهد مناسب است.

•  کاربرد:

سوراخکاری گرد روی زوایا و گوشه های قطعه چوبی با شکل هندسی نامنظم و سخت

6 - مته مخروطی

مدل بعدی همانطور که از نامش پیداست شکلی مخروطی دارد. مته کاجی Step به نوعی مته چوب گفته می‌شود که برای گشاد کردن و بزرگ کردن یک حفره در سطح کار و در یک بار پروسه و فرآیند سوراخ زنی استفاده می‌شود. یک مته چوب مخروطی از پله های با سایز متفاوت مثل 4 تا 32 میلی متر ساخته شده و شکلی شبیه به درخت کاج دارد. این مدل مته همزمان با بزرگ کردن سایز قبلی سوزاخ، لبه‌های آن را هم صاف می‌کند.

• کاربرد:

ایده آل برای سوراخ زنی در قطرهای متفاوت بدون عوض کردن مته های مختلف

7 - مته کنده باز کن

نوعی از مته های جدید در صنایع چوب بری به نام مته کنده باز کن Lug Splitter شناخته می‌شود. این مته برای نیمه کردن کنده های درخت نازک و قطور بعد از برش اصلی در جنگل و کارخانه های چوب بری استفاده می‌شود. شکل این مته بسیار شبیه به مته مخروطی است یا این تفاوت که سایزی روی مته درج نشده و اصولا سایز چندان در این مته چوب مهم نیست؛ بلکه قدرت نفوذ و تیر بودن نوک آن مهمترین مشخصه مته کنده باز کن خواهد بود.

• کاربرد:

باز کردن کنده های درخت، تنه های قطور و... بعد از برش و قطع کردن در صنایع چوب بری

8 - مته خزینه چوب

از جمله مته های چوب محبوب برای استادان نجاری و کابینت سازان مته چوب خزینه CounterSink است. هر مته‌ای بعد از انجام کار خود، یک سوراخ با لبه و پلیسه ایجاد می‌کند که هنگام اتصال پیچ یا دیگر وسایل، ظاهر کار زیبا نخواهد بود. مته خزینه یک نوع مته ثانویه است که لبه سوراخ های زده شده را صاف می‌کند تا پیچ، میخ و... بعد از اتصال روی سطوح چوبی به خوبی خوابانده شود. مته خزینه چوب دارای دو مدل است:

مته خزینه چوب دستی: در این مدل، مته با قدرت دست کاربر و بدون نیاز به دریل برقی استفاده می‌گردد. سایز این نوع مته گوناگون نیست و برای انواع سوراخ ها قابل استفاده خواهد بود.

مته خزینه چوب دریلی: شکل متقاوت و باریک تری نسبت به مته خزینه دستی داشته و در سایزهای مختلفی در بازار وجود دارد.

• کاربرد:

صاف کردن لبه سوراخ های ایجاد شده روی چوب جهت اتصال بهتر لوازم مثل پیچ و...

9 - مته پخ زن چوب

مته پخ زنی چوب CounterBore نوعی دیگر از مته خزینه است که بجای صاف کردن لبه های سوراخ، یک حفره‌ی بزرگتر روی سوراخ از قبل ایجاد شده می‌زند تا سر پیچ و مهره به طور کامل در دل و درون سطح قطعه چوبی قرار بگیرد. برخلاف مته خزینه معمولی که نوک پیچ بیرون کار می‌ماند، بعد از استفاده از مته پخ زنی، اثری از سر پیچ نصب شده دیده نخواهد شد.

• کاربرد:

پنهان کردن اتصالات مثل پیچ و مهره در اتصالات وسایل چوبی

10 - مته چوب پایلوت

مته چوب مرغک دار یا مته پایلوت Pilot بسیار شبیه به مته چوب معمولی نیش دار بوده اما نوک آن دارای یک سری کوچک تر غیر تیز است. این نوک کوچک دو طرفه، قبل از رسیدن سطح چوب به آج مته، یک سوراخ کوچک کنترل شده در قطعه ایجاد می‌کند و باعث می‌شود تا مته حین سوراخکاری از جای خود تکان نخورد. بزرگترین مزیت مته پایلوت نسبت به مته نیش دار این است که در شروع کار، امکان در رفتن و آسیب به قطعه بسیار کمتر می‌شود.

• کاربرد:

برای سوراخ زنی بدون مشکل در رفتن اولیه مته در آغاز کار روی سطوح چوبی حساس

11 - مته کام کن (مته پلاگ کاتر)

مته تسبیح یا مته کام کن Plug Cutter نوعی خاص از انواع مته چوب است که شبیه یک مته گردبر کوچک ساخته شده است اما سر آن دارای آج و دندانه با چند لبه جداگانه است. این مته می‌تواند زبانه های گرد از سطوح چوبی بیرون آورد و تا اتصال دو قطعه کاری با کمک این زبانه ها هموار شود. سایز قطر این مته چوب از 6 میلی متر به بالاتر وجود دارد.

