تراز لیزری چیست و چه کاربردی دارد؟

• معماری: نقشه‌کشی، نقشه ‌برداری، اندازه‌گیری دقیق ابعاد و...
• ساخت و ساز: نصب کاشی و سرامیک، اجرای فوندانسیون، نصب سقف کاذب و دیوار خشک
• طراحی داخل: نصب کابینت، کمد، درب و پنجره، تابلو، نورپردازی، دکوراسیون داخلی
• محوطه‌ سازی: ایجاد تراس مسطح، مشخص کردن و ساخت پیاده ‌رو، نصب فنس
• صنعتی: خطوط تولید و اسمبل خودرو، ماشین‌آلات، کشتی ‌سازی، هوافضا، تعمیرات تخصصی
• نجاری: ساخت چارچوب و درب، نصب تیرچه و سقف چوبی
• و...

مدل‌های اولیه تراز لیزری به دلیل اینکه پرتو لیزر تولیدی آنها از روشنایی کافی برخوردار نبود، تنها به استفاده در فضای داخلی محدود می‌شدند. امروزه اما از ترازهای لیزری می‌توان هم در فضای داخل و هم در محیط بیرون استفاده کرد. حتی برخی از این مدل‌ها با گیرنده (دتکتور یا رسیور) عرضه می‌شوند؛ وسیله‌ای که نور لیزر پرتاب شده از تراز لیزری را تشخیص می‌دهند. دتکتور را با فاصله معین از دیود تراز لیزری قرار می‌دهند و پس از انجام جابجایی ‌های لازم، ابزار لیزر را تشخیص داده و تراز لیزری کاربر را با صدا یا چراغ چشمک ‌زن آگاه می‌کند.

منبع نور لیزر تراز، دیودهای LED است و خصوصیات نور لیزر نظیر طول برد و ضخامت پرتو به کیفیت این دیودها بستگی دارد. هر چه ضخامت پرتو نور لیزر باریک‌تر باشد، دقت اندازه ‌گیری افزایش یافته و در عین درصد خطا نیز کاهش می‌یابد؛ حتی در فواصل دور 30 تا 50 متری. رنگ نور ساطع از دیود هم از اهمیت زیادی برخوردار است. رنگ نور لیزر می‌تواند قرمز باشد یا سبز.

اما فرق بین تراز لیزری نور سبز و قرمز چیست؟ ترازهای لیزری نور قرمز عملکرد بی‌نقصی را در تراز کردن فضای داخل به نمایش می‌گذارند، اما در مواجه با فضای بیرون و یا محیط ‌های پرنور با مشکل مواجه شده و نور لیزر آنها غیر قابل رؤیت می‌گردد. برای اینگونه سناریوهای کاری، گزینه تراز لیزری سبز پیشنهاد می‌شود، چرا که لیزر نور سبز در مقایسه با لیزر نور قرمز، 5 برابر میزان روشنایی بیشتری دارد و در محل پرنور و محیط بیرون به راحتی با چشم غیر مسلح دیده می‌شود. با این وجود، مزیت ذکر شده در ازای مصرف انرژی بیشتر به دست می‌آید؛ به گونه‌ای که ترازهای لیزری نور سبز نسبت به ترازهای لیزری نور قرمز تا 50% و حتی بعضاً تا %70 برق بیشتری مصرف می‌کنند.

در قلب تمام ترازهای لیزری، اپتو الکترونیک کامپنسیتور یا جبرانگر الکترونیک نوری قرار دارد که به صورت پنوماتیکی (فشار هوا) یا مغناطیسی پایدار و در تراز باقی می‌ماند. اکثر دستگاه‌ها مجهز به خودتراز مغناطیسی هستند و از خودتراز پنوماتیک در تعداد محدودی از ترازهای لیزری با کاربری خاص و ویژه استفاده می‌شود. کار هر دو مکانیزم یک چیز است: خودترازی دستگاه و امکان جابجا کردن دستگاه به صورت محدود و بدون به هم خوردن سطح تراز خطوط لیزر. این مقدار در اکثر ترازهای لیزری بین 3 ± تا 5 ± درجه است. خودترازی تنها در صورتی رخ می‌دهد که دستگاه به صورت افقی قرار گرفته باشد. در صورتی زاویه تابش لیزر از میزان مجاز خارج شود، دستگاه کاربر را با اخطار صوتی یا نور چشمک ‌زن مطلع می‌کند.

