معرفی دریل ستونی و کاربرد آن؟
دریل ایستاده، دریل پایه دار یا دریل ستونی نوعی از دستگاه سوراخکاری بر روی سطوح مختلف چوبی، پلاستیکی، فلزی و ... است که جزو گروه بزرگ دریل قرار می‌گیرد. بسیاری از کاربران در خرید و تشخیص تفاوت‌های این نوع دریل‌ها با یکدیگر دچار تردید می‌شوند. معرفی دریل ستونی و کاربرد آن و اینکه به طور دقیق فرق انواع دریل‌های ستونی موجود در بازار چیست؟ یا چطور باید یک مدل دریل عمودی یا دریل ستونی را انتخاب کرد؟ موارد مهمی است که در این مقاله نگاهی به آنها انداخته‌ایم.
دریل ستونی چیست؟
در بیشتر مواقع سوراخ کاری با دریل‌ها امکان تغییر مسیر، دقیق نبودن و مهار نشدن قطعه کاری وجود دارد. برای جلوگیری از این مشکل و انجام سوراخ‌های دقیق روی میز کار دستگاه‌های نسبتا بزرگی ساخته شده که کار ایجاد حفره روی سطوح را با فشار و تمرکز بالایی انجام می‌دهد؛ نام این ابزار دریل ستونی یا به انگلیسی Drill Press است. در بازار و صنعت گاهی به این گروه دریل ایستاده، دریل پایه دار و دریل عمودی نیز می‌گویند. ماشینی معمولا تشکیل شده از پایه نگهدارنده، میله و ستون مرکزی، میز کار، جعبه دنده یا گیربکس، سه نظام و چند عضو کوچک و بزرگ دیگر که همگی برای دریل کاری با دقت بالا کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. این دستگاه‌ها اگر چه در سایزهای کوچک و بزرگ ساخته می‌شوند و شکل آنها برای کاربری‌های مختلف کمی تغییر می‌کند، اما مکانیزم کاری تمام دریل‌های ستونی فشاری و شبیه به‌هم است. هدف اصلی کار با دریل عمودی انجام کار سوراخ زنی دقیق در تمام قطعات بدون درگیری و مشکلات نگهداشتن قطعه توسط کاربر و یا نگهداشتن خود دستگاه دریل است. به این منظور قطعه بعد از قرارگیری بر روی میز کار با کمک گیره ثابت می‌شود و سپس با حرکت محور عمودی، سه نظام دستگاه دریل توسط استادکار بالا و پایین رفته و عمل سوراخ زدن انجام می‌گیرد. ضمن اینکه سرعت چرخش و سوراخکاری نیز کاملا قابل تنظیم است.
دریل ستونی‌ها ابزارهای خانگی و شخصی نیستند. برای مصارف کم و سبک نیازی به تهیه یک دریل ستونی نیست چرا که این دسته هم هزینه بالاتری دارند و هم اینکه کارهای خانگی و عمومی را می‌توان با دریل معمولی انجام داد. دریل پایه دار یا دریل ایستاده بیشتر برای کارهای سری‌کاری، تعداد بالای سوراخکاری در روز، انجام پروژه‌های ممتد و تکراری دریل کاری روی چوب و فلز و غیره ... در مصارف سنگین‌تر مثل کارگاه‌های کوچک و بزرگ، کاربری نیمه صنعتی و صنعتی و تعمیرگاه‌ها و ... استفاده می‌شود.
انواع دریل ستونی
دسته بندی انواع دریل عمودی بر اساس معیارهای مختلفی صورت می‌گیرد. برخی آنها را با توجه به ظرفیت کارگیر مقایسه می‌کنند. برخی به نوع دریل ستونی ساده و صنعتی، دریل ستونی دستی و دریل ستونی اتوماتیک اشاره می‌کنند. گروهی دیگر به کوچک و بزرگ بودن ابعاد کلی دستگاه مثل دریل ستونی ظریف و مینیاتوری، دریل ستونی حساس به قطعه، دریل ستونی متوسط، بزرگ و ... توجه کرده و حتی برخی از کاربران دیگر نوع گیربکس و نحوه تنظیمات و شکل چرخش کله گی و کارگیر هنگام کار برایشان مهم است. اما از آنجا که تقریبا تمام دریل‌های پایه دار سیستم کاری مشابه دارند، می‌توان گفت در جهان صنعت، بصورت استاندارد و عمده انواع دریل ستونی به دو بخش اصلی زیر تقسیم می‌شود.
