شناخت دستگاه خراطی و کاربردهای خراطی در صنایع

دستگاه خراطی به انگلیسی Wood Lathe Machine ابزاری مکانیکی و برقی تکفاز یا سه فاز است که به صورت انحصاری برای شکل‌دهی و تراش دقیق چوب به کار می‌رود. این دستگاه معمولا از یک بدنه بلند به شکل افقی دارای یک ریل کارگیر تشکیل شده است؛ یک سر آن کنسول اصلی و موتور دستگاه قرار گرفته، در سر مقابل و انتهای ریل مجموعه نگهدارنده و پایه قطعه گیر، و در مرکز ریل گیره نگهدارنده ابزارهای برشی قرار داده شده است.

هنگام کار با ماشین خراطی، قطعه خام چوبی روی ریل کارگیر به کمک گیره نصب و مهار شده و توسط موتور به صورت مداوم حول محور مرکزی می‌چرخد. با چرخاندن قطعه‌ی چوبی حول محور ، امکان برش و تراشیدن آن با استفاده از ابزارهای مخصوص فراهم می‌شود. این ابزارها شامل مغار، چاقو، تیغچه تراش و... هستند که کاربر هم می‌تواند آنها را به صورت آزاد با دست خود استفاده کند، و هم امکان نصب آنها روی پایه نگهدارنده وسط ریل جهت خراطی دقیق‌تر وجود دارد.

غیر از مدل‌های متنوع ماشین خراطی بر اساس طراحی، شکل و کاربری (که در ادامه به طور جداگانه به آنها خواهیم پرداخت)، بهتر است بدانید که پارامترها و مشخصات فنی مختلفی روی تقسیم بندی مدل‌‌های دستگاه خراطی تاثیر می‌گذارد. از مهمترین‌های آن می‌توان به توان موتور، طول کارگیر و قطر کارگیر اشاره کرد. به طور مثال، دستگاه‌های خراطی نجاری ساده با توان موتور 400 وات تا 200 وات ساخته می‌شوند. طول ریل و ماکزیمم کارگیر آنها ممکن است بین 30 سانتی متر تا 1 متر تنوع داشته باشد و حداکثر قطر قطعه گیر آنها در بازار بین 8 سانتی متر تا 40 سانتی متر وجود دارد. ضمن اینکه دامنه سرعت گردش موتور در دقیقه، وزن دستگاه، نوع و سایز مرغک نگهدارنده، اقلام همراه، مدل پایه نگهدارندهای ابزارهای تراش و... نیز روی تفاوت مدل‌های دستگاه خراطی موثر است. همین مشخصات فنی و قسمت‌های دستگاه در ماشین های خراطی صنعتی و CNC معمولا چند برابر بوده و این گروه قدرت و ابعاد بالاتری هم دارند.

همانطور که اشاره شد، دستگاه‌های خراطی انواع مختلفی دارند. انتخاب نوع مناسب دستگاه خراطی به عوامل متعددی از جمله اندازه‌ی قطعه‌ی کار، میزان پیچیدگی طرح نهایی، نیاز به دقت و در نهایت، حجم تولید بستگی دارد. به طور کلی هر کدام از مدل‌های این ماشین‌ها که در ادامه می‌آیند، ممکن است در 2 گروه و حالت ساخته شوند:

• دستگاه خراطی رومیزی:

که ابعاد کوچکتری دارد و بدون چهارپایه است. این گروه ماشین خراطی ها کارگیر کوچکتر و ریل کوتاه‌تری نسبت به نوع گروم دوم دارند.

• دستگاه خراطی صنعتی یا پایه دار:

برخلاف نوع رومیزی که باید روی میز کار گذاشته و کارشود، ماشین خراطی صنعتی یا بزرگ و پایه دار با چهار عدد پایه ارائه می‌شود. معمولا این گروه دوم با موتورهای قویتر، ریل بزرگتر و قطر تیغه تراش و گیره کارگیر بزرگتر نسبت به مدل رومیزی ساخته می‌شوند.