از نظر کارکرد، خودتراز مغناطیسی و پنوماتیکی هیچ تفاوتی با هم ندارند، اما زمانی که میدان مغناطیسی قدرتمند در محل کار وجود داشته باشد (همانند خطوط ولتاژ قوی)، عملکرد خودتراز مغناطیسی دچار اختلال می‌شود. اخیراً بعضی از ترازهای لیزری به جبرانگرهای الکتروینکی تجهیز شده‌اند که در آنها از سنسورهای تراز الکترونیکی استفاده شده است. این سنسورها اطلاعات محیطی را به پردازنده مرکزی دستگاه ارسال کرده و سیستم گردان تراز، موقعیت خود را طبق اطلاعات پردازشی به صورت خودکار تنظیم می‌کند. این راهکار در مقایسه با شیوه‌های رایج بازار از بیشترین دقت برخوردار است، اما در عین حال، دستگاه‌های دارنده این مکانیزم قیمت بسیار بیشتری نیز دارند.

هنگام انتخاب و خرید تراز لیزری، در مرحله اول باید بدانیم که قرار است از تراز لیزری برای انجام چه کارهایی استفاده کنیم. سپس شناخت خصوصیات فنی تراز لیزری و توانایی دستگاه در انجام وظایف مد نظر ما در اولویت قرار می‌گیرد. این ویژگی‌های فنی شامل موارد زیر می‌شود:

• تعداد خط و نقطه تراز
• خصوصیات پرتو لیزر (محدوده اندازه گیری، رنگ لیزر وکلاس)
• زاویه پرتو لیزر
• دقت اندازه‌گیری (درصد خطا به ازای هر 10 یا 20 متر)
• قفل پاندولی
• خودترازی اتوماتیک یا دستی
• نوع منبع تغذیه (باتری داخلی یا باتری قلمی)
• متعلقات کاربردی (گیره، پایه، رسیور، کیف و...)

تمام موارد فوق باید با وظایف و اهداف مد نظرمان همخوانی داشته باشند و دستگاه عملکرد قابل قبولی از خود به اجرا بگذارد.

قابلیت ‌هایی نظیر خاموشی خودکار دستگاه یا دیود پس از گذشت زمانی معین، خاموش کردن دیودها به صورت جداگانه برای صرفه‌جویی در انرژی و افزایش زمان عملیاتی دستگاه و یا امکان افزایش محدوده اندازه‌گیری تراز با کمک رسیور، می‌توانند به کاربر کمک زیادی کنند. بسته به مدل انتخابی، ترازهای لیزری همچنین می‌توانند قابلیت‌هایی نظیر امکان کنترل دستگاه با ریموت یا گوشی هوشمند و صفحه نمایش LED برای نشان دادن میزان شارژ، زمان مورد نیاز برای شارژ، زاویه پرتوهای لیزر داشته باشند

میزان عایق ‌بندی بدنه دستگاه و جلوگیری از نفوذ گرد و غبار و مایعات هم از اهمیت بالایی برخوردار است، به ویژه برای حرفه‌های ساختمان‌سازی، عمرانی و صنعتی. این پارامتر به قابلیت دستگاه برای کار در رطوبت هم مرتبط می‌شود. بنابراین برای مشاغل حرفه ‌ای و کار در فضای داخل و بیرون توصیه می‌شود دستگاهی را انتخاب کنید که حداقل از کلاس ایمنی IP54 (مقاوم در برابر نفوذ گرد و غبار و پاشش قطرات آب) برخوردار باشد. به خاطر داشته باشید که در اکثر مواقع، ترازهای لیزری در دمای سرد زمستان و یا زیر تابش مستقیم نور خورشید استفاده می‌شوند. بنابراین، حین کار و یا نگهداری آنها در محفظه ‌ای بسته، باید قابلیت تحمل رنج دمایی گسترده‌ای داشته باشند. محدوده دمای کاری استاندارد از 10 تا 45 درجه سانتی‌گراد است، اما مدل‌های گران قیمت‌ می‌توانند در دمای 20- تا 50 درجه سانتی‌گراد هم کار کنند.

اولین و مهمترین فاکتور در انتخاب تراز لیزری، نوع خطی یا نقطه‌ایی و تعداد خطوط و نقطه آن است که در برخی از مدل‌ها ترکیب خط و نقطه نیز وجود دارد. رایج ترین انواع تراز لیزری ترازهای دو خط ، سه خط، نقطه زن و روتاری است که در ادامه به معرفی کلی آنها و کاربرد هر یک می‌پردازیم.

