نحوه کار با اره موتوری
قبل از شروع کار با اره موتوری و دانستن شیوه صحیح برش با اره زنجیری و مراحل استفاده از اره های موتوری باید با تمام نکات ایمنی آن آشنا شد. اره های بنزینی از جمله ابزارهایی هستند که موارد و توصیه‌های استفاده درست از آنها به اندازه نکات هنگام انتخاب و خریدشان اهمیت دارد. یک کاربر بعد از تهیه و سر هم کردن یک دستگاه اره بنزینی، باید روش صحیح بریدن درخت با اره موتوری و شیوه درست کار با آن و برش استاندارد با اره زنجیری را بداند. برای رسیدن به این جایگاه مهم، رعایت برخی مراحل ایمنی و فنی پیش از روشن کردن، بعد از روشن کردن و هنگام استفاده از اره موتوری ضروری است.
مراحل کار با اره موتوری
قبل از شروع به برش، ابتدا کاربر باید نسبت به مدل دستگاه اره موتوری مورد نظر شناخت کافی داشته باشد. در مقاله نحوه راه اندازی اره بنزینی در همین وبلاگ، به طور مفصل به چگونگی انتخاب یک مدل و 0 تا 100 راه اندازی اره موتوری و اسمبل کردن آن بطور مفصل پرداخته‌ایم. اما برای روش کار درست با اره زنجیری یکسری نکات باید پیش از روشن کردن دستگاه رعایت شوند و برخی دیگر مربوط به بعد از راه اندازی و هنگام برش دادن است.
مرحله 1 – مطالعه دفترچه راهنما
اگر قرار است با مدل جدیدی از یک اره زنجیری کار کنید حتما دفترچه راهنما و بخش کار با دستگاه را بخوانید. در صورت داشتن تجربه کار با اره موتوری و عدم وجود دفترچه راهنمای آن مدل، تنها به تجربیات خود اکتفا نکنید؛ بلکه قبل از روشن کردن دستگاه، به دقت تمام زوایا، ابعاد و اندازه ساطور، شکل و مدل زنجیر و شیوه روغن رسانی را چک کنید.
مرحله 2 – بررسی شرایط محیط و انتخاب مدل و سایز اره زنجیری
در این مرحله باید چند سوال مهم پرسیده و به آنها جواب داده شود؛ قرار است دقیقا چه چیز و چه نوع چوبی را برش دهید؟ الوار، تنه درخت، شاخه یا...؟ حجم کار در چه سطحی است؟ میزان سبک و سنگینی برش زدن در چه حدی قرار دارد؟ با توجه به اینکه برش مقطعی یا کلی است، سایز اره زنجیری مناسب با آن کار انتخاب کنید. بطور استاندارد و در چوب‌ها و درخت‌های نه چندان قطور و بزرگ، اندازه انتخابی ساطور دستگاه باید حداقل 1.5 برابر بزرگتر از قطر برش و سطح مقطع چوب مورد نظر در حالت گرد باشد.
بطور مثال اگر قرار است یک تنه درخت با قطر 40 سانتی متر را برش بزنید، نیاز به یک اره با ساطوری سایز 60 سانتی متر خواهید شد. اما اگر این کنده و تنه درخت با قطری بسیار بزرگتر باشد طوری که نمی‌توان ساطور بزرگتر از آن پیدا کرد، تغییر در نوع برش و استفاده از مدل مشخصی از تکنیک‌های برشکاری است که باعث موفقیت در قطع چوب خواهد شد. در ادامه و در این بخش باید دقت شود که برشکاری در کجا و چه محیطی انجام می‌گیرد؟ اگر قرار به قطع و انداختن یک درخت است، به جهت سقوط و وسایل پیرامون در شعاع افتادن درخت توجه کنید. در صورت انجام برش‌های کوچک و خرد نیز به آزاد بودن دست حین برش و نزدیک نبودن به دیگر وسایل دقت کنید.
