کولیس چیست؟

کولیس یا کالیپر (Caliper) نام ابزار اندازه گیری دقیق برای سنجش طول ، قطر خارجی و داخلی و عمق ( یا ارتفاع ) قطعات است که در سه نوع کلی کولیس ورنیه ( کولیس ساده یا کولیس دستی ) ، کولیس عقربه ای ( کولیس ساعتی یا کولیس گیج دار ) و کولیس دیجیتال ( کولیس رقمی ) دسته بندی می شوند.

کولیس میتوتویو ساعتی (Mitutoyo) با دو فک متوسط داخل و خارج سنج

کولیس به طور کلی از دو قسمت ثابت و متحرک تشکیل شده که هرکدام قسمت های دیگری دارند که در ادامه تمام قسمت های آن همراه با عکس توضیح داده شده.

بدنه اصلی و ثابت کولیس که از یک خط کش مدرج تشکیل شده که در دو واحد متریک و اینچی اندازه گذاری شده و فک های ثابتِ داخل و خارج سنج روی این قسمت قرار دارند.
قسمت متحرک کولیس که از بخش های زیر تشکیل شده است:
دو فک متحرک خارج و داخل سنج روی قسمت متحرک قرار می گیرد
1- عمق سنج که از انتهای خط کش بیرون می آید نیز به قسمت متحرک و فک های متحرک متصل است
2- غلتکی انگشت شصت در زیر قسمت متحرک برای راحتی در جابجایی فک ها
3- پیچ قفل فک های متحرک که از جابجا شدن فک هنگام خواندن کولیس جلوگیری می کند
4- نشانگر اندازه که در کولیس های ورنیه به صورت اعداد حک شده است ، در کولیس ساعتی به صورت عقربه و در کولیس دیجیتال نمایشگر دیجیتال می باشد.

کولیس ها بر اساس کارکرد نیز به انواع دیگری تقسیم بندی می شوند که برای مثال می توان به کولیس داخلی یا داخل سنج ، کولیس خارجی یا خارج سنج، کولیس عمق سنج ، کولیس شعاع سنج ، کولیس پایه دار ، کولیس فک کوتاه و کولیس فک بلند اشاره کرد که تمام این کولیس ها میتواند هرکدام از کولیس های ورنیه ، ساعتی یا دیجیتال باشند.

کولیس داخلی یا کولیس داخل سنج

کولیس های داخل سنج فقط برای اندازه گیری قطر داخلی به کار گرفته می شوند و از جمله کولیس های تخصصی به شمار می آیند که در سه دسته کلی کولیس داخل سنج ورنیه ، کولیس داخل سنج ساعتی و کولیس داخل سنج دیجتالی موجود هستند. در این نوع کولیس ها یک نوع کولیس تخصصی به نام کولیس داخل شیار سنج یا کولیس شیار داخل سنج هم وجود دارد که برای اندازه گیری شیار داخل یک قطعه یا شیار داخل یک لوله یا استوانه بکار میرود. مثلا جهت اندازه گیری یک شیار جای اورینگ داخل یک شفت یا فرضا اندازه گیری جای شیار رینگ پیستون از کولیس شیار سنج استفاده می شود و در انواع فک بلند ، فک کوتاه و فک بلند و کوتاه و دو نوع شیار داخل و شیار خارج سنج و نوع متغیر خارج و داخل سنج موجود هستند. در زیر عکس نمونه هایی از این کولیس ها آورده شده.

کولیس اینسایز دیجیتال داخل سنج INSIZE

کولیس داخل شیار سنج یا کولیس شیار سنج داخلی با فک کوتاه ، فک بلند و فک های بلند و کوتاه

کولیس خارجی یا کولیس خارج سنج

برای اندازه گیری قطر خارجی شفت یا استوانه یا طول و عرض یک قطعه از کولیس خارج سنج استفاده میکنند. کولیس های خارج سنج نیز مانند دیگر کولیس ها در یه نوع کولیس دیجیتال ، کولیس عقربه ایی و کولیس ورنیه موجود هستند. از انواع کولیس های خارج سنج میتوان به کولیس خارج سنج فک بلند و کولیس فک کوتاه اشاره کرد.