حالا که 2 گروه اصلی ساختار دستگاه خراطی را شناختید به معروفی انواع ماشین خراطی بر اساس کاربری و نحوه کار دستگاه می‌پردازیم:

دستگاه خراطی افقی (مرکزی)

محبوب ترین و رایج ترین نوع ماشین خراطی که در اغلب کارگاه‌های نجاری چه به صورت رومیزی و چه به صورت پایه دار دیده می‌شود همین مدل افقی است. غیر از تفاوت در مشخصات و ویژگی‌های فنی، بارزترین مشخصه یک دستگاه خراطی مرکزی یا افقی، گیره انتهایی نگهدارنده قطعه چوب یا همان Tailstock دستگاه است. این قطعه در مدل ماشین خراطی افقی به صورت ساده و تک کاره ساخته می‌شود.

دستگاه خراطی شش وجهی (برجک دار یا سری تراش)

دستگاه خراطی سری تراش به انگلیسی Turret Wood Lathe که به آن نوع شش ضلعی یا Hexagonal هم می‌گویند، برخلاف نوع ساده افقی، یک گیره انتهایی چند وجهی و چند کاره دارد. در واقع تفاوت این مدل با دستگاه خراطی قبلی همین قسمت ابزار است. در این نوع ماشین، بجای کارگیر ساده فولادی روی سر انتهایی ابزار، یک گیره چند منظوره نصب شده و به تراشکار و استاد نجار امکان استفاده چند ابزار تراش، برش، سوراخکاری، پخ زنی، پرداخت و... را بدون نیاز به باز کردن قطعه از روی ریل و فک دستگاه خراطی می‌دهد. این مدل ماشین خراطی برای خطوط تولید انبوه و حکاکی و تراشکاری همزمان تعداد زیاد و متنوعی از قطعات کاربرد بسیاری دارد.

دستگاه خراطی عمودی

این مدل شبیه به یک ماشین خراطی افقی، اما به صورت ایستاده است. در دستگاه خراطی عمودی، نوع کارگیر، شکل بدنه و محور اصلی به شکل عمودی و صاف قرار داده شده و کاربر تنها یک میز کار افقی دارد. این نوع ماشین خراطی تا حدودی هم شبیه به اره فلکه (نواری) بوده و مثل این اره، برای تراش قطعه چوب، باید آن روی میز کار نگه داشت. البته دستگاه خراطی عمودی امروزه کمتر تولید و استفاده می‌گردد و تقریبا غیر رایج است.

دستگاه خراطی اتوماتیک

در این مدل با بهره‌گیری از سیستم تغذیه‌ی اتوماتیک، سرعت تولید و تراش چوب را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهند. ماشین خراطی خودکار بدون نیاز به تغییرات فیزیکی و دستی کاربر، با توجه به الگو و نقشه‌ای که از قبل به دستگاه داده شده، چوب را به طور هوشمند حین تراش می‌چرخاند و در زاویه مناسب جابجا می‌کند. ضمن اینکه در مدل‌های پیشترفته‌تر، حتی امکان اتمام قطعه کار و نصب قطعه بعدی به صورت اتوماسیون شده وجود دارد و بنابراین دستگاه خراطی اتوماتیک برای خطوط تولید در کارخانه و کارگاه‌ها بسیار ایده‌آل خواهد بود.

دستگاه خراطی کپی تراش

ماشین خراطی کپی تراش یا کپی زن به مدلی می‌گویند که کار تولید و حکاکی یک قطعه را بر اساس یک مرجع و قطعه از قبل آماده شده انجام می‌دهد. بر روی ریل دستگاه خراطی کپی تراش، علاوه بر یک پایه قطعه‌گیر اصلی، یک ماژول و نگهدارنده دوم برای قطعه مرجع قرار داده شده و با بستن قطعه مذکور به آن، تراشکاری روی چوب خام و قطعه دوم با توجه به طراحی و شکل قطعه اولیه انجام و کپی می‌شود. البته حاصل کار و نتیجه نهایی 100% شبیه به قطعه مرجع نبوده و خروجی با محدوده 90 تا 95 درصد مشابه خواهد بود.