مرحله 3 – آماده سازی دستگاه اره موتوری
از سلامتی تمام اجزاء خصوصا زنجیر، کلاچ، ترمز و اتصال درست و استاندارد آنها و همینطور راه اندازی و اسمبل درست اره زنجیری قبل از کار اطمینان حاصل کنید. فیلترهای هوا، اندازه سوخت و روغن، سفت بودن و تنظیم بودن کشش زنجیر، روان بودن آن و تیز بودن دندانه های زنجیر را تست کنید. ترکیب سوخت (نسبت بنزین+روغن) را قبل از اضافه کردن به باک چک کنید و از صحت فرمول و نسبت درست آنها با توجه به مدل اره موتوری خود مطمئن شوید. میزان روغن کمتر از نسبت درست در ترکیب سوخت، باعث خشک کار کردن موتور و آسیب داخلی و عدم وجود هیچگونه دود در کارکرد موتور خواهد بود. اما با ریختن بیش از حد روغن نیز، راندمان موتور پایین آمده و دستگاه دود زایی بیش از اندازه خواهد داشت.
مرحله 4 – نحوه صحیح دست گرفتن اره زنجیری
غیر از خود دستگاه، کاربر هم باید آماده شود؛ از تمام وسایل ایمنی یعنی دستکش، عینک محافظ، کلاه، کفش ایمنی، لباس آستین بلند و ضخیم، گوشی صدا گیر و ... استفاده کنید و قبل از روشن کردن دستگاه حتما به این لوازم ایمنی مجهز باشید. قدم بعدی بعد شیوه گرفتن و مهار کردن صحیح دستگاه توسط دست‌ها و قرار گیری پاهاست؛ دستگاه اره زنجیری همیشه و همواره (با تاکید) در هر مدل برش کوچک و بزرگی، با دو دست، بصورت کامل و پنج انگشتی و مسلط مهار می‌شود. به این صورت که دست اصلی و قویتر کاربر روی دسته اصلی بدنه قرار گرفته و دست دوم او روی دستگیره دوم و فشار که پشت ترمز دستگاه است قرار می‌گیرد. پاها نیز در تمام مدل‌های برش بصورت یک پا جلو و یک پا عقب قرار گرفته و پای قویتر کاربر بصورت تکیه‌گاه و در عقب می‌ایستد.
مرحله 5 – تکنیک ها و انواع برش اره زنجیری
قبل از شروع این بخش مهم یعنی برش اصلی، ذکر این نکته ضروری است که در هنگام کار با اره موتوری، برشکاری هیچگاه با قسمت نوک زنجیر و ساطور و یا قسمت انتهایی و تحتانی چسبیده به بدنه انجام نمی‌گیرد!... اگر طول ساطور را به 6 قسمت مساوی تقسیم کنیم، ماکزیمم سطح برش زنی در اکثر روش‌های قطع چوب، با قسمت دوم تا قسمت پنجم سطح ساطور انجام می‌گیرد و بنابراین قسمت وسط ساطور کار اصلی برشکاری را انجام می‌دهد.
نکته بسیار مهم بعدی این است که شکل و روش برش دادن با اره موتوری ارتباط مستقیم و مهمی به سایز چوب، سایز ساطور و زنجیر و همینطور مورد استفاده کاربر در آن پروژه دارد. انواع روش‌های برشکاری استاندارد با اره زنجیری بسیار متفاوت و متنوع بوده و برای همین کاربر قبل از شروع کار، بنا به سایز و شکل چوب و البته کارکردی که قرار است برش داده شود، باید با این روش‌ها آشنا باشد. به این موارد «تکنیک های برش چوب» یا «متدهای برش چوب» با اره موتوری نیز می‌گویند. متاسفانه در اینجا امکان معرفی تمام این روش‌ها با جزییات وجود ندارد؛ اما در ادامه به چند مورد اصلی آن اشاره می‌کنیم:
یک - برش از بالا یا OverBucking:
شیوه کلاسیک برش با اره موتوری Bucking نام دارد که در آن الوار، تنه درخت و قطعه چوبی در حالیکه بصورت افقی خوابانده شده، از بالا یا پایین زنجیر برش داده می‌شود. در نوع برش از بالا که به Over Cut یا OverBucking هم معروف است، زنجیر و ساطور روی چوب می‌آید و با فشار و کمی حرکت دست به عقب و جلو بدون اینکه به انتها یا سر ساطور برسیم، برشکاری توسط قسمت مرکز ساطور انجام می‌گیرد. برای برش به این روش، ابتدا سرعت اره را به بالاترین حد برسانید، بعد زنجیر را به آرامی روی سطح چوب گذاشته و فشار کمی بیاورید. اگر به مانعی برخورد نمی‌کنید و برشکاری با نرمی و آزادانه صورت می‌گیرد، کمی فشار را بیشتر کنید و اجازه دهید وزن دستگاه کار برش را انجام دهد. روی خط برش بمانید، دستگاه را تکان ندهید و جایگاه خود را حفظ کنید. در ادامه برش را با زاویه در حالیکه نوک دستگاه رو به پایین قرار دارد ادامه دهید. مراقب باشید نوک زنجیر به زمین یا جای دیگری برخورد نکند.
