مولتی ‌پلایر چیست و چه کاربردی دارد؟

مولتی پلایر ابزاری کاملا حرفه‌ای و تخصصی است که به لطف طراحی و مکانیزم کاری آن، گشتاور ورودی کاربر را چند برابر می‌کنند تا به راحتی پیچ‌های سفت و زنگ زده را باز یا بسته کنید. معمولا نیروی گشتاور تولیدی در مولتی پلایرها بسیار بالاتر از آچارهای دستی است و از طرفی راحت‌تر قابل تولید می‌باشند. هر مولتی پلایر مشخصاتی دارد که فارغ از نوع، معمولا در تمام مولتی پلایرها وجود دارند و هر کدام را نسبت به دیگر متفاوت می‌کند:

• نرخ تبدیل گشتاور: هر مولتی پلایر با توجه به نوع و برند، یک مشخصه به نام نرخ تبدیل گشتاور دارد. این عدد از جمله مهم‌ترین مشخصه‌های هر مولتی پلایر به شمار می‌رود و نشان‌دهنده ضریب افزایش گشتاور ورودی است. برای مثال اگر نرخ تبدیل گشتاور در یک مولتی پلایر 1:5 (1 به 5) است، یعنی اگر کاربر 100 نیوتن متر گشتاور وارد کند، 500 نیوتن متر گشتاور خروجی تحویل می‌گیرد. در واقع نرخ تبدیل گشتاور همان نسبت گشتاور خروجی به گشتاور ورودی است.
• نرخ تبدیل سرعت: نرخ تبدیل سرعت نشان دهنده نسبت سرعت چرخش ورودی به خروجی است. به طور ساده‌تر، این عدد به این معنا است که با چند بار چرخش درایو ورودی، یک دور کامل درایو خروجی می‌چرخد. بر خلاف تصورتان این عدد لزوما با نرخ تبدیل گشتاور یکسان نیست! با هر بار چرخش مقدار نیرو ورودی به دلیل اصطکاک به میزان 10 تا 20 درصد کاهش پیدا می‌کند. این اتفاق منجر به تفاوت نرخ تبدیل سرعت و گشتاور می‌شود. برای مثال اگر در یک مولتی پلایر نرخ تبدیل گشتاور 1 به 5 باشد، نرخ تبدیل سرعت با توجه به برند و مدل محصول، ممکن است 1 به 5.45 باشد. یعنی با هر 5.45 دور چرخش درایو ورودی، درایو خروجی یک دور کامل می‌چرخد.

• گشتاور ورودی و خروجی: همانطور که اشاره کردیم نسبت گشتاور ورودی به خروجی، نرخ تبدیل گشتاور را مشخص می‌کند. ولی لزوما گشتاور ورودی و خروجی در همه مولتی ‌پلایرها یکسان نیست. برای مثال در یک مولتی پلایر 1 به 5 ، حداکثر گشتاور ورودی ممکن است 540 نیوتن متر و حداکثر گشتاور خروجی 2700 نیوتن متر باشد، ولی این اعداد برای محصولی متفاوت با همین نرخ تبدیل گشتاور متفاوت باشد. پیشنهاد می‌شود که از این اعداد فراتر نروید، زیرا ممکن است به مولتر پلایرتان آسیب وارد شود.
• درایو ورودی و خروجی: در مولتی پلایرها با اعمال گشتاور ورودی، خروجی چند برابر را تحویل می‌گیریم. در مولتی پلایرهای دستی اعمال گشتاور ورودی، به وسیله درایو ورودی که به صورت مادگی است انجام می‌شود. با اتصال درایو آچار دستی به درایو ورودی مولتی پلایر می‌توان گشتاور را وارد کرد و از آن طرف این گشتاور بعد از تبدیل، به درایو خروجی وارد می‌شود و آن را می‌چرخاند. درایو خروجی معمولا سایز بیشتری دارد. برای مثال در محصولی سایز درایو ورودی 1/2 اینچ است و در مقابل سایز درایو خروجی 1 اینچ می‌باشد.