1 - دریل ستونی رومیزی
بیشترین نوع دریل عمودی یا به نوعی پر مصرف ترین مدل این گروه به عنوان دریل ستونی رومیزی شناخته می‌شود. همانطور که از نام این دسته پیداست کاربری دریل پایه دار رومیزی برای نصب روی میز کاری بوده و امکان جابجایی آن وجود دارد. دریل ایستاده رومیزی نسبت به دریل ثابت ابعاد کوچکتر، وزن کمتر و از قدرت سوراخکاری پایینتری برخوردار است. معمولا این گروه به شکلی ساخته می‌شوند که هم امکان نصب با پیچ و مهره روی میز را دارند و هم امکان انتقال به مکان‌های مختلف سطح کار در آنها فراهم است. دریل ستونی میزی محبوب‌ترین نوع دریل ایستاده است که در بسیاری از کارگاه‌های فلزی، نجاری، شیشه و ... در تعمیرگاه‌ها و تولیدی‌های کوچک و بزرگ وسایل و لوازم عمومی وجود دارد. جعبه دنده این گروه هم بصورت تسمه ای و هم گیربکسی ساخته می‌شود و سایز سه نظام آنها در بیشترین مقدار معمولا از 16 میلی متر تجاوز نمی‌کند. حداکثر توان خروجی دریل ستونی رومیزی معمولا تا حدود 700-800 وات و مناسب تمام کارهای سوراخکاری سبک و نیمه صنعتی است. ضمن اینکه اغلب آنها سیستم پیشروی دستی دارند و نوع اتوماتیک در این گروه به تعداد محدود ساخته می‌شود. در برخی مدل‌های نوع رومیزی که با عنوان دریل ستونی حساس یا مینیاتوری شناخته می‌شود، توان انجام کار بر روی شیشه، پلاستیک، کیت الکترونیکی و قطعات کاری ظریف‌تر برای خزینه‌های کوچک و سوراخ‌های خیلی دقیق نیز فراهم است.
2 - دریل ستونی ثابت
گروه عمده بعدی دریل ستونی زمینی یا ثابت نام دارد. دقیقا برخلاف نوع رومیزی، این گروه قابلیت جابجایی گسترده ندارند، وزن بالاتری دارند و مخصوص سوراخکاری برای پروژه‌های سنگین هستند. سایز 3 نظام آنها به 32 میلی متر هم می‌رسد و کاربری دستگاه دریل ستونی ثابت بسیار متنوع خواهد بود. در واقع این مدل‌های صنعتی هیچ محدودیتی در قدرت نداشته و توانایی ایجاد سوراخ با مته‌های چوب، فلز، برگی، گردبر، گازور، خزینه و ... برای اجسام، ورق‌ها و الوارهای ضخیم را دارند و از این لحاظ کمبودی نخواهند داشت.
بزرگترین وجه توجه در دریل ستونی عمودی ثابت یا دریل زمینی، به جز وزن زیاد و ابعاد بزرگ، میله بلند و قطور اصلی دستگاه بوده که کل وزن گیربکس و موتور بر روی آن قرار می‌گیرد و در عین حال براحتی و با روان بودن خاصی قابل پیشروی و پسروی به سمت بالا و پایین است. نوع دریل اتوماتیک یا خودکار با قابلیت برنامه ریزی دستگاه برای انجام سوراخ زنی بصورت اتومات نیز بیشتر در این گروه دیده می‌شود. مکانیزم دریل ستونی اتوماتیک به گونه‌ای است که امکان کار بدون نیاز به فشار اهرم دستی را دارد و کار سوراخکاری به شکل خودکار را انجام می‌دهد. به این ترتیب نیازی به درگیر کردن کاربر در تعیین میزان عمق و نفوذ در هر بار سوراخ نیست و با تنظیم دلخواه و مشخص عمق نفوذ، تنها با گذاشتن قطعه بعدی روی میز کاری و زیر مته، کار ایجاد حفره توسط خود دستگاه انجام خواهد شد.
اجزای دریل ستونی
حال که انواع دریل ستونی را تا حدی شناختیم، بهتر است به معرفی قطعات عمومی و خاص بکار رفته در دریل ستونی بپردازیم. دقت داشته باشید که برخی از این اجزا ممکن است در برخی دریل‌های عمودی و ایستاده وجود نداشته باشد و یا تغییر شکل دهد. خصوصا در مدل‌های جدید و پیشرفته امروزی روز به روز تکنولوژی ساخت دریل ستونی تغییر می‌کند و این پروسه ضمن هوشمندتر شدن، دچار تغییرات اجزاء دریل‌ها هم می‌شود.
اهرم
بر روی یک دریل ستونی چند اهرم مختلف و دستگیره وجود دارد. مثلا اهرم تنظیم شیب میز کار که کج و صاف بودن آن را تنظیم می‌کند. یا اهرم قفل کن و تنظیم موقعیت میز کار نسبت به ستون اصلی که میز کاری مته را بصورت کشویی-افقی جابجا می‌کند.
اسپیندل
محور و شفت اصلی دستگاه یا به عبارتی Spindle یک میله خروجی و چرخان از جعبه دنده بوده که انتقال قدرت از موتور به سه نظام توسط آن انجام می‌گیرد.
کله گی (کلگی)
قسمت بالایی جعبه‌ای شکل دستگاه‌های دریل عمودی که گیربکس و موتور جدا دارند را کلگی می‌گویند. در واقع در دریل‌های ستونی که از فلکه (پولی) و تسمه استفاده می‌کنند، یک محفظه نگهدارنده برای این قطعات وجود داشته که از جعبه دنده و انجین دستگاه جداست و اغلب قابل باز شدن و دسترسی برای تغییر جایگاه تسمه و یا تعویض آن است. سقف و بازه سرعت دستگاه دریل ستونی که امکان تغییر دور با جابجا کردن جایگاه تسمه روی پولی را دارند در این بخش انجام می‌شود.
تسمه
در یک دریل ایستاده معمولی رومیزی و یا ثابت دو عضو به نام پولی و تسمه یا Belt وجود دارد. با کمک این تسمه دور موتور به شفت منتقل می‌شود و می‌چرخد. تسمه‌ها بر روی پله پولی‌ها (که شامل 2 عدد یا بیشتر هستند) می‌افتند و به این ترتیب کار گردش انجام می‌شود. بنا به جایگاه تسمه دور پولی، سرعت چرخش نهایی دریل ستونی قابل تنظیم بوده و این کار تعویض توسط کاربر و تکنیسین قابل انجام است. در مدل‌های گیربکسی دنده‌ای یکپارچه و اتوماتیک، این تسمه یا وجود ندارد یا در داخل ساختمان دستگاه و غیر قابل دسترس بوده و کار تغییر سرعت براحتی از بیرون و توسط دکمه یا خود دریل انجام می‌شود.
عمق سنج
در مدل‌های ساده اندازه عمق نفوذ مته توسط یک دستگیره بصورت دستی توسط کاربر انجام می‌شود. این دستگیره در کنار و بخش جانبی بدنه و به شکل‌های مختلفی چون اهرمی یا چند شاخه (سه شاخه، چهار شاخه و یا بیشتر) و یا فلکه‌ای و گرد ساخته می‌شود. وظیفه اصلی آن پیشروندگی و نفوذ دستی مته توسط کاربر از کمترین میزان نفوذ در عمق تا بیشترین مقدار است. در مدل‌های پیشرفته و اتوماتیک، سیستم عمق‌سنج علاوه بر مدل دستی، بطور جداگانه و توسط برنامه ریزی الکترونیکی و کامپیوتری نیز قابل تنظیم بوده تا عمق سوراخکاری از یک اندازه مشخص فراتر نرود.
سه نظام دریل ستونی
شبیه‌ترین عضو به یک دریل معمولی سه نظام دریل ستونی است که همان مته گیر معروف و آشناست. اما این سه نظام‌ها نسبت به دریل‌های ساده بسیار قوی‌تر بوده و ظرفیت بالایی در نصب انواع مختلف مته ته گرد، مته کونیک، مته برگی، گازور، گردبر و ... را دارند. در واقع نسبت به توان و نوع ساخت دریل که رومیزی یا زمینی است سایز 3 نظام و شکل ساخت آن تغییر می‌کند و این سایز بین ظرفیت 10 میلی متر تا 32 میلی متر تولید می‌شود. ضمن اینکه سیستم نصب و تعویض سه نظام در دریل ستونی با دریل ساده فرق می‌کند. تا اندازه زیر 16 میلی متر، معمولا سه نظام با سری مخروطی مستقیم به شفت متصل است. در سایزهای بزرگتر از 16 میلی متر، اسپنیدل با استانداردی به نام مورس ساخته شده که از شماره مورس 2 به بالاتر در صنعت وجود دارد. برای اتصال سه نظام‌های این نوع باید از رابط کونیک 3 نظام استفاده کرد، ضمن اینکه می‌توان مته کونیک را نیز مستقیم به شفت وصل کرد.
میز کار
بخش چهارگوش فلزی میانی در دریل‌های ستونی با دو میز یا قسمتی که سه نظام و مته، کار سوراخ را روی آن انجام می‌دهند میز کار نام دارد. در دریل ستونی های کوچکی که یک میز دارند، میز و پایه مشترک است. این قسمت هم می‌تواند قطعه را به تنهایی نگه دارد و هم امکان نصب گیره زیر دریلی بر روی آن فراهم است.
پایه و بدنه (پایه دریل ستونی)
پایه دریل ستونی در واقع ستون اصلی یک دریل عمودی و یکی از مهمترین و اصلی‌ترین قطعات آن است. به نوعی کل اجزاء یک دریل ستونی روی این پایه قرار دارد که در مدل‌های سنگین، به شکل قطور و از جنس فولاد مرغوب و درجه یک ساخته می‌شود. در قسمت پایینی نیز پایه دستگاه قرار گرفته که می‌توان به کمک سوراخ و شیارها آن را به میز و دیگر سطوح متصل کرد. معمولا پایه از چدن ساخته می‌شود.
کاربرد دریل ستونی
همانطور که در ابتدای مطلب اشاره کردیم موارد مصرف دریل ستونی بیشتر متمایل به عملیات نیمه صنعتی و صنعتی و کارگاهی-تولیدی است. اما اگر با نگاهی تخصصی‌تر به دنبال این باشیم که دریل ستونی برای چه کارهایی بکار میرود به کاربری‌های زیر می‌توان اشاره کرد.
قلاویز زنی یکی از جمله عملیاتی است که نیازمند دقت بالا در چرخش مته و سه نظام است. عمل قلاویز زدن بدون دستگاه دریل ستونی و با دریل‌های معمولی کاملا غیر ممکن خواهد بود.
ساخت لوازمی که به اصطلاح اسمبل می‌شوند و باید در نقاط مشخصی در شکل‌ها و عمق‌های مختلف به صورت گرد و با زاویه دقیقی سوراخ شوند مثل انواع اسباب بازی‌ها، چوب لباسی، تجهیزات کابینت سازی، درب و پنجره و غیره ... به دریل ستونی و عمودی نیاز دارد.
خزینه کردن و ایجاد حفره در اجسام ظریف مثل شیشه، سرامیک، گرانیت، چوب های تزیینی و ... که نیاز به فشار کنترل شده مته و مدیریت نیروی وارد شده توسط دستگاه را دارد نیازمند یک ابزار حرفه ای یعنی دریل ستونی است. در نهایت و به عبارت بهتر، برای هر پروژه و قطعه کاری که نیازمند سوراخکاری دقیق، بدون هیچ انحراف و خطایی است و باید تمرکز در کارگیر و همچنین میزان فشار مته بر روی قطعه کاملا در اختیار کاربر باشد، دریل ستونی جزو انتخاب‌های ضروری محسوب می‌شود.
معایب و مزایای دریل ستونی
در ادامه به برخی از مهمترین معایب و مزایای دستگاه دریل ستونی اشاره خواهیم کرد.
مزایای دریل ستونی
دقت در ایجاد حفره بدون انحراف با انواع مته کوچک و بزرگ شاید بزرگترین مزیت دریل پایه دار باشد. سوراخکاری با دریل ستونی ساده بوده و ظرفیت مته این گروه دستگاه بسیار بیشتر از دریل‌های معمولی است. ضمن اینکه برخلاف اغلب دریل‌ها امکان نصب مته‌های گوناگون نیز مهیاست.
آزاد بودن دست کاربر و عدم نیاز به نگهداشتن قطعه کار توسط دست در کنار امکان تعویض سریع مته، همچنین قابلیت تعویض سرعت و عمق نفوذ مته به شکل دستی و اتوماتیک از جمله نقاط قوت دریل عمودی است.
قدرت بالا و امکان تغییر سرعت نسبت به جنس قطعه کاری و نوع سوراخ و مته، بازه گسترده تنظیم قدرت خروجی دستگاه، تولید و فروش انبوه در سطح کشور و در دسترس بودن لوازم یدکی و دانش تعمیر دریل ستونی نیز جزو نکات مثبت آنها قرار می‌گیرد.
معایب دریل ستونی
وزن بالا و عدم امکان جابجایی مطلوب خصوصا در دریل ستونی صنعتی باعث دلسردی در استفاده از این محصولات می شود. ضمن اینکه ابعاد بزرگ این ماشین‌ها جایگاه و فضای خاص خود در کارگاه را می‌طلبد و دریل ستونی را نمی‌توان مثل یک دریل ساده به نزدیکی هر قسمتی از پروژه سوراخ زنی و ارتفاعات مثل دیوار و سقف برد.
نحوه کار دریل ستونی
کارکرد دریل ستونی چندان پیچیده نیست. با روشن کردن دستگاه، نیروی برق بعد از عبور از موتور و چرخاندن آن، به تسمه و پولی اصلی و اولیه می‌رسد؛ این پولی چرخش را با تسمه‌ای دیگر به پولی شفت یا اسپیندل منتقل کرده و بعد از چرخش آن، سه نظام دستگاه نیز می‌چرخد. حالا با شروع چرخش مته، دستگاه برای زدن سوراخ آماده است؛ با دستگیره و اهرم پیش رونده سه نظام بالا و پایین می‌شود و نوک مته توسط کاربر روی قطعه کار قرار می‌گیرد. عمق نفوذ مته هم توسط استادکار تنظیم شده و بدین ترتیب با فشار بازویی و مته، سوراخ زده می‌شود. این ساده‌ترین حالت کار دریل ستونی دستی است. ضمن اینکه امکان تغییر بازه سرعت چرخش و کم و زیاد کردن قدرت خروجی توسط دسترسی به تعویض جایگاه تسمه روی پله‌های پولی‌ها وجود دارد.
اما با پیشرفته شدن صنعت، هر روزه عضوی جدید به ساختمان دریل ستونی اضافه شده و یا گاهی قطعه‌ای قدیمی از آن حذف می‌شود و جای خود را به عنوانی هوشمندتر می‌دهد. بطور مثال در دریل ستونی گیربکسی جای تسمه را پکیج و ترکیب موتور + گیربکس گرفته است؛ با این کار دیگر نیازی به تغییر دستی تسمه نیست و توسط یک اهرم یا سوییچ بیرونی روی بدنه انتخاب سرعت و میزان دلخواه دور دستگاه توسط کاربر تعیین می‌شود. یا در مدل‌های دریل ستونی اتوماتیک امکان تنظیم برنامه برای زمان بالا و پایین رفتن محور و همچنین امکان تنظیم تایم و لحظه چرخیدن مته وجود دارد؛ یعنی کاربر با کمک آپشن اول، هرگاه قطعه را روی میز کار دریل گذاشت دستگاه شروع به کار خواهد کرد و پایین و بالا خواهد رفت؛ و در آپشن دوم نیز به محض تماس نوک مته با قطعه کار، سه نظام شروع به چرخیدن خواهد کرد. در مدل‌های جدید و امروزی یعنی دریل ستونی کامپیوتری، تمام مکانیزم تعویض مته، تغییر سرعت و میزان نفوذ و عمق، بجای مجموعه تسمه و اهرم و آچار، توسط یک پنل و سیستم دیجیتال و کامپیوتری داخلی صورت می‌گیرد.