در صورت خوردن به مانع یا گیر کردن، سریعا دستگاه را خاموش کنید. دستگاه را بیرون آورده و مشکل را بررسی کنید. اگر دستگاه بیرون نمی‌آید و گیر کرده، یک گوه یا قطعه لبه دار تیز پلاستیکی، چوبی یا فلزی که در برشکاری چوب به نام Wedge معروف است را با پتک یا چکش در درز برش داده فرو کنید تا بافت چوب آزاد شود و دستگاه بیرون بیاید. برای ادامه برش راحتتر می‌توانید گوه را در داخل چوب نگهدارید.
دو - برش از پایین یا UnderBucking:
خلاف روش قبلی، این بار الوار و قطعه چوبی از زیر و توسط قسمت بالای زنجیر بریده می‌شود. به این شیوه Under Cutting نیز گفته شده و مورد دوم محبوبیت در انواع روش برشی اره زنجیری را دارد. بسیاری از اوقات برای برش یک تنه و الوار به روش Bucking باید از هر دو مدل بالا و پایین استفاده کرد. در برشکاری از این روش دوم و کل شیوه‌هایی که با قسمت رویی و بالایی زنجیر انجام می‌شود، باید با دقت بسیار مراقب قسمت نوک زنجیر و خطر لگد زنی یا همان کیک بک Kick Back بود. راجع به لگد زدن اره موتوری در بخش نکات ایمنی کار با اره موتوری صحبت خواهیم کرد.
2 نکته مهم در روش برش Bucking:
اولین نکته خصوصا هنگام برش نوع زیرین، عجله نکردن است!... هنگام استفاده از این مدل برش ابدا عجله و شتاب نداشته باشید چرا که دستگاه در این حالت مستعد لگد زدن و پرتاب به سمت عقب میباشد. روی اره موتوری تسلط کامل داشته باشید و با آرامش و تمرکز کامل از این روش استفاده کنید.
نکته مهم بعدی در استفاده از روش Bucking توجه جایگاه و قطر تنه درخت است. اینکه تنه درخت چطور روی زمین قرار گرفته؟ آیا دو سر تنه درخت افقی و خوابیده شده درگیر و مهار شده یا آزاد است؟ زیر تنه درخت بزرگ هنگام بریدن خالی یا پر است؟... تفاوت در این شرایط، نوع برش زنی را هم متفاوت خواهد کرد. در هر صورت اگر با یک درخت بسیار قطور طرف باشید، باید از روش رویی و زیرین بصورت متناوب استفاده کنید و قبل از قطع کردن درخت و الوار، ابتدا نقشه و الگوی صحیح برش دادن را با توجه به موقعیت تنه و کنده و سایز آن در ذهن خود داشته باشید. اگر قرار است تنه و تکه قطع شده بعد از برش در مرکز بیفتد، بهتر است اولین برش از زیر باشد و اگر قرار است تکه قطع شده کنده درخت و الوار بعد از برش به کناره‌ها برود و از مرکز فاصله بگیرد، بهتر است اولین برش از روی تنه بخورد.
سه - برش قیمه ای یا برش شاخه ای Trimming
به قطعه قطعه کردن و جداسازی شاخه‌های یک تنه درخت، روش برش تکه ای یا برش شاخه ای اره موتوری و Trim کردن گفته می‌شود. اگر تنه درخت روی زمین خوابیده شده این روش به نام Limbing Cut هم معروف است. انجام این برش برای شاخه‌های کوچک و نازک سخت نیست و تنها کافیست قسمت مرکزی ساطور را روی آنها بگذارید و بطور زاویه دار و مورب به پایین فشار دهید. اما در شاخه‌های بزرگتر بهتر است ابتدا نیمی از شاخه از سمت بالا و نیمی دیگر از سمت پایین بریده شود.
