خواندن کولیس ساده یا ورنیه (کار با کولیس)

شاید بهتر باشد که در ابتدا بدانید کولیس چیست؟ و چه انواعی دارد؟ باید گفت که هر مدل کولیس تنها با توجه به سایز و ظرفیت اندازه گیری، (دقت گام بندی) اندازه Graduation و همینطور دقت خطای اندازه گیری یا Accuracy انتخاب نمی‌شود!!! بلکه برای هر موقعیت مختلف، هر شغل و شرایط کاری باید تیپ کولیس صحیح انتخاب گردد. مثلا فردی که قصد عمق سنجی با کولیس را دارد و شغل او در حیطه تراشکاری و ساخت لوازم خودرو و یا وسایل استوانه ای و عمیق است احتمالا بهتر است کولیس ساعتی یا دیجیتال انتخاب کند. برای افرادی که قرار است یک فاصله سطحی و ساده را اندازه بگیرند، مثل نجاران، کابینت سازان، مکانیکی و...، معمولا یک کولیس ساده یا ورنیه جوابگو خواهد بود. پس در نظر داشته باشید که پیش از انتخاب و خرید کولیس، ابتدا مدلی که مناسب کار و پروژه شماست را انتخاب کرده و سپس به سراغ مشخصات فنی، مثل داخل سنج/خارج سنج، ظرفیت اندازه گیری، دقت، جنس کولیس و... بروید.

کولیس ساده یا ورنیه

همانطور که در تصویر می بینید یک کولیس ساده از بخش های مختلفی مانند بدنه ثابت یا خط کش، ورنیه یا بدنه متحرک که مدرج به مقیاس سنجش میلی متر و در برخی مدل ها اینج است علاوه بر آن فک ثابت، فک متحرک که هر دو فک اصلی و برای سنجش اندازه خارجی اجسام است، فک های بالایی که معمولا برای سنجش ابعاد داخلی استفاده می شوند، تیغه عمق سنج که برای اندازه گیری عمق و داخل سوراخ و شیار ها استفاده می شوند و پیچ نگه دارند اندازه که به منظور ثابت نگه داشتن فک متحرک است تا اندازه گیری با دقت بالایی انجام شود.

وقتی بدنه متحرک را که بصورت کشویی روی بدنه اصلی است حرکت می دهیم هم زمان فک اصلی و بالایی و تیغه عمق سنج به یک اندازه تغییر می کنند. معمولا از فک اصلی کولیس برای اندازه گیری ابعاد بیرونی یا ضخامت اجسام استفاده می شود از فک های بالا برای اندازه گیری دهانه داخلی، حفره ها، قطر داخلی لوله ها و عرض شیار ها و ... استفاده می شود. از تیغه یا میله عمق سنج کولیس نیز جهت اندازه گیری عمق حفره و شیار و سوراخ ها استفاده می شود. بعد از اندازه گیری برای جلوگیری از باز شدن و تغییر اندازه کولیس و در نتیجه خطا در اندازه گیری از پیچ نگه دارنده اندازه استفاده می شود که مقدار را به طور ثابت نگه می دارد و عمل خواندن و کار با کولیس آغاز می شود.

کولیس ساعتی یا عقربه ای

کولیس ساعتی یا عقربه ای نیز یکی از ابزارهای اندازه گیری دقیق است و مشخصه اصلی آن یعنی وجود عقربه های باعث سهولت استفاده از آن می شود و خواندن مقادیر اندازه گیری شده در این نوع کولیس به مراتب از کولیس ساده آسانتر می باشد و مکانیزمی دارد که چرخ دنده و دنده شانه ای دارد که تغییر اندازه دهانه کولیس را به عقربه ها منتقل می کند. خواندن کولیس ساعتی بسیار راحت و شبیه به یک ساعت اندیکاتور بوده و تنها کافیست عدد اصلی روی اسلایدر کولیس با عدد اعشاری روی صفحه ساعت ترکیب گردد تا مقدار اندازه گیری شده بدست آید.

