راهنمای تخصصی خرید انواع گیره رومیزی 100% کاربردی

گیره رومیزی که گاهی به آن کلمپ رومیزی هم گفته می‌شود، به طور کلاسیک و سنتی ابزاری متشکل از چند بخش اصلی است که مهمترین این بخش‌ها، دو فک ثابت و متحرک هستند. جایی که قطعه مورد نظر بین این دو فک قرار می گیرد و با کمک دسته و محور قطور بین دو آن فک، قطعه در جای خود بدون دخالت دست و نیروی انسانی دیگری محکم و ثابت خواهد ماند تا کاربر بتواند بر روی آن به صورت آزادانه کار کند. این ساده‌‌ترین و شناخته شده‌ترین طرز کار گیره‌های رومیزی است. در ابتدا گیره‌ها تنوع زیاد و عجیبی نداشتند و با یک نوع گیره رومیزی ثابت سنتی تمامی قطعه ها را با هر نوع سختی و مشکلاتی بود مهار می‌کردند. اما بعد از به وجود آمدن مشکلاتی از قبیل آسیب به کاربر و آسیب به قطعه و پروژه که بخش بزرگی از آنها به دلیل ناهمخوانی جنس گیره با قطعه و شرایط استاندارد کاری بود، سازندگان این نوع ابزار به فکر تولید گیره رومیزی بر اساس نیازها و موقعیت‌های مختلف کردند. به این ترتیب این گیره‌ها به تدریج از تنوع خاصی برخوردار شدند که امروزه بنا به نوع کاربری، ابعاد، جنس ساخت، سبکی و سنگینی، شیوه نصب، آسیب پذیر بودن و حجم و اندازه قطعه، دست خریدار در انتخاب آنها باز است. از نکات بسیار مهم خرید گیره رومیزی ابعاد کارگیر و فک آن است. اینکه تا چه حدی دو فک ثابت و متحرک از هم باز خواهد شد و قطعات را تا چه طول و عرض و ارتفاعی خواهد گرفت؟ نوع کاربری و اینکه گیره رومیزی چوب می‌خواهید یا فلز؟ و در کل اینکه مشخصات گیره رومیزی خوب چیست؟ پرسش‌های مهمی است که قبل از انتخاب گیره رومیزی باید جواب آنها را تا حدی بدانید. وگرنه ابزار خریداری شده پاسخ نیازهای شما را نخواهد داد.

همانطور که اشاره شد گیره‌های رومیزی با توجه به جنس، اندازه و کار انواع مختلفی دارند. در این قسمت به معرفی انواع این ابزار می‌پردازیم و اشاره مختصری به نحوه استفاده آنها می‌کنیم.

گیره موازی:

اولین مدل این خانواده، آشناترین نوع و چهره گیره رومیزی است که بسیاری آن را از نزدیک دیده و یا با آن کار کرده‌اند. گیره موازی کلاسیک که از یک فک ثابت و یک فک متغیر تشکیل شده است و اغلب در گروه گیره رومیزی بزرگ جای می‌گیرد. بین این دو، محور و بازویی قرار دارد که با کمک یک دستگیره یا دسته (معمولا اهرمی دوطرفه و گردشی) حرکت کرده و دو فک را به هم نزدیک یا از هم باز می‌کند. پایه این نوع گیره هم می‌تواند بدون سوراخ باشد و هم با سوراخ‌های تعبیه شده بر روی میز کار بسته شود. در قسمت انتهایی بسیاری از این مدل نیز سندان با سطحی صاف قرار دارد که از آن قسمت می‌توانید برای چکش کاری و ... استفاده کنید. بدنه گیره موازی برای کارهای صنعتی و نیمه صنعتی اغلب از چدن مقاوم در برابر ضربه ساخته می‌شود. سطح کارگیر فک‌ها نیز به هدف محکم‌تر گرفتن قطعات و عدم لیز خوردن به صورت آج دار ساخته می‌شود. هر چقدر وزن و قدرت گیره بیشتر باشد، طبعا میزان تحمل نیرو و فشار وارده بر آن بیشتر خواهد شد. سایز عرض یا طول فک استاندارد این نوع معمولا بین 5 تا 20 سانتیمتر و بازه و ظرفیت کارگیر آن (یعنی حداقل فاصله باز شدن دو فک تا ماکزیمم مقدار آن) نیز بین 1 تا حدود 40 سانتیمتر است. اما در بازار ممکن است گیره موازی رومیزی خارج از این محدوده برای کارهایی خاص هم پیدا کنید. به عنوان نمونه، گیره رومیزی ایران پتک آلومینیومی ظریف کاری که سایز بسیار کوچکی دارد و بیشترین طول کارگیر آن نهایتا 2 سانتیمتر است.