تراز لیزری خطی

 این دستگاه یک یا چند خط لیزر را روی سطح عمودی یا افقی پرتاب می‌کند. کاربرد ایده‌آل از این دستگاه در محیط‌های داخلی است. نصب قفسه، کمد و کابینت، چسباندن کاغذ دیواری، نصب تابلو، آینه و سایر لوازم تزئینی دیواری، سرامیک‌ کاری کف، سنگ ‌کاری و تمام اموری که تنها در سطح افقی یا سطح عمودی انجام می‌شود، با کمک تراز لیزری خطی به راحتی قابل انجام است.

تراز لیزری دو خط (180 درجه)

این دستگاه یک خط عمودی و یک خط افقی را به صورت همزمان تولید می‌کند. محل برخورد این دو خط لیزری به هم، نقطه تلاقی است که حکم یک گونیای چهار وجهی را ایفا می‌کند. ترازهای دو خط مدرن قابلیت خاموش کردن مجزای دیود را دارند تا در صورت نیاز، کاربر فقط از یک خط لیزر استفاده کند. حرفه‌های سنگ ‌کاری می‌توانند حسابی روی این دستگاه حساب باز کنند.

تراز لیزری سه خط (360 درجه)

این مدل تراز لیزری قابلیت تولید دو صفحه عمودی متفاوت و یک صفحه افقی را دارد و نسخه کامل‌تر تراز لیزری دو خط محسوب می‌شود. از تراز لیزری سه خط می‌توان برای بسیاری از امور استفاده کرد، همچون تراز کردن ستون، نصب دکوراسیون و...

تراز لیزری روتاری

این مدل تراز لیزری دارای موتور گرداننده‌ای است که یک صفحه لیزری عمودی یا افقی را به صورت 360 درجه تولید می‌کند. تراز لیزری روتاری گزینه پیشنهادی برای پروژه‌های عمرانی و ساخت و ساز در مقیاس گسترده است.

تراز لیزری نقطه ‌ای

این وسیله چندین نقطه را مقابل یکدیگر و با زاویه عمود بر هم پرتاب می‌کند. کاربرد اصلی تراز لیزری نقطه‌زن، نصب کلید برق، پریز و سایر آیتم‌های دیواری مشابه است. البته از آن می‌توان به عنوان شاقول هم استفاده کرد.

در بخش طرز کار تراز لیزری به تفاوت عمده لیزر نور سبز و قرمز پرداختیم. اما رنگ نور لیزر تنها فاکتور تعیین ‌کننده خصوصیات پرتو لیزر نیست. ترازهای لیزری معمولاً دارای دو برد و محدوده اندازه‌گیری مجزا هستند: برد قابل مشاهده با چشم که معمولاً بین 10 تا 30 متر است؛ و برد قابل استفاده با رسیور یا دتکتور که با چشم غیر مسلح قابل رؤیت نیست، اما با کمک رسیور تا دو برابر و یا بیشتر افزایش می‌یابد.

کلاس لیزر

کلاس لیزر، میزان آسیب‌رسانی نور لیزر به چشم و پوست انسان را تعیین می‌کند. تقریباً تمام ترازهای لیزری امروزی دارای لیزر کلاس 2 هستند که در کاربرد روزمره، صدمه‌ای به کاربر وارد نمی‌کنند. آسیب احتمالی ممکن زمانی رخ دهد که کاربر در مدت طولانی به صورت مستقیم در معرض تابش لیزر باشد. در غیر این صورت، لیزر کلاس 2 خطری برای انسان ندارد. با این حال، به کاربران تراز لیزری پیشنهاد می‌شود تا هنگام کار از عینک‌های ایمنی مخصوص با لنز قرمز یا سبز استفاده کنند.

زاویه پرتو لیزر

زاویه پرتاب لیزر یکی از گزینه‌های قابل تنظیم در برخی از ترازهای لیزری است که می‌ تواند از 30 تا 360 درجه قابل تغییر یا ثابت باشد.

دقت اندازه‌گیری

یکی دیگر از ویژگی‌های مهم تراز لیزری که ارتباطی مستقیم با نوع دیود به کار رفته، و به طبع با قیمت دستگاه دارد، دقت خط لیزر است. واحد اندازه‌گیری این مقدار به ازای هر 10 متر یا دهم میلی‌متر است و هر چه بیشتر باشد، مقدار خطا و ضخامت خط لیزر نیز بیشتر می ‌شود.