• بازوی عکس العمل یا Reaction Arm: واضح است که با هر بار ایجاد گشتاور توسط شما، علاوه بر پیچ یا مهره، پوسته مولتی پلایر نیز می‌چرخد. برای حل این مسئله در بعضی از مولتی پلایرها بازوی عکس العمل درست شده است. این بازو نیاز است که به یک محل چفت یا پیچ شود تا از چرخش پوسته شما جلوگیری کند. در صورتی که مولتی پلایرتان دسته دارد، می‌توانید برای جلوگیری از چرخش پوسته، دسته را در دست نگه دارید و یا به نقطه‌ای چفتش کنید.

علاوه بر درایو خروجی، درایو ورودی و بازو عکس العمل، اگر بخواهیم به اجزای داخلی مولتی پلایر بپردازیم باید به چرخ‌دنده‌های آن اشاره کنیم. این چرخ‌دنده‌ها داخل پوسته کلی ابزار قرار گرفته و از مکانیزم و سیستم خاصی تشکیل شده است.

نوع مکانیزم چرخ‌دنده‌های مولتی پلایر، از نوع سیاره‌ای یا اپی‌سیسلیک است. این مکانیزم همانند چرخش سیاره‌ها دور خورشید عمل می‌کند، به طوریکه یک چرخ‌دنده اصلی به نام چرخ‌دنده خورشیدی در مرکز قرار دارد و تعدادی چرخ‌دنده دیگر نیز در اطراف آن قرار دارد. علاوه بر این تمام این چرخ‌دنده‌ها داخل یک چرخ‌دنده اصلی حلقه‌ای شکل قرار دارند و مرکز چرخ‌دنده‌های سیاره‌ای به وسیله یک قطعه با نام حامل، به درایو خروجی متصل است. با وجود این زنجیره و مکانیزم، با اعمال گشتاور ورودی هر چرخ‌دنده به چرخش دیگری کمک می‌کند و باعث افزایش گشتاور و در نتیجه چرخش درایو خروجی می‌شود. در مدل‌هایی که نرخ تبدیل بیشتر است، تعداد چرخ‌دنده‌های بیشتر و بزرگتری وجود دارد.

مولتی پلایرها در انواع مختلفی با مکانیزم‌های عملکرد متفاوت در بازار موجود هستند. شناخت انواع مولتی پلایر به شما کمک می‌کند تا بهترین گزینه را متناسب با نیاز خود انتخاب کنید. در ادامه با سه نوع اصلی مولتی پلایر آشنا می‌شویم:

• مولتی پلایر دستی

مولتی پلایرهای دستی از جمله پر کاربردترین مولتی پلایرهای بازار است. این نوع معمولا ارزان‌تر از دو نوع دیگر است و باید با استفاده از آچارهای دستی نیروی گشتاور ورودی را ایجاد کنید. مولتی پلایرهای دستی برای مکان‌هایی که به برق یا کمپرسور دسترسی ندارید بسیار مناسب هستند. همچنین این مولتی پلایرها در انواع شکل تولید می‌شوند و معمولا همراه با بازو عکس العمل یا دسته بلند ارائه می‌شوند.

• مولتی پلایر برقی یا شارژی

مولتی پلایر برقی یا شارژی به کمک نیروی برق یا باتری کار می‌کند. این نوع از مولتی پلایرها معمولا دارای یک صفحه نمایش و سیستم دیجیتال هستند تا بتوانید گشتاور خروجی را به طور دقیق تنظیم کنید. این سیستم دیجیتال پیشرفته به لطف ریز پردازنده‌های تعبیه شده کار می‌کند و ویژگی‌های متعدد زیادی را فراهم می‌کند.

• مولتی پلایر بادی

مولتی پلایرهای بادی از دو نوع بالا از قدرت بیشتری برخوردار است و از هوای فشرده استفاده می‌کند. برای استفاده از این نوع نیاز به کمپرسور دارید و معمولا قابلیت کنترل فشار باد را دارند. با قابلیت تنظیم فشار باد می‌توانید میزان گشتاور خروجی را تنظیم کنید.

این ابزار معمولا دارای یک نری است که با اتصال سوکت بکس مورد نظر به پیچ یا مهره شما وصل می‌شود و با توجه به نوع مولتی پلایرتان می‌توانید با استفاده از آچار جغجغه، ترکمتر، نیروی باد یا برق گشتاور مورد نظرتان را ایجاد کنید. قبل از کار با مولتی پلایرتان باید بازو عکس العمل‌تان را به یک نقطه چفت یا پیچ کنید. توجه کنید که اگر بازو عکس العمل را به طور صحیح چفت نکنید، ممکن است به مولتی پلایر یا آچار آسیب وارد شود.

به طور کلی مولتی پلایرها برای باز و بسته کردن پیچ و مهره‌های بسیار سفت یا زنگ زده مناسب هستند. در شرایطی که قابلیت استفاده از آچارهای بلند یا آچار ضربه‌ای ندارید این ابزار به راحتی گشتاور ورودی شما را چند برابر می‌کند و با زحمت کمتر، پیچ یا مهره شما را باز یا بسته می‌کند. از جمله صنایعی که مولتی پلایر بیشتر در آن‌ها استفاده می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• صنعت خودروسازی
• صنایع ساخت و ساز
• تاسیسات صنعتی
• صنعت هواپیما و هلیکوپترسازی
• صنعت کشتی سازی
• کارخانجات صنعتی
• ریل سازی
• صنعت پتروشیمی
• راه سازی
• نصب و تعمیر سازه‌های سنگین

• افزایش گشتاور خروجی

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، مهم‌ترین مزیت مولتی پلایر توانایی آن در افزایش قابل توجه گشتاور خروجی است. این ویژگی به شما کمک می‌کند تا پیچ و مهره‌های بسیار سفت و سخت را به راحتی باز و بسته کنید.

• صرفه‌جویی در زمان و انرژی

به‌جای استفاده از آچارهای دستی و صرف انرژی و زمان زیاد برای باز و بسته کردن پیچ و مهره‌ها، مولتی پلایرها می‌توانند جایگزین مناسبی باشند. استفاده از مولتی پلایرها ممکن است در بعضی مواقع نیاز به پیچاندن مداوم آچار باشد ولی در عوض نیروی کمتری به آچار وارد می‌کنید.

• کاهش خطر آسیب به ابزار و قطعات

کلنجار رفتن با پیچ‌های سفت و زنگ زده یا استفاده از نیروی بیش از حد با آچارهای دستی می‌تواند باعث شکستن ابزار یا آسیب به قطعات شود. استفاده درست از مولتی پلایر، می‌تواند این آسیب‌ها را به حداقل برساند.

با وجود مزایای فراوان، مولتی ‌پلایرها نیز مانند هر ابزار دیگری معایبی دارند که باید به آن‌ها توجه کرد:

• قیمت بالاتر نسبت به آچارهای دستی

مولتی پلایرها به دلیل مکانیزم پیچیده‌تری که دارند، معمولاً گران‌تر از آچارهای دستی هستند.

• وزن و حجم بیشتر

مولتی پلایرها، با افزایش قدرت و کارایی‌شان به نسبت وزن‌شان نیز بیشتر می‌شود. این مسئله ممکن است در بعضی مواقع جابه‌جایی آن را سخت کند. علاوه بر این، در مدل‌های برقی و بادی وزن و حجم ابزار بیشتر می‌شود.

• ریسک بالای استفاده نادرست

استفاده نادرست از مولتی پلایر می‌تواند منجر به آسیب به قطعات، شکستن خود ابزار، و حتی صدمات جسمی شود. قبل از استفاده از مولتی پلایر حتما آموزش‌های مربوطه را ببینید و در صورت وجود دفترچه راهنما، آن را مطالعه کنید.

مولتی پلایر ابزاری قدرتمند و کاربردی است که به افراد حرفه‌ای در صنایع مختلف کمک می‌کند تا پیچ و مهره‌های سفت و سخت را به راحتی باز و بسته کنند. مولتی پلایر‌ها با افزایش گشتاور خروجی، در صرفه‌جویی در زمان و انرژی نقش مهمی ایفا می‌کنند و همچنین خطر آسیب به ابزار و قطعات را کاهش می‌دهند. اگرچه مولتی پلایر‌ها گران‌تر و حجیم‌تر از آچارهای دستی هستند، اما مزایای آن‌ها برای مصارف حرفه‌ای غیرقابل انکار است.

با انتخاب و خرید مولتی پلایر مناسب، رعایت نکات ایمنی، و استفاده صحیح، می‌توانید از این ابزار قدرتمند برای تسهیل کار خود و دستیابی به نتایج مطلوب بهره‌مند شوید.