مته مخروطی (مته کاجی) چیست و کاربرد آن در کجاست؟

مته کاجی یا مخروطی به انگلیسی Step Drill Bit که به آن مته پله ای هم می‌گویند، یک ابزار پر مصرف جهت سوراخکاری روی چوب، فلز، پلاستیک، لمینت و... است. نام‌های این مته از روی ظاهر آن گرفته شده، چرا که شکل این مته شبیه به یک درخت کاج و شکل هندسی مخروط است؛ و روی آن پله‌های متفاوت با سایزهای گوناگون قطر مته از کوچک به بزرگ قرار دارد.

مته پله ای مخروطی یک گزینه ایده‌آل برای گشاد کردن و بزرگتر کردن حفره‌های روی سطوح نازک و یا ایجاد سوراخ‌های بدون پلیسه و لبه داخلی روی انواع قطعات است. بزرگترین مزیت مته کاجی این است که برای استفاده در فرآیند بزرگتر سایز یک سوراخ توسط دریل، نیازی به تعویض مداوم مته‌های دیگر نیست و همین مته به خوبی این کار را انجام می‌دهد.

مته کاجی مثل بسیاری از مته‌های سوراخکاری دیگر، به شکل یکپارچه فلزی از فولاد آلیاژی و ترکیبی با روکش‌های متفاوت ساخته می‌شود. نوک آن گرد به صورت آج دار و تیز بوده و قسمت‌های لبه هر پله‌ی آن با برندگی بالا ساخته می‌شود. در قسمت انتهایی و بعد از بزرگترین و آخرین پله نیز، دنباله مته قرار داشته و برای نصب و جای گرفتن در انواع سه نظام دریل برقی، شارژی، دریل ستونی و... استفاده دارد.

نوک مته کاجی مثل مته‌های مارپیچ با دو عدد آج زاویه 118 درجه یا 125 درجه ساخته می‌شود. سپس از دندانه و آج بعدی، پله‌های بزرگتر و قطورتر مته با زاویه 90 درجه از راه می‌رسند که با توجه به گام مته، ممکن است 1 شماره یا 2 شماره بالاتر از پله قبل باشند؛ مثلا اگر نوک مته کاجی سایز 4 میلی متر دارد، پله دوم 6 میلی متر، پله بعدی 8 میلی متر و... همینطور در ادامه این قطرها بزرگتر می‌شود. ضمن اینکه در سراسر مته، دو شیار یا Flute عمیق به صورت مستقیم یا مارپیچ، جهت انتقال براده به بیرون نیز روی قسمت کارگیر مته طراحی شده است.

مته کاجی برای سوراخ کردن و گشاد کردن حفره‌ها تنها روی اجسام «نازک» مثل شیت، ورق و پانل فلزی و پلاستیکی مناسب است. البته از این مته روی چوب هم می‌توان استفاده برد اما چوب استفاده شده باید مقاومت بالا و ضخامت بسیار کمی داشته باشد. به طور کلی ضخامت ورق و قطعات برای کار با مته مخروطی نباید بالاتر از 1.5 میلی‌متر برود. موارد زیر را می‌توان برای کاربرد مته کاجی نام برد:

• دریل کاری سوراخ های با قطر بزرگ بدون نیاز به عوض کردن مته‌های مختلف
• گشاد کردن سوراخ‌های از قبل زده شده روی سطوح
• گرفتن و از بین بردن پلیسه لبه های داخلی حفره و سوراخ های دریل کاری شده
• سوراخکاری انواع پانل، ورق و شیت فلزی و پلاستیکی با قطر متفاوت
• و ...

مته مخروطی کلاسیک و معروف انواع خاصی ندارد و بیشتر با توجه به سایز و تعداد پله‌های آن از هم متفاوت می‌شود. این تعداد پله ارتاباط مستقیمی با سایز قطرهای سوراخکاری مته مخروطی دارد. بازه سایز به این معناست که یک مته کاجی می‌تواند از قطر مثلا 4 میلی متر تا قطر 12 میلی متر را روی قطعه سوراخ کند. در بازار انواع مته کاجی 6 پله، 9 پله، 10 پله، 12 پله و... تا 16 پله با سایزهای مختلف موجود که است برخی از آنها عبارتند از:

• مته مخروطی سایز 4 تا 12 میلی متر
• مته مخروطی سایز 5 تا 13 میلی متر
• مته مخروطی سایز 3 تا 13 میلی متر
• مته مخروطی سایز 4 تا 20 میلی متر
• مته مخروطی سایز 6 تا 20 میلی متر
• مته مخروطی سایز 5 تا 22 میلی متر
• مته مخروطی سایز 4 تا 25 میلی متر
• مته مخروطی سایز 4 تا 32 میلی متر
• مته مخروطی سایز 4 تا 42 میلی متر
• مته مخروطی سایز 40 تا 50 میلی متر

مته کنده باز کن

به تازگی مدل جدیدی شبیه به مته مخروطی به نام مته کنده باز کن به انگلیسی Lug Splitter ساخته شده که مثل مته مخروطی سایزبندی پله‌ای دارد اما دارای آج و لبه‌های تیز دندانه‌ای ریز و پشت سر هم است. از این مته نه برای ورق های فلزی و پلاستیکی نازک، که برعکس برای شکافتن و دو نیمه کردن چوب‌های قطور، کنده درخت، تنه و الوار چوبی استفاده می‌گردد.

جنس ساخت مته کاجی مثل تمام مته‌های سوراخکاری از ترکیبات فولادی با روکش‌های متنوع است. بدنه مته مخروطی ممکن است از متریال فولاد تند بر HSS، مته کاجی فولادی کبالت دار HSS-Co ساخته شود.

روکش مته مخروطی نیز ممکن است اکسید سیاه، اکسید طلایی، تیتانیوم TIN یا تیتانیوم-آلومینیوم باشد. هر کدام از این جنس و روکش مته برای کار روی قطعاتی خاص مناسب است. در عکس زیر امکان استفاده جنس مته‌های کاجی مختلف روی انواع اجناس و قطعات فلزی را می‌بینید.

برای استفاده صحیح از مته کاجی رعایت برخی نکات ایمنی و فنی مثل تمام ابزارهای اصلی یا مصرفی لازم است.

- دریل های مناسب کار با مته کاجی محدود نیست و از انواع دریل برقی، دریل شارژی و به خصوص دریل ستونی می‌توان برای کار با این مته بهره برد.

- هنگام کار با مته مخروطی نباید عجله کرد و باید با صبر و حوصله کار پیشروی را انجام داد؛ چرا که عجله و فشار زیاد به مته و قطعه کاری آسیب می‌زند.

- بهتر است برای کار با مته کاجی با بیشترین سرعت دریل کار کنید چرا که راندمان سوراخکاری بالاتر خواهد رفت.

- برای استفاده از مته کاجی، قطعه کاری باید کاملا مهار شده باشد، ضخامت زیادی نداشته باشد و مته نیز کامل روی کار باید مسلط باشد.

- استفاده از مته مخروطی دما و حرارت سوراخکاری را بالا می‌برد، برای همین بعد از هر 1 تا 3  پله دریل کاری، جهت خنک شدن به مته و دستگاه دریل استراحت بدهید.

- هرگز با مته کاجی کند شده کار نکنید چرا که احتمال صدمه به کاربر، شکستن سطح کار و مته و همینطور آسیب به دستگاه وجود دارد.

- هر چند که برای کار با بسیاری از مته های مخروطی نیازی به سوراخ اولیه نیست، اما بهتر است قبل از دریل کاری با این نوع مته، ابتدا سوراخکاری را با یک نقطه راهنما و مشخص شده از قبل شروع کنید.

در این مقاله به آشنایی با مته کاجی (مته مخروطی) و معرفی انواع مته پله ای پرداختیم. مشاهده می‌کنید که این ابزار مصرفی به چه میزان می‌تواند برای تمام کارهای خانگی و کارگاهی خصوصا بزرگتر کردن سوراخ‌ها و گشاد کردن حفره‌ها در موقعیت های متفاوت دریل کاری کمک کننده باشد برای آشنایی بیشتر با انواع مته چوب مورد نیاز در نجاری میتوانید به مقاله ای با این عنوان در آموزه های ابزار ابزارمارکت مراجعه نمایید.

شما می‌توانید برای خرید مته مخروطی در سایزبندی های متنوع از برندهای خارجی و ایرانی با بهترین کیفیت و ضمانت اصالت و سلامت کالا به همراه ارسال فوری به کل کشور، به فروشگاه آنلاین ابزار مارکت مراجعه کنید.