• کاربرد:

ایجاد کام و زبانه گرد در چوب برای اتصال دو سطوح به یکدیگر

12 - مته مارپیچ حفاری چوب

مته چوب حفاری Auger شبیه به یک مته مارپیچ معمولی است اما با شیارهای بزرگی ارائه می‌شود. از این مته برای نفوذ در قطعات چوبی ضخیم و ایجاد حفره های عمیق استفاده می‌گردد. نوک مته حفاری چوب تیز بوده و در سطح کار قرار می‌گیرد، سپس فلوت و شیارهای بزرگ مته همزمان کار نفوذ را انجام داده و در همان حال ضمن بار برداری، براده های چوب را بیرون می‌دهند. معمولا برای کار با مته مارپیچ چوب به دریل های توانمند نیاز است.

• کاربرد:

برای ایجاد سوراخ عمیق در سطوح چوبی ضخیم و رد کردن اتصال و سیم ها از آنها

13 - مته منبت کاری

مدل بعدی در انواع مته های چوب به مته منبت کاری Taper مخصوص کار روی چوب های نرم و حساس ساخته شده است. از این مته برای بزرگ کردن سوراخ های کوچک با پله های محدود و ریز استفاده شده و پروسه گشاد کردن سوراخ بسیار دقیق و جزیی انجام می‌گیرد. مته منبت کاری نوک کوچک و باریکی دارد و هرچه به سمت بدنه اصلی و انتهای مته بیایید، بزرگتر می‌شود.

• کاربرد:

اصلاح سوراخ ها روی قطعات چوبی طبق الگو و ایجاد نقش و نگار و یا حکاکی دقیق روی چوب

14 - مته مخصوص نصب

مته دریل مخصوص نصب Installer نوعی مته چوب بسیار بلند و باریک است که برای رد کردن سیم و کابل و انواع وسایل مشابه بین دیوارها و سازه های چوبی کاربرد دارد. این نوع مته چوب برای سوراخکاری های سنگین مناسب نیستند و برخی از آنها مجهز به حفره سیم گیر هستند؛ به این صورت که سر کابل، سیم و... به انتهای آنها متصل شده از دیوار عبور می‌کند. جنس و انعطاف این مته ها معمولا از نوعی است که می‌تواند از موانع احتمالی در سر راه خود مثل میخ، قطعات فلزی نازک، ورق ها و... عبور کند.

• کاربرد:

سیم کشی، کابل کشی و رد کردن این نوع لوازم از داخل دیواره ها و سازه های چوبی

15 - مته سوراخکاری مورب

مته سوراخ پاکتی Pocket Hole به نوعی مته بسیار کاربردی در نجاری می‌گویند که می‌تواند در عرض و سطح یک پنل و تخته چوبی، سوراخی مورب و کج ایجاد کند. تمیزکاری و زیبا بودن در ساخت لوازم چوبی یکی از مهمترین اولویت هاست. با مته چوب سوراخکاری مورب، می‌توان هر پیچ و میخ در یک پروژه چوبی، نجاری و... هنگام اتصال دو تکه چوبی به یکدیگر در دل قطعه پنهان کرد. نوک این مته ها به شکل دوگانه با یک سر باریکتر و یک سر درشت تر ساخته می‌شوند.

• کاربرد:

اتصال سریع و سوراخکاری با سرعت بالا برای پیچ بندی در قطعات چوبی بدون نیاز به خزینه کردن

16 - مته لولا زن

مته ای خاص در کابینت سازی و درب و پنجره سازی که به نام مته مرکز گرا Self-Centering یا مته لولا Hinge شناخته می‌شود. این مته دارای یک سینلدر محافظ و یک فنر داخلی است. در واقع سر مته درون این محافظ فلزی قرار گرفته و پشت آن یک فنر تنظیم کننده عمق وجود دارد. استاد نجار برای نصب لولا روی درب یا پنجره، مته چوب مرکز گرا را روی کار قرار داده و با نیروی کنترل شده، سوراخی به عمق دلخواه در سطح چوب ایجاد می‌کند. مهمترین مزیت مته لولا زنی این است که سر نمی‌خورد و کاملا روی قطعه سوار می‌شود. بعد از اتمام سوراخ نیز، فنر داخلی مته را بیرون می‌دهد.

• کاربرد:

نصب لولای درب و پنجره با سرعت و دقت بالا

در این مقاله با انواع مته چوب آشنا شدیم و مروری داشتیم بر اینکه مته های نجاری و صنایع چوبی با توجه به مدل و ساختاری که دارند در کجا استفاده می‌شوند. شما می‌توانید برای خرید مته چوب در انواع مختلف و سایزهای متنوع به فروشگاه آنلاین ابزار مارکت مراجعه کنید و با مشاور فنی رایگان، محصول مورد نظرتان را بخ صورت فوری و با ضمانت اصالت کالا درب محل دریافت کنید.