نکات مهم برای انتخاب و خرید دریل ستونی
اولین نکته هنگام خرید دریل ستونی تعیین نوع آن است. ابتدا باید بدانید که کدام برای شما بهتر است؟ دریل ستونی رومیزی یا دریل ستونی ثابت (زمینی)؟ توان خروجی و ظرفیت کاری و نوع کاربری در هر دو نوع مهم بوده و باهم تفاوت دارد.
بعد از انتخاب نوع کلی و اصلی، به سراغ دیگر فاکتورها بروید؛ سایز سه نظام، ابعاد و البته قدرت خروجی 3 پارامتر مهم در تصمیم گیری و خرید دریل عمودی است. اندازه سه نظام همانطور که اشاره شد از 10 تا 32 میلی متر وجود دارد و نوع ساخت آنها نیز با توجه به این سایز متفاوت است. توان دریل‌هایی ستونی در بازار تقریبا از 300 وات به بالا وجود دارد و در برخی به 1000 یا بیشتر هم می‌رسد. هر چه سه نظام بزرگتر و قدرت بیشتر، ابعاد دستگاه نیز بزرگتر و جاگیر می‌شود.
معیار بعدی چند سرعته بودن و بازه دور دستگاه است. تعداد دور بالا از قدرت می‌کاهد و به سمت سوراخکاری ظریف‌تر میل می‌کند. اما قدرت بیشتر، سرعت انجام دریل کاری را پایین می‌آورد.
ساختار و ساختمان دریل ستونی نیز اهمیت خاصی دارد. مثلا در دریل ستونی رادیال تمام کلگی دریل با موتور و سه نظام حول محور و ستون می‌چرخند و امکان تغییر عرضی و طولی و کشویی کارگیر نیز وجود دارد. در بعضی مدل‌های دیگر، ستون اصلی دستگاه گرد نیست و به شکل مکعب مربع ساخته می‌شود؛ این در مدل‌ها امکان چرخاندن کله گی وجود ندارد و کل قسمت مکانیکی از داخل ستون مربعی جابجا و بالا و پایین می‌شود. ساختمان و مکانیزم دریل عمودی توسط برندهای مختلف در تنوع جالب و چشم‌نوازی ساخته می‌شود که قبل از خرید باید از نحوه کار دریل ستونی انتخاب شده آگاه باشید.
در نهایت وجود برخی آپشن‌ها و تجهیزات مثل امکان تنظیم کردن شیب میز کار از 45 تا 360 درجه، تنظیم جایگاه میز روی ستون اصلی به حالت کشویی، ظرفیت حجم کارگیر (فاصله ستون اصلی تا اسپیندل)، بیشترین میزان نفوذ و عمق و همچنین امکاناتی جانبی مثل چراغ راهنما و LED، نمایشگر و قابلیت نصب لوازم اضافه مثل خنک کننده سطح سوراخکاری، جمع کننده ذرات و براده و ... از جمله مواردی است که می‌تواند در خرید دریل ایستاده تاثیرگذار باشد.
برای انتخاب و خرید دریل ستونی با بهترین کیفیت در انواع مختلف و از برندهای معتبر به همراه ضمانت اصالت و سلامت کالا و همچنین گارانتی رسمی و شرکتی محصولات می‌توانید به فروشگاه آنلاین ابزار مارکت مراجعه کنید.