اما روش دیگر برش شاخه‌ها با نام Pruning یا هرس کردن شناخته می‌شود؛ قطع کردن در این مدل در حالی صورت می‌گیرد تنه درخت به شکل ایستاده و عمودی یا همچنان سر پا و در ریشه است. این روش استاندارد و شناخته شده در هرس کاری درخت و مخصوص شاخه‌های کوچک و نازک بوده و در باغبانی و جنگل داری بسیار کاربرد دارد. در شاخه‌های قطور بهتر است حدود 1/3 قطر به روش زیرین یا UnderCut برش داده شود؛ بعد ادامه را از بالا و روش OverCut ببرید. به مکان افتادن شاخه در این روش دقت کنید و در معرض سقوط آن نباشید.
چهار - برش قطع درخت با اره موتوری Felling
برای قطع و انداختن یک درخت، باید از روش صحیح بریدن درخت با اره موتوری که به نام Felling Cut معروف است استفاده کرد. امنیت در این روش برش محبوب و قدیمی حرف اول را می‌زند!... ابتدا مکان برش روی تنه را مارک بزنید و خط کشی کنید. اطراف درخت را کاملا خالی کنید و مطمئن شوید درخت روی کسی یا چیزی نخواهد افتاد. یک بخش بسیار مهم در این روش، محاسبه مسیر سقوط تنه درخت بوده که باید به طور دقیق توسط کاربر مشخص و پیش‌بینی شود؛ بعد از آن بر اساس مسیر سقوط درخت، محل فرار یا به اصطلاح راه در روی خود را هم مشخص کنید. اما حتی بعد از این نقشه کشی و پیش‌بینی دقیق خط افتادن درخت هم، باید یک «منطقه امن» برای وقوع اتفاقات احتمالی و پیش نرفتن اوضاع طبق نقشه در نظر گرفت. این منطقه امن یعنی قرار داشتن در یک زوایه امن گسترده خلاف جهت افتادن درخت و آمادگی داشتن برای فاصله گرفتن سریع از درخت هنگام افتادن آن تا 6 متر دورتر از نوک درخت که فاصله‌ای استاندارد محسوب می‌شود.
در مرحله بعد ابتدا پوسته تنه درخت را از بالا یا پایین خط برشی که قبلا مارک زدید، با زاویه 45 درجه و رو به سمت خطی که کشیدید قطع کنید؛ سپس خط مارک شده را بصورت عمقی تا حدود 1/3 یا نیمی از قطر درخت برش دهید تا جایی که برش بالایی یا پایینی و برش خط به‌هم برسند و یک شکاف تبر شکل روی تنه ایجاد شود. بعد از آن به پشت تنه رفته و دقیقا از قسمت بالاتر از خط برش طرفی که مارک زده بودید، بصورت مستقیم یا زاویه دار تنه را قطع کنید؛ کاملا دقت کنید که در این مرحله هر لحظه امکان سقوط تنه وجود دارد!... به محض شروع به افتادن درخت، دست از برش کشیده و سریعا از راه فراری که از قبل تعیین کرده بودید از درخت دور شوید و در منطقه امن قرار بگیرید.
مرحله 6 – نکات فنی در هنگام کار با اره زنجیری
غیر از تمامی این گفته‌ها، رعایت برخی از نکات فنی و ایمنی هنگام برش با اره زنجیری ضروری است. قبل از برش، ابتدا اجازه دهید دستگاهی که تازه روشن شده چند دقیقه با دور پایین کار کند تا گرم شود. با شروع گاز دادن و چرخیدن زنجیر، روغن مربوط به سطح ساطور و گاید از قسمت باک روغن روی این قسمت پاشیده خواهد شد. این میزان پاشش معمولا به شکل استاندارد توسط سازنده تنظیم شده است اما با کمک پیچ تنظیم روی بدنه می‌توان این شدت را تنظیم کرد. دقت کنید که زنجیر هیچگاه نباید خشک کار کند.
در هر نوبت کاری و حدود 15-20 دقیقه یکبار، دستگاه را خاموش کرده تا خنک شود. در این مدت تمامی اتصالات، ساطور، ترمز، پیچ‌های تنظیم، تیز بودن و میزان کشش زنجیر، میزان سوخت و میزان تنظیم روغن زنجیر اره موتوری و... را بررسی کنید.
هرگز در حالت شل بودن زنجیر کار نکنید! چرا که احتمال افتادن چندین اتفاق و آسیب همزمان وجود دارد. از صدمه دیدن خود دستگاه، زنجیر و ساطور گرفته، تا ضربه خوردن به قطعه کاری و پاره شدن احتمالی زنجیر و آسیب به کاربر!... همیشه قبل و حین کار، کشش و میزان تنش زنجیر را بررسی کرده و با مهره‌های مخصوص روی بدنه آن را تنظیم کنید.
هیچ گاه در زمانی که ترمز فعال است، گاز ندهید چرا که باعث آسیب به کلاچ و سیستم ترمز موتور و تیغه خواهد شد.
خطر لگد زنی یا Kick Back کیک بک چیست؟... اگر قسمت نوک زنجیر را به 2 قسمت بالایی و پایینی تقسیم کنیم، قسمت بالایی بخش کیک بک ساطور نام دارد. در هیچ روش برشی از این قسمت برای برشکاری استفاده نمی‌شود! چرا که به دلیل جهت چرخش زنجیر، این بخش حالت ارتجاعی داشته و استفاده از آن در برش زدن باعث لگدزنی دستگاه اره زنجیری خواهد شد. در روش‌های Under Cut یا زیرین این مورد بسیار محتمل است و امکان برخورد نوک با سطح کار وجود دارد؛ برای همین باید تمرکز و دقت زیادی را به کار برد.
اره موتوری دستگاهی پر کاربرد اما بسیار تیز و خطرناک است! حتی یک ثانیه غفلت و بی دقتی در کار با این ابزار شوخی بردار نیست و پشیمانی حاصل از آن هیچ سودی نخواهد داشت! برای همین همیشه حتی در کوچکترین برش‌ها و کمترین کارها نیز باید از وسایل ایمنی و محافظ مثل کلاه، عینک و دستکش باید استفاده کرد و تمرکز کامل داشت. در پایان هر برش نیز باید دسته ترمز را فعال کرد.
دقت کنید که همواره در کار با اره زنجیری احتمال گیر کردن، رسیدن به مانع، خاموش شدن ناخواسته، شکستن تیغه زنجیر و ... وجود دارد؛ برای همین غیر از وسایل ایمنی، ابزارهای دیگر کمکی از جمله چکش، تبر، پتک، قلم، گوه، چاقو و... را با خود به همراه داشته باشید. گوه یا Wedge در کار با اره موتوری برای تنه‌های قطور جزو قطعات جانبی مهم و اساسی محسوب می‌شود و کمک زیادی در راحتی کار می‌کند. توصیه می‌شود هنگام برش دادن کنده بزرگ و درخت قطور حتما یک یا چند گوه داشته باشید.
بعد از تمام شدن پروسه برش و در پایان هر شیفت کاری، مخازن سوخت ترکیبی و روغن را خالی کنید. بعد از آن، اگر قرار نیست دوباره و خیلی زود از اره استفاده کنید، دو مرتبه دستگاه را روشن کنید تا سوخت باقیمانده در کاربراتور نیز بسوزد. این کار باعث می‌شود سوخت مانده در کاربراتور در بلند مدت رسوب ندهد. ضمن اینکه ساطور و زنجیر را با کاور مخصوص بپوشانید و دستگاه را در جعبه بگذارید.
در این مطلب نحوه کار با اره موتوری را بررسی کردیم و به معرفی تکنیک های برش با اره زنجیری پرداختیم. گفتیم که روش درست بریدن درخت با اره بنزینی و قطع چوب و الوار چطور انجام می‌گیرد و چگونه باید تنظیم روغن زنجیر اره موتوری را انجام داد.
شما می‌توانید برای خرید اره زنجیری موتوری و همچنین خرید اره زنجیری برقی با گارانتی رسمی و ضمانت اصالت و سلامت فیزیکی کالا به همراه مشاوره تخصصی رایگان و انتخاب بین برندهای برتر بازار به سایت ابزار مارکت مراجعه کنید.