دستگاه خراطی سی ان سی CNC

دستگاه‌های خراطی CNC یا Computer Numerical Control نوع پیشرفته‌ای از دستگاه‌های خراطی صنعتی هستند. در این نوع دستگاه، تمامی مراحل تراش و شکل‌دهی چوب توسط کامپیوتر و طبق فایل نقشه‌کشی نرم افزارهای مهندسی که به دستگاه انتقال داده شده، ایجاد و کنترل می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود تا بتوان قطعات با اشکال بسیار پیچیده و با دقت خارق‌العاده‌ای تولید نمود. استفاده از دستگاه خراطی CNC نیازمند دانش نرم‌افزارهای طراحی و کد‌نویسی مثل اپلیکیشن اتوکد و... است؛ به همین دلیل، اغلب در کارگاه‌های صنعتی بزرگ و خطوط تولید انبوه کاربرد دارد و اپراتور اصلی آنها یک گروه تحت نظر مهندسین ناظر است.

دستگاه خراطی فراتر از یک ابزار نجاری ساده است و کاربردهای وسیعی در صنایع مختلف دارد. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین حوزه‌های بهره‌مندی از این ماشین های چند کاره اشاره می‌کنیم:

• ساخت و تولید مبل و اثاثیه

در صنعت مبلمان، از دستگاه خراطی برای ساخت پایه‌های میز و صندلی، دسته‌های مبل، تاج تختخواب و سایر قطعات با اشکال منحنی و استوانه‌ای استفاده می‌شود. همچنین، هنرمندان منبت‌کار با بهره‌گیری از دستگاه خراطی، نقش و نگارهای زیبایی را بر روی قطعات چوبی مبلمان ایجاد می‌کنند.

• دکوراسیون و ساختمان سازی

شاید برایتان جالب باشد که بدانید در صنعت ساختمان نیز از دستگاه خراطی استفاده می‌شود. از مهم‌ترین کاربردهای دستگاه خراطی در این حوزه می‌توان به ساخت نرده‌های راه‌پله، ستون‌های تزئینی، دستگیره‌ی درب و پنجره و قطعات چوبی مورد استفاده در سقف‌های کاذب اشاره کرد.

• صنایع دستی و تزئینی

عرصه صنایع دستی، جواهرات و بدلیجات و... یکی از پهنه‌های اصلی و شاید مهمترین شاخه در کاربردهای دستگاه خراطی به شمار می‌رود. هنرمندان این حوزه با استفاده از این ماشین و ذوق هنری خود، انواع ظروف چوبی، کاسه تراشی، ساعت سازی، مجسمه‌ها، جا عودی، جعبه جواهرات و... سایر اشیاء زیبا و کاربردی را خلق می‌کنند. این آثار هنری، علاوه بر جنبه‌ی تزئینی، ارزش مادی قابل توجهی نیز دارند.

• قلم سازی و ابزارآلات دستی

دستگاه خراطی در ساخت برخی از ابزارهای دستی دقیق و ظریف نیز کاربرد دارد. از جمله‌ی این موارد می‌توان به ساخت بدنه‌ی انواع قلم‌های چوبی، لوازم خطاطی و نقاشی، ابزارآلات آزمایشگاهی، سازهای موسیقی و... اشاره کرد. دقت بالای دستگاه خراطی، امکان ساخت این قطعات با تلرانس بسیار پایین را فراهم می‌کند.

در این مقاله در مورد ماشین های خراطی و انواع مختلف آنها صحبت کردیم. دستگاه خراطی امروزی، ترکیبی از هنر و صنعت است. این ابزار برقی با ایجاد قابلیت چرخش دقیق و کنترل‌شده‌ی چوب، فضایی را برای خلق آثار صنعتی، خانگی و کارگاهی، هنری، ظریف و پیچیده با اشکال هندسی خاص و دلخواه فراهم می‌کند. سهولت کار با دستگاه خراطی و تنوع ابزار قابل استفاده با آن، این امکان را به هنرمندان و صنعتگران می‌دهد تا بدون نیاز به بریدن و اتلاف وقت، بخش زیادی از چوب را به محصول نهایی مورد نظر خود دست پیدا کنند.

برای اینکه بتوانید مناسب‌ترین و بهترین ماشین خراطی را داشته باشید، بهتر است با کارشناسان مجرب ابزار مارکت در تماس باشید. ضمن اینکه جهت مشاهده و خرید دستگاه خراطی در انواع رومیزی، پایه دار و... می‌توانید به فروشگاه آنلاین ما مراجعه کنید. تمامی محصولات ایرانی و خارجی به صورت اورجینال با ضمانت اصالت و گارانتی رسمی در سریعترین زمان ممکن ارائه می‌شوند.