قفل پاندولی

قفل پاندولی از تکان خوردن پاندول تراز لیزر در هنگام جابجایی دستگاه و در نتیجه از بهم خوردن کالیبراسیون تراز جلوگیری می‌کند. کلید این قفل معمولاً کشویی و بزرگ است و کاربران هنگام حمل با دست و یا قرار دادن تراز لیزری در کیف، حتماً این قفل را فعال کنند. اگر چه قفل پاندولی قابلیتی مهم در ترازهای لیزری به حساب می‌آید، اما همچنان بعضی مدل‌ها دارای قفل پاندولی نیستند. به همین خاطر، توصیه می‌شود پیش از خرید تراز لیزری، از وجود این قابلیت مهم اطمینان حاصل کنید.

خودترازی اتوماتیک یا دستی

در صورتی که تراز لیزری محل قرارگیری آن تراز نباشد، دستگاه با کمک این قابلیت زاویه تابش لیزر را تا زاویه مشخصی تراز می‌کند. بسته به مدل انتخابی، قابلیت خودترازی ممکن است دستی باشد یا اتوماتیک و میزان آن بین 3 تا 5 درجه است.

نوع منبع تغذیه

منبع تغذیه ترازهای لیزری، معمولاً یا باتری قلمی است یا باتری لیتیومی داخلی. مزیت استفاده از باتری قلمی، تعویض سریع و آسان باتری و وابسته نبودن دستگاه به باتری غیر قابل تعویض و در نتیجه عمر مفید طولانی‌تر دستگاه است. از طرف دیگر، باتری لیتیومی قابلیت شارژ مجدد دارد و دیگر نیازی به خرید باتری مجزا نیست. در ضمن، این باتری‌ ها حداقل تا هزار مرتبه قابلیت شارژ شدن کامل را دارند. مدل‌هایی از ترازهای لیزری هستند که همزمان دو منبع تغذیه دارند؛ یعنی علاوه بر باتری لیتیومی، قابلیت استفاده از باتری‌های قلمی را هم دارند. قطعاً قدرت مانوردهی این دستگاه‌ها به مراتب بیشتر از سایر مدل‌ها است.

متعلقات کارتن تراز لیزری 

معمولاً شرکت‌ های سازنده تراز لیزری همراه با دستگاه خود چندین قلم ابزار کاربردی را درکارتن محصول قرار می‌دهند تا کاربر بلافاصله بتواند کار با تراز لیزری را شروع کند. این اقلام می‌تواند شامل ریموت برای کنترل از راه دور، گیره‌ های اتصال به دیوار فلزی و غیر فلزی، سه پایه کوچک یا بزرگ، گیرنده (رسیور - دتکتور)، باتری قلمی، شارژر و کیف برزنتی کمری یا BMC باشد.

علاوه بر موارد مورد بحث در بالا، عوامل دیگری هستند که در نظر خریدار بسیار تأثیر می‌گذراند. قیمت شاید اصلی‌ترین فاکتور هر کاربری باشد. همانند سایر ابزارهای اندازه‌گیری، ترازهای لیزری ساخته شده توسط برندهای معتبر خارجی که در بازار ایران یافت می‌شوند، نظیر بوش، میلواکی، آاگ، هیوندای و دیوالت، در مقایسه با مدل‌های داخلی از قیمت بیشتری برخوردار هستند. دلیل این پرش قیمتی نسبت به مدل‌های داخلی، ناشی از اعتبار برند شرکت سازنده، تجربه چندین و چند ساله آنها در ساخت ابزارآلات دقیق و بعضاً تکنولوژی‌های انحصاری به کار رفته در تولید آنها است. اما اینها صرفاً به معنی کم‌کیفیت بودن ترازهای لیزری ایرانی نیست.

خوشبختانه برندهای متعدد و معتبر در ایران همچون رونیکس، توسن، کنزاکس و نووا در سالیان اخیر اقدام به عرضه رنج گسترده‌ای از ترازهای لیزری با کاربردها و قابلیت‌های مختلف کرده‌اند تا نیاز کاربران را با قیمتی معقولانه برطرف کنند. اخیراً حتی بعضی از این برندها ترازهای لیزری خود را با گارانتی تعویض دیود روانه بازار کرده‌اند؛ مزیت فوق‌العاده مشتری‌پسندی که برندهای خارجی به علت تحریم بودن ایران از بازار جهانی بهره ‌مند نیستند.

فارغ از برند مد نظر و بودجه، شما می‌توانید به فروشگاه آنلاین ابزارمارکت سر بزنید و با کمک مشاوره‌های تخصصی ما، تراز لیزری مناسب به کار خود را با ارسال و تحویل فوری به سراسر کشور خریداری نمایید. همچنین برای دریافت اطلاعات و راهنمایی ‌های بیشتر درباره خرید تراز لیزری، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ های بهترین تراز لیزری بازار و راهنمای خرید تراز لیزری را مطالعه کنید.