نمونه کولیس ورنیه خارج سنج فک بلند

نمونه کولیس خارج سنج فک کوتاه

نمونه کولیس فک متغیر خارج و داخل سنج

کولیس عمق سنج

برای اندازه گیری دقیق عمق سوراخ رزوه ، اندازه گیری عمق سیلندر ، عمق استوانه ها و لوله ها از کولیس تخصصی عمق سنج استفاده می کنند که در اندازه خط کش های مختلف با طول فک های مختلف در سه نوع ورنیه ، ساعتی و دیجیتال وجود دارند.

کولیس عمق سنج ورنیه 30 سانتی متری

کولیس عمق سنج عقربه ایی میتوتویو (Mitutoyo)

کولیس عمق سنج دیجیتال 15 سانت اینسایز INSIZE

کولیس شعاع سنج 

برای اندازه گیری شعاع دایره ها از کولیس شعاع سنج استفاده میشود. به طور مثال برای اندازه گیری دیسک ترمز خودرو یا اندازه گیری شعاع یک پولی بهترین راه و دقیق ترین راه استفاده از کولیس شعاع سنج است. البته میتوان از کولیس معمولی خارج سنج هم استفاده کرد ولی راه درست و تخصصی اندازه گیری دایره استفاده از کولیس شعاع سنج است.

کولیس شعاع سنج دیجیتال

کولیس شعاع سنج سه نقطه ورنیه

کولیس شعاع سنج سه نقطه دیجیتال

نحوه اندازی گیری با کولیس شعاع سنج 

کولیس ها علاوه بر انواع گفته شده مدل ها و انواع بسیار بیشتری دارند که شاید در بازار به سختی بتوان بیشتر از آنچه که اینجا گفته شده را پیدا کرد ولی باید دانست طرز کار و نوع اندازه گیری همه ی آنها تقریبا شبیه به یکدیگر است و اگر بتوانید با کولیس ورنیه و ساعتی اندازه گیری کنید با انواع دیگر کولیس نیز میتوانید براحتی کار کرده و اندازه گیری کنید.

میتوتویو (Mitutoyo) 

رهبر بازار و بهترین برند تجهیزات و ابزارهای اندازه گیری دقیق در سطح دنیا شرکت ژاپنی میتوتویو است که جز اولین شرکتهای تولید کننده ابزارهای اندازه گیری دقیق است و کولیس میتوتویو نیز از بهترین کولیس ها در سطح جهان و بازار ایران است که انواع کولیس آن در بازار ایران موجود است. 

اینسایز ( INSIZE ) 

برند اتریشی تولید کننده ابزارهای اندازه گیری دقیق اینسایز نیز یکی دیگر از بهترین هاست که انواع و اقسام بسیار گسترده کولیس و میکرومتر آن در بازار ایران وجود دارد و نمایندگی اینسایز در بازار ابزار ایران یکی از معتبر ترین نمایندگی های این شرکت در سطح دنیاست. ابزارهای اندازه گیری دقیق و کولیس اینسایز در کشور چین ، تحت لیسانس اتریش و با مواد و دستگاه های اتریشی ساخته می شود و از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است.

آسیمتو ( Asimeto ) 

آسیمتو یکی دیگر از شرکت های پرچم دار در تولید ابزارهای اندازه گیری دقیق در سطح جهان است که در بازار ایران نیز انواع ابزارهای اندازه گیری آن وجود دارد و از برنده های بسیار با کیفیت در تجهیزات اندازه گیری دقیق است.

آکاد ( Accud ) 

از دیگر برندهای برتر و رده اول در بازار ، برند اتریشی آکاد است که آن هم از ابزارهای اندازه گیری با کیفیت کشور اتریش است که در چین و تحت لیسانس اتریش تولید می شود و انواع ابزارهای اندازه گیری دقیق و انواع کولیس آکاد نیز از بهترین کولیس های بازار ابزار دقیق است.

 

گوانگلو یا ال جی ( LG Guanglu ) 

رونیکس ( Ronix )