گیره آهنگری

از لحاظ ساختاری کاملا شبیه به گیره موازی است و بزرگترین تفاوت آن ساخت با جنس مرغوب از فولاد بوده که بتواند در مقابل فشار کاری صنعت آهنگری مقاومت کند. گیره آهنگری یا گیره جوشکاری همواره از نوع سندان دار ساخته می‌شود و برای چکش کاری انواع قطعات مناسب است. جنس گیره رومیزی جوشکاری به حالتی است که مواد مذاب حاصل از عملیات جوش به آن نچسبد. اغلب گیره‌های این گروه بزرگترین سایزها را در بین گیره‌های رومیزی دارند.

گیره بغل میزی (پرتابل)

گیره پرتابل یا بغل میزی همانطور که از نامش پیداست امکان اتصال موقت به سطوح مختلف را دارد. شکل قسمت فوقانی و کاری این گیره کاملا شبیه به یک گیره ثابت است اما در پایین آن بجای یک پایه عادی که حاوی سوراخ‌هایی برای نصب ثابت روی میز است، یک فک و گیره اضافه قابل تنظیم قرار گرفته که می‌تواند به هر سطحی وصل و محکم شود. به این ترتیب گیره رومیزی پرتابل را می‌توان به موقعیت‌های مختلف مکانی برد و روی هر میز، فلز، چوب، سنگ و سطوح دیگر با ضخامت‌های مختلف نصب نمود. هر چند که در نهایت استحکام نگهداری آن به طور کامل به اندازه یک گیره موازی ثابت و نصب شده با پیچ نمی‌رسد، اما بنا به نیاز کاربر بسیار مفید است و یکی از بهترین انتخاب‌ها به عنوان گیره رومیزی نجاری محسوب می‌شود. گیره بغل میزی گستردگی زیادی در ابعاد و جنس دارد و از کارهای ظریف و کوچک مثل جواهرسازی و زرگری، پروژه‌های کوچک دانشجویی و کارگاه الکترونیک گرفته تا سایزهای بزرگ و نیمه صنعتی ساخته و تولید می‌شود.

گیره پایه گردان

یکی از فناوری‌هایی که در ساخت گیره رومیزی به کار برده شده ساخت آنها به صورت گردان است. در واقع این نوع گیره، همان کلمپ نوع موازی دارد اما پایه آن دیگر ثابت نیست و به صورت دوتکه ساخته شده است. نیمه پایینی آن روی میز نصب می‌شوند و نیمه بالایی پایه به صورت 360 درجه می‌چرخد که باعث چرخیدن کل گیره خواهد شد. از این خاصیت می‌توان برای کار در جهات مختلف و شرایط خاص کاری که نیازمند کاربر است بهره برد. گیره پایه گردان برای کارهای خیلی سنگین مناسب نیستند و توان تحمل ضربه و فشار کششی پایین‌تری نسبت به گیره‌های پایه ثابت در یک سایز مشابه دارند.

گیره زیر دریل

نمونه‌ای از گیره رومیزی کوچک که تا قبل از اختراع آن مشکلات زیادی برای این بخش از نیروهای کار فنی ایجاد وجود داشت. گیره تخت یا گیره زیر دریلی مخصوص کار با دریل‌های معمولی، ستونی و انواع سوراخکاری و روزه زدن قطعات است. البته از آنها می‌توان برای سایر کارهای کوچک و ظریف گیره رومیزی نیز استفاده کرد اما این مدل چون ساختار کوچکتری نسبت به نوع موازی دارد برای کارهایی غیر از سوراخکاری و برداشتن براده توصیه نمی‌شوند. اما برعکس برای معرق کاری و تمام کسانی که تا قبل از این مشکلات عدیده‌ای برای کار با دریل ستونی و سوراخکاری داشتند، گیره تخت یک انتخاب بسیار درست و عالی خواهد بود. گیره زیر دریل هم از فولاد و چدن ساخته می‌شود و نسبت به حجم و ابعاد کوچکترش، وزن مناسبی دارد. ضمن اینکه ظرفیت کارگیر آن از گیره‌های معمولی کوچکتر و کمتر است.

گیره رومیزی لوله

لوله ها با سطوح گرد و لغزانی که دارند همواره برای برش و کار سختی‌ها و مشکلاتی را به وجود می‌آورند. تا قبل از به وجود آمدن گیره لوله گیر، برای کار با لوله‌ها از همان گیره موازی استفاده می‌شد که احتمال آسیب به لوله پلاستیکی یا فلزی را حتمی می‌کرد و تلاش کاربران برای جلوگیری از این اتفاق در بیشتر موارد ناممکن بود. اما با آمدن گیره لوله رومیزی این مشکل به طور کامل برطرف شد. گیره رومیزی لوله در قسمت کارگیر، به جای دو فک ثابت و متغیر تخت، دو سطح نیمه گرد دارد. قسمت پایینی که نزدیک پایه گیره است ثابت روی میز کار می‌ماند و قسمت بالا که از یک فک متحرک، پین، ضامن و دسته تشکیل شده با تنظیم و باز شدن کامل، انواع لوله‌ها را دربر می‌گیرد. روش کار آن به این صورت است که بعد از اینکه فک باز شد و لوله در جایگاه مخصوص قرار گرفت، ابتدا با یک ضامن و بازوی ضخیم فلزی قسمت بالایی گیره بسته می‌شود و بعد توسط اهرم پیچی و روزه دار فک متحرک جمع شده تا لوله به طور کامل محکم شود. حالت گرد فک باعث می‌شود سطح لوله هیچ آسیبی نبیند. خود گیره لوله در چند مدل مختلف مانند گیره رومیزی لوله، گیره لوله سه پایه دار و ... ساخته می‌شود.

غیر از خود گیره‌های مخصوص گرفتن لوله، در طراحی های جدید برخی از گیره موازی‌ها، (مثلا گیره‌های رومیزی جدید پیهر) فک‌ها طوری ساخته شده‌اند که غیر از بخش تخت فک، در قسمت پایین آنها یک نیم دایره طراحی شده تا بتواند اجسام گرد را بگیرد. هر چند این طرح چندان برای لوله‌هایی که نباید آسیب ببینند ایده‌آل نیست، اما برای برخی مواقع کاربردی و مناسب است.

گیره رومیزی پلاستیکی (فک لاستیکی)

نوع نسبتا جدیدی از گیره رومیزی در بازار، مدل فک پلاستیکی یا گاهی فک لاستیکی است. مهمترین تفاوت این نوع نسبت به یک گیره معمولی در قسمت ابزارگیر و فک‌های مسطح گیره است. جایی که هر دو فک آج دار به یک روکش پلاستیکی یا لاستیکی نرم مجهز شده تا به این ترتیب از رسیدن آسیب به قطعه جلوگیری شود. این فناوری برای برخی کاربری‌ها که چاره‌ای جز استفاده از گیره معمولی ندارند و قطعه‌شان هم نباید ضربه ببنید، اهمیت زیادی دارد. گیره رومیزی پلاستیکی هم به صورت یکپارچه ساخته می‌شود و هم در برخی مدل‌ها می‌توان روکش پلاستیکی و لاستیکی آنها را جداگانه تهیه کرد و بر روی گیره موازی نصب کرد. بزرگترین مشکل این نوع فک این است که استهلاک آن نسبت به روکش فلزی بالاست و این روکش‌های لاستیکی هر چند وقت یکبار باید عوض شوند.

سایر گیره‌ها

در بازار بسیاری از گیره‌های نجاری، آهنگری و ... وجود دارند که شاید بتوان از آنها کاربری رومیزی نیز گرفت و برخی به آنها گیره رومیزی نیز می‌گویند، اما به طور استاندارد به عنوان گیره رومیزی شناخته نمی‌شوند. پیچ دستی یا همان گیره F شکل، گیره نجاری، گیره صحرایی، گیره پیچی، گیره C شکل یا گیره G شکل، گیره گونیا، گیره اهرمی، گیره فنری و ... از جمله این محصولات هستند.

یک، نیازمندی:

قبل از خرید یک گیره ابتدا باید بدانید نوع مصرف شما چگونه است. در چه کاربری و سطحی کار خواهید کرد. حتی افقی و عمودی بودن موقعیت و شرایط کاری هم مهم است. اینکه احتیاج به جابجایی گیره خواهید داشت یا نه؟ اینکه جنس و ابعاد نیازمندی شما به گیره چگونه و در حدود چه اندازه‌ای است؟ فشار و نیروی وارده به کار چقدر سنگین خواهد بود؟... اینها همه سوالاتی است که باید قبل از خرید یک گیره رومیزی از جواب‌شان آگاه باشید.

دو، ابعاد و جنس و وزن:

در خرید یک گیره تنها سایز کلی خود آن مهم نیست. مساله فقط این نیست که آن گیره روی میز یا در محیط کاری شما جا می‌شود یا نه؟... بلکه اندازه‌های دیگری نیز مهم است. از جمله:

عرض فک‌ها در زمان خرید مهمترین عدد در اندازه یک گیره هستند و به صورت عرف و استاندارد عدد این قسمت به عنوان سایز گیره در نظر گرفته می‌شود و ارتباط مستقیم با گنجایش و قدرت گیرایی آن دارد. اگر فک گیره عرض کمی داشته باشد، قدرت گرفتن اجسام کمتر خواهد بود. عرض فک گیره‌های رومیزی از حدود 2 سانتی‌متر برای انواع گیره ظریف کاری و کوچک تا نوع بزرگ آن یعنی 20 سانتی‌متر ساخته می‌شود.

طول محور یا همان فاصله حداقل و حداکثری باز شدن فک، که طول کارگیر گیره محسوب شده نیز مهم است. هر چه این عدد بیشتر باشد، برای قطعات بلندتر یک نیاز حیاتی است. معمولا این عدد برای گیره رومیزی استاندارد بین 1 تا 20 سانتی‌متر است اما در مواردی محدود و ویژه می‌تواند بیشتر هم شود. عدد این بخش در گیره رومیزی لوله همان ظرفیت کارگیر قطر لوله است.

ارتفاع یا همان عمق فک که به طور خاص ظرفیت بلندای کارگیر گیره رومیزی را نشان خواهد داد. هر چه ارتفاع فک از محور بیشتر و بالاتر باشد، می‌توان اجسام را عمیق‌تر و به درازای بیشتری در آن جای داد. ارتفاع فک‌ها نیز با توجه به کاربری گیره از حدود 2 سانتی‌متر به بالاتر ساخته می‌شوند و تا 15 سانتی‌متر هم می‌رسند.

جنس یک گیره نیز بنا به فعالیتی که از آن استفاده می‌شود جایگاه خود را دارد. گیره‌های رومیزی اغلب از آلیاژهای چدن و فولاد ساخته می‌شوند اما گاهی قسمتی یا کل ساختمان برخی از آنها از جنس آلومینیوم و پلاستیک تولید شده تا وزن کمتری پیدا کنند.

در نهایت وزن گیره نیز از مشخصات فنی دیگر این ابزار است که در موارد مختلف و جایی که کاربر ثبات بیشتری در فشار و نیروی کار زیاد می‌طلبد و یا از سندان گیره استفاده صنعتی خواهد کرد، نقش مهمی را ایفا خواهد کرد. وزن گیره‌های رومیزی از حدود 1 تا 2 کیلوگرم شروع شده و هر چه سایز بزرگتری داشته باشند این وزن بیشتر خواهد شد.

سه، مکان نصب:

در ابتدا این طور به نظر می‌رسد که این موضوع چندان مهمی نیست؛ اما اینکه موقعیت کاربر به گیره در زمان استفاده چگونه است مساله بسیار پر اهمیتی به حساب می‌آید. قد کاربر و جایی که گیره نصب شده باید باهم مناسب باشد. برای افزایش بازدهی، بهترین حالت در ارتفاع جایی است که وقتی شخص کنار میز کار و گیره می‌ایستد، فاصله آرنج او از بالاترین نقطه سطح گیره باید بین 5 تا 8 سانتی‌متر باشد. از آنجا قد هر نفر با دیگری متفاوت است و نمی‌توان برای هر نفر در یک محیط مشترک کاری یک گیره جداگانه گرفت، بهترین راه این است که یا از گیره پرتابل استفاده شود؛ یا در صورت ثابت بودن گیره، قد میز یا شخص را با یک زیرپایی از جنس چوب یا فلز محکم تنظیم کرد.

چهار، هزینه:

این درست است که گیره رومیزی جزو محصولات خیلی گران بازار ابزار محسوب نمی‌شود اما هر چه به سمت انتخاب ابعاد بزرگتر و یا جنس و کارایی خاص‌تر می‌روید، اختلاف قیمت گیره‌های رومیزی باهم بیشتر خود را نشان می‌دهد. کشورهای ساخت این محصول متفاوت بوده و در بازار انواع گیره رومیزی چینی و گیره رومیزی تایوانی و ... وجود دارد. داشتن قسمت لوله گیر، سندان، فک پرتابل و پایه گردان نیز در این قیمت گذاری موثر است.

در نهایت توصیه می‌شود برای خرید گیره رومیزی وسواس مناسبی به خرج دهید؛ به‌خصوص اگر آدم فنی و دست به آچاری هستید و برای تعمیرات، یک کارگاه فنی، میز کار صنعتی و نیمه صنعتی و یا حتی برای استفاده بدون میز نیاز به یکی از این نوع گیره‌ها دارید، همیشه به یاد داشته باشد که انتخاب اشتباه یک گیره رومیزی، به جای راحت‌تر کردن کار شما می‌تواند نتیجه عکس بدهد و مشکلات و سختی‌های کارتان را بیشتر کند.