محاسن و معایب کولیس ساعتی

از محاسن این نوع کولیس می توان به کارکردن آن در محیط های مرطوب و خیس اشاره کرد و با وجود عقربه ای که خواندن و مشاهده مقیاس اندازه گیری شده در آن بسیار راحت است و از معایب این کولیس این است از آنجایی که این کولیس مکانیزم چرخ دنده و دنده شانه ای دارد باید حتما مراقب بود که کولیس ساعتی از دستتان رها نشود و از تنظیم خارج نشود زیرا کالیبره کردن آن چندان آسان نخواهد بود و مقدار اندزه گیری در این محصول تنها یک واحد است یعنی نمی توانید کولیس متریک یا اینچی را با هم داشته باشید.

کولیس دیجیتال یا رقمی

این نوع کولیس جدید ترین نوع کولیس است و در نوع پیشرفته آن به کامپیوتر وصل می شود تا مستقیم بتوان اطلاعات را مستقیم به یک اکسل منتقل کرد بسیار شبیه به کولیس ساعتی است با این تفاوت که به جای عقربه یک صفحه نمایشگر دارد و طول را در واحد های مختلف ( متر، اینچ، فوت و ... ) نمایش داده می شود و یک دکمه صفر کن دارد.

لازم به ذکر است این کولیس بسیار دقیق تر است و کمترین دقت این نوع کولیس در یک صدم میلی متر است.

روش اول

در ادامه این آموزه کولیس خوانی سعی می کنیم به صورت ساده و مختصر نحوه اندازه گیری و نحوه کار با کولیس ساده یا همان کولیس ورنیه را توضیح دهیم. خواندن کولیس ها 2 روش دارد که این روش اول اصولی تر و برای تمام کولیس ها قابل استفاده است.

این روش خواندن در کولیس های ساده یا ورنیه به دقت خط کش مدرج و تعداد تقسیمات ورنیه روی بدنه متحرک آن بستگی دارد. در نوع میلی متری کولیس، خطوط روی خط کش مدرج ممکن است تقسیم بندی گوناگون با تعداد تقسیمات 10، 20 و 50 عددی و گام بندی (دقت کولیس) برابر 0.1، 0.05 و 0.02 میلی متر داشته باشد. متداول ترین نوع کولیس های ساده با دقت 0.02 میلی متر هستند و ما هم در ادامه نحوه کار با این نوع کولیس را توضیح خواهیم داد.

 در تصویر زیر یک کولیس ساده یا ورنیه با دقت دو صدم میلی متر (0.02) مشاهده می کنید که بدنه متحرک آن به 50 قسمت مساوی (10 قسمت پنج خطی) تقسیم شده است. برای اندازه گیری یک سکه 200 تومانی ابتدا دهانه کولیس را باز می کنیم سپس دو فک اصلی را به آرامی به دو طرف سکه فشار می دهیم با پیچ نگه دارنده کمی آنرا سفت می کنیم که اندازه تغییر نکند. ابتدا با دقت نزدیکترین عدد روی خط کش اصلی که به عدد صفر روی خط کش متحرک نزدیک است را می خوانیم. در تصویر زیر عدد صفر کمی بعد از 26 میلی متر قرار دارد پس فعلا عدد 26 را یادداشت می کنیم. سپس با دقت خط های روی بدنه متحرک را نگاه می کنیم و دقیقا خطی که با خط بالا سری خود یعنی میلی مترهای خط کش ثابت کاملا مماس شده را پیدا می کنیم. در تصویر زیر خط کاملا مماس شده فک متحرک با فک ثابت، یک خط مانده به عدد 3 ورنیه است. آن را از عدد صفر روی فک متحرک می شماریم تا بفهمیم این خط چندمین خط روی این فک است؟... در اینجا می فهمیم این خط مماس، خط 14ام ورنیه است. حالا کافی است عدد 14 را در دقت کولیس (0.02) ضرب کنیم که عدد 0.28 بدست می آید. در نتیجه اندازه این قطعه و سکه زیر (26+0.28) بیست و شش ممیز بیست و هشت صدم یا 26.28 میلی متر است.

نکته:

اگر دو خط مماس در دو سمت فک متحرک و ورنیه داشتیم چه باید کرد و باید کدام را در نظر گرفت؟... در این مواقع باید به عدد اصلی نگاه کنید و ببینید نشانگر صفر بین دو عدد خط کش اصلی متمایل به کدام سمت دو عدد بوده و به سمت عدد کوچکتر یا بزرگتر است؟ مثلا در همین نمونه، همانطور که بالاتر گفتیم عدد اصلی 26 بود و نشانگر صفر بین عدد 26 و 27 میلی متر قرار گرفته است. حال اینکه نشانگر به عدد 26 نزدیکتر باشد یا به عدد 27 مهم است. اگر به عدد کوچکتر یعنی عدد 26 نزدیکتر بود، باید برای پیدا کردن اعشار از نیمه اول خطوط حک شده روی فک متحرک یعنی بین 0 تا 5 (خطوط شماره 1 تا 25) استفاده کرد. اما در صورت نزدیک بودن عدد اصلی به سمت عدد بزرگتر (در اینجا یعنی عدد 27) روی خط کش ثابت، باید برای رسیدن به اعشار آن از نیمه دوم فک متحرک یعنی خطوط 5 تا 10 (خط شماره 26 تا 50) استفاده کرده و در نهایت مقدار پیدا شده را به همان عدد کوچکتر (در این مثال یعنی همان عدد 26) اضافه کنید.

 در مثال قبلی اندازه یک سکه رایج را با کولیس ساده دو صدم اندازه گیری کردیم.

حال در ادامه طریقه خواندن کولیس در تصویر بعدی قطر داخلی یک سنگ مینی فرز را اندازه گیری می کنیم. ابتدا به آرامی دو لبه فک بالا را به دو طرف سوراخ داخلی سنگ مینی فرز می رسانیم با پیچ نگه دارنده کمی آنرا سفت می کنیم که اندازه ثابت بماند. همانند مثال بالا ابتدا میلی متر مندرج در خط کش ثابت که کمی مانده به عدد صفر روی خط کش متحرک هست را می خوانیم که در تصویر پایین 22 میلی متر را نشان می دهد. سپس بدنبال خط هم راستا یا منطبق روی هر دو خط کش می گردیم دو صدم بر  روی خط کش منطبق است.

در کولیس های با دقت 0.1، 0.05 و 0.01 میلیمتر و... نیز روش کار همینگونه است؛ فقط تقسیمات روی خط کش متحرک این کولیس‌ها بجای 50 خط، ممکن است تعداد 10 یا 20 خط داشته باشند. شما باید طبق این روش اول، با شمردن خط روی فک متحرک که با خط کش ثابت مماس شده، عدد جایگاه آن خط را ضربدر گام بندی کولیس کنید تا مقدار اعشار اندازه بدست آید. در تصویر زیر نمونه دیگری از اندازه گیری با کولیس دقت 0.02 میلی متر را مشاهده می‌کنید.

 فروشگاه اینترنتی ابزار مارکت افتخار دارد برای بررسی، مقایسه و خرید انواع کولیس با ارایه برند های مختلف و با کیفیت مانند انواع کولیس میتوتویو، اینسایز، ال جی، آکاد و دیگر برند ها بستری ایجاد نماید تا شما عزیزان به راحتی بتوانید با توجه به اطلاعات کافی بهترین کولیس مناسب کار خودتان را با کمترین قیمت ممکن تهیه نمایید و هر جای ایران که تمایل داشته باشد آنرا با روش های مختلف تحویل بگیرید. خرید کولیس نیاز به بررسی کیفیت و اصالت و نیز قیمت مناسب دارد که فروشگاه اینترنتی ابزار مارکت این شرایط را برای شما همراهان عزیز فراهم نموده است.

روش دوم

همانطور که بالاتر اشاره کردیم، خواندن کولیس ورنیه 2 روش اصولی دارد که روش دوم آن نیز اگر به طور صحیح انجام گیرد به نتیجه‌ای مشابه می‌رسد. در این ویدیوی آموزش زیر، روش دوم نحوه خواندن کولیس ورنیه توضیح داده می‌شود.