انواع کفش ایمنی و کاربرد هر کدام؟

در بین محصولات حفاظتی، کاربرد کفش ایمنی کار به انگلیسی Safety Shoes جایگاه خاصی دارد چرا که پا عضو بسیار مهمی است و همواره از آن به عنوان قلب دوم انسان یاد می‌شود. مزایای کفش ایمنی آنقدر مهم بوده که امروزه دیگر نه به شکل یک تصمیم و انتخاب، که طبق دستورات، پوشیدن آن برای حفظ سلامت کارگر، استاد فنی و نیروی کار در محیط کارگاهی و صنعتی لازم و واجب است. انواع کفش کار با توجه به جنس ساخت و مواد استفاده شده در آن و یا بر اساس نوع کاربری دسته بندی می‌گردد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید تاریخچه ساخت کفش کار از کجا شروع شد؟... اولین مدل کفش ایمنی در تاریخ به صورت مبتدیانه و دست ساز در قرن 17 میلادی در اروپا ساخته شد. جایی که به آنها Sabots می‌گفتند و نوعی پاپوش از جنس چوب و فرم گرفته شده با دست به شکل کفش بودند و به قصد حفاظت کارگران در برابر اشیا و اجسام تیز و همینطور سقوط وسایل سنگین تولید شدند. سال‌ها گذشت تا اینکه در دهه 1930 کمپانی و شرکت Red Wing اولین پوتین ها و کفش کار با رویه استیل را تولید کرد. کفش‌هایی که در قسمت جلویی و انگشتان دارای روکش فولادی بودند تا از ضربه خوردن به انگشت و پا جلوگیری کنند. از این نوع کفش در جنگ جهانی هم استفاده شد. اما تا سال ها پوشیدن لوازم و کفش ایمنی در جهان اجباری نبود! تا اینکه با فراگیر شدن تولید و ساخت انواع کفش ایمنی کار، سرانجام در سال 1974 در آمریکا و بعدها در دهه 90 در اروپا و کل دنیا، پوشیدن و استفاده از لوازم ایمنی از جمله کفش کار در محیط های صنعتی قبل و حین شروع کار قانونی و اجباری شد.

انواع کفش ایمنی کار

همانطور که اشاره شد انواع کفش کار با 2 فاکتور جنس / نوع ساختار و همینطور کاربری طبقه بندی می‌گردد که در این بین نوع کاربری راهنمای بهتری برای رسیدن به یک انتخاب درست و خرید کفش ایمنی کار است. ساختار داخلی یک کفش و پوتین ایمنی ممکن است بصورت ساده و بدون سر پنجه یا دارای سرپنجه باشد که این نوع دوم به کفش های Safety Toe معروف هستند. کفش ایمنی سرپنجه دار در درون خود و در قسمت جلویی و انگشتان شامل یک لایه محافظ فولادی، کامپوزیت یا پلاستیکی است که از ضربه خوردن به قسمت جلویی پا جلوگیری می‌کند. رویه کامل یک کفش ایمنی نیز ممکن است چرمی یا فلزی باشد. رویه چرم نسوز و ضد آتش و حریق است؛ درحالیکه یک کفش با رویه کامل فلزی تمام قسمت روی پا را از نفوذ اجناس تیز و ضربات ناخواسته حفاظت می‌کند. قسمت مهم بعدی زیره نام دارد که می‌تواند چرمی، لاستیکی، PU و TPU و ضد لغزش باشد که هر کدام از این جنس‌ها با ترکیبات مختلف در محیط کاری مشخصی کاربرد دارند. این زیره در بیشتر کفش های ایمنی محافظی در برابر نفوذ جسم تیز مثل میخ، پیچ، میلگرد و... است. کاربرد کفش ایمنی کار در خیلی از مشاغل مثل کار در معدن، انواع کارگاه و کارخانه، خطوط تولید صنعتی، تعمیرات و تاسیسات، خودروسازی، عملیات ساختمانی، کار در انواع سازه‌های فلزی و غیر فلزی و... خلاصه تقریبا در تمام شغل‌ها که خطر آسیب به پا در آن وجود دارد توصیه می‌شود. برای همین در ادامه این مطلب به انواع کفش ایمنی بر اساس نوع استفاده اشاره می‌کنیم.

1 - کفش ایمنی مهندسی

ساده ترین و شکل کلاسیک نوع کفش ایمنی کار مدل کفش ایمنی مهندسی است. ظاهر آن بسیار شبیه به یک کفش معمولی بوده و اگر دقت نشود حتی تشخیص این تفاوت چندان آسان نیست. این نوع کفش ساخت پر جزییات و فوق صنعتی ندارد. از آنجا که تولید آن به هدف پوشش مهندسین، کارگران و تکنیسین های فنی عمومی در نظر گرفته شده، بدنه و روکش آن از چرم ضخیم طبیعی یا مصنوعی بوده، کفی آن ساده یا طبی و سرپنجه این کفش ها نیز یک لایه ضخیم محافظ با لایه پلاستیکی یا فلزی ساخته می‌شود. ضمن اینکه زیره کفش ایمنی بهتر است از جنس PU و حتما به صورت ضد لغزش ساخته شود.

2 - کفش ایمنی ساق بلند

مورد بعدی ممکن است در هر نوع کاربری و محیط صنعتی دیده شود. کفش کار ساق بلند یا بوت ایمنی، جدا از اینکه چه نوع روکش و سر پنجه‌ای دارد، با داشتن پوشش در قسمت ساق پا، این عضو را نسبت به آلودگی و خطرات محیط محفوظ می‌کند. معمولا نیروها در کاربری محیط اسیدی، مواد روغنی، قابل اشتعال و از این دست مایعات و مواد که امکان رسیدن آن به قسمت‌های بالایی پا وجود دارد از کفش ایمنی ساق بلند استفاده می‌کنند. یک کفش در قسمت ساق پوش گاهی با روکش ضد حساسیت و دارای لبه پارچه ای همراه است. باقی قسمت‌های جلویی کفش مثل پنجه و کفی و ... بر اساس نوع کاربری ساخته می‌شوند. به دلیل ابعاد بزرگتر و طول بلند در برخی برندها، گاهی به این مورد بوت کار و پوتین ایمنی هم گفته می‌شود.

3 - کفش ایمنی طبی

کفش کار طبی در واقع نوعی از این محصولات بوده که به یک یا دو لایه کفی طبی مجهز شده است. برخی از کفش های ایمنی صنعتی به دلیل وزن و ساختارشان امکان طبی شدن ندارند؛ اما کفش های کار سبک مثل کفش ایمنی مهندسی و ساق بلند می‌توانند کفی طبی داشته باشند. این کفی که بر اساس علم پزشکی طراحی شده، باعث می‌شود تا ارگونومیک کف و قوس پا متناسب و به شکلی درست در کفش قرار بگیرد تا در مدت استفاده طولانی، کاربر احساس خستگی نکند. کفی طبی گاهی بطور پیش ساخته در کفش وجود دارد و گاهی می‌توان به صورت جداگانه آن را به محصول اضافه کرد. به کفش کار طبی، کفش ایمنی ضد خستگی و ضد درد پا هم گفته می‌شود.

4 - کفش ایمنی جوشکاری

از جمله کفش های ایمنی که باید روکش عایق غیر قابل اشتعال و همینطور محافظ در برابر گرما و آتش داشته باشند کالاهای این شاخه است. در عملیات مختلف جوشکاری رخ دادن هر اتفاقی ممکن است؛ از آتش سوزی گرفته، تا سقوط وسایل در حال جوش زدن و...؛ برای همین یک کفش کار جوشکاری استاندارد دارای سرپنجه فولادی بوده و روکش نسوز و زیره لاستیکی مقاوم در برابر شعله ور شدن و انتقال حرارت دارد. کفش‌های ایمنی مخصوص جوشکاری به دلیل این مشخصات وزن سبکی ندارند و گاهی به صورت ساق بلند هم ساخته می‌شوند. رویه این کفش‌ها علاوه بر نسوز بودن باید هیچ روزنه‌ای برای ورود اتفاقی ذرات بسیار داغ پرتاب شده حاصل از جوشکاری  نداشته باشد.

5 - کفش ایمنی برقکاری

مورد بعدی به مدلی می‌رسد که مخصوص تکنیسین‌های برقکاری و یا کارگرانی است که ممکن است در محیط جریان الکتریکی مشغول به کار باشند. خطوط تست و آزمایش وسایل برقی مثل تونل مترو، برق کشی صنایع مختلف و خطوط تولید، برق کشی و سیم کشی شهری، کار در نیروگاه ها و خلاصه هر مکانی که خطر افتادن سیم و اتصال کابل برق به پای کاربر وجود دارد، نیاز به کفشی داشته که هم عایقی در برابر جریان برق باشد و هم در صورت اتصال به یک جریان الکتریکی آن را به زمین انتقال دهد. کفش کار برق یا کفش ایمنی ضد برق معمولا با سر پنجه فایبرگلاس یا کامپوزیت تولید شده و به نام کفش ایمنی کامپوزیت نیز شناخته می‌شود. این دسته جزو کفش های سبک وزن به حساب می‌آیند و بر اساس میزان عایق بودن و اندازه جریان و آمپری که عایق می‌کنند به مقدار کم و زیاد انتخاب می‌شوند. زیره این گروه خصوصا در استفاده در برقکاری شهری و بالا رفتن از تیر چراغ برق باید ضد لغزش باشد.

6 - کفش ایمنی حفاری

یکی دیگر از مهمترین کاربرهایی که نیازمند کفش ایمنی در کار بوده عملیات ساختمان سازی، معماری، حفاری و مشاغلی است که همواره با انواع مختلف اتفاقات مثل سقوط ابزار و سازه‌ها، آلودگی‌های محیطی و مایعات و... سر و کار دارند. کفش ایمنی حفاری مخصوص سایت حفاری و ساختمان سازی با روکش چرمی یا پلاستیکی و گاهی با رویه فلزی ساخته می‌شود. این رویه بنا به نوع حفاری در آن پروژه و نحوه استفاده قابل انتخاب است. مثلا در حفر چاه نفت و گاز علاوه بر مراقبت از ضربه ی افتادن وسایل سنگین روی پا، باید از رسیدن مواد روغنی و... به پوست هم جلوگیری کرد. برای همین کفش ساق بلند با روکش فلزی و زیره ضد لغزش از جمله بهترین گزینه‌ها برای کفش ایمنی ساختمانی و حفاری است.

7 - کفش ایمنی ضد اسید

محیط‌های کاری شیمیایی اغلب شرایط ویژه و خاصی دارند که خطر آلودگی، لغزش و افتادن در آنها بیشتر از ضربه خوردن است. برای همین در ساخت کفش و پوشش محافظتی ضد اسید و کفش ایمنی ضد ماده شیمیایی، داشتن زیره مقاوم و عایق کامل نفوذ مواد از جنس ضد خوردگی مثل PVC و ضد لغزش بودن مهمترین نکته است. جنس رویه کفش نیز باید ضد اشتعال و ضد خوردگی ناشی از برخورد اسید باشد و تمام استانداردهای ساخت عایقی در این نوع کفش از سوی سازنده حتما باید رعایت شده باشد. ضمن اینکه ساق بلند بودن این گروه از پوتین ایمنی نیز حتما توصیه می‌شود چرا که امکان پرتاب قطرات مایعات سمی و شیمیایی وجود دارد.

8 - کفش ایمنی ضدآب

مورد بعدی به یک کفش ایمنی عایقی دیگر می‌رسد. آب هم در مقدار زیاد و مواقع گوناگون گاهی می‌تواند مثل اسید نقش تخریبی، خطرناک و منفی در برخی محیط‌های کاری بازی کند. عملیات خدماتی و تاسیسات، گروه های امداد و نجات خصوصا برای مناطق سیل زده، صنایع حفر چاه آب و فاضلاب و هنگام نشتی آب در یک پروژه، نیازمند کفش ایمنی مناسب این کار است. همانطور که از نام این محصول پیداست، رویه، زیره و تمام درزهای کفش باید ضد نفوذ آب باشد که معمولا چرم طبیعی بهترین ماده برای این کار است. کفش‌های ایمنی ضد آب وزن سبکی داشته و اغلب بدون سرپنجه یا با پنجه معمولی یا پلاستیکی تولید می‌شوند. اما اگر بنا به حفر چاه و یا عملیات امداد و نجات باشد، معمولا کفش ضد آب با سرپنجه فلزی توصیه می‌شود.

9 - کفش ایمنی ضد حریق

از بدیهی‌ترین فعالیت‌هایی که نیاز به کفش ایمنی مخصوص خود دارد، هنگام روبروشدن با آتش و حریق است. این کالا بیشترین استفاده را در گروه‌های آتش نشانی داشته و اولویت یک در ساخت آنها غیر قابل اشتعال بودن و عدم انتقال حرارت حتی در بالاترین دما و خطرناک ترین شعله‎‌های آتش است. تولید کفش ایمنی ضد حریق باید طبق تمام استانداردهای جهانی انجام گیرد و با رویه فلزی یا روکش چرمی عایق ضد آتش سوزی، به شکل ساق بلند، بدون سر پنجه فلزی و با زیره ضد لغزش از جنس لاستیکی پلی یورتان تزریق شده مقاوم در برابر اشتعال و ذوب شدن ساخته شود. کفش ایمنی ضد حریق به دلیل وجود این قسمت‌ها و مستحکم بودن ساختار، جزو پاپوش‌های ایمنی نیمه سنگین قرار می‌گیرد و حداقل تا 270 درجه سانتی گراد مقاومت حرارتی دارد.

مزایای پوشیدن کفش ایمنی کار

بعد از معرفی انواع کفش ایمنی که تنوع و مدل‌های مختلفی از حفاظت پا و ساق را ارائه می‌دهند، متوجه برخی بدیهیات که معرف فواید پوشیدن کفش ایمنی هستند شده‌اید. جلوگیری از ضربه خوردن و شکستگی پا و انگشتان، نرسیدن مواد سمی و شیمیایی به پوست، عایق حرارت در مقابل گرمای زیاد محیط، عدم نفوذ شیشه و میخ و جسم نوک تیز در کف و رویه، ضد لغزش بودن و استوار بودن هنگام کار کردن، ایستادگی بدون نگرانی از سقوط در ارتفاع و... از جمله نکات روشن و اصلی برای استفاده از کفش ایمنی کار است.

اما هنگام تهیه یکی از این مدل‌ها به برخی نکات مهم خرید کفش ایمنی باید توجه کرد. نکاتی که برای هر مشتری مختص کار و حرفه اوست و کاربر با دقت در انتخاب بهترین مدل طبق نیاز و شغل خود، به بالا بردن میزان ایمنی و راندمان کارش می‌افزاید.

همیشه به جنس رویه، زیره و نوع سرپنجه دقت کنید. برای محیط‌های اسیدی زیره کفش باید لاستیکی پلی اورتان تزریقی باشد و رویه نیز حتما جنس PVC داشته باشد.

اگر به دنبال کفش سر پنجه دار هستید، نوع سبک کامپوزیتی، پلاستیکی یا فایبرگلاس و PVC تنها مربوط به برخی کاربری‌ها مثل ضد آب بودن، برقکاری، محیط اسیدی و... است؛ برای محیط های صنعتی کارخانه‌ای که احتمال ضربه و سقوط وسایل وجود دارد حتما کفش با سرپنجه فلزی، فولادی و یا روکش فلزی تهیه کنید.

رویه فلزی و زیره لاستیکی جدا از عایق مناسب برای جسم تیز، موجب سنگین شدن کفش خواهد شد؛ هنگام خرید یک جفت کفش ایمنی به وزن آن هم دقت کنید.

کفش ایمنی در 8 ساعت کار مداوم در محیط صنعتی مستعد کثیف شدن و رشد باکتری در داخل است. هنگام خرید به میزان تهویه سریع و راحت آن توجه کنید و همیشه در نگهداری و تمیز کردن آنها کوشا باشید.

ضرورت خرید کفش ایمنی در لحظه‌ای مشاهده می‌شود که بدون اینکه از قبل بدانید با شرایط کاری خاص، موقعیت‌های ناگوار و اتفاقات ناگهانی روبرو می‌شوید!... انفجارهای ناخواسته در محیط صنعتی، پا گذاشتن روی کابل و سیم برق لخت و جریان دار، شکستن ظرف مایعات سمی و شیمیایی و ریختن مواد روی زمین، پرتاب شدن وسایل تیز و برنده، نشت آب، نشت مواد مذاب و ریختن روی سطوح، مواجهه با آتش و آتش سوزی، حریق و ماده قابل اشتعال، نیاز به نجات دادن یک همکار و دوست در موقعیتی ناگهانی و خطرناک و غیره... از جمله این موارد است. تمام این حوادث ناگوار که رخ دادن‌شان خبر نمی‌کند، تنها با داشتن یک کفش ایمنی کار استاندارد و مرغوب و داشتن پوتین ایمنی مناسب و با کیفیت می‌تواند براحتی از بروز فاجعه و آسیبی جبران ناپذیر جلوگیری کند. همیشه به یاد داشته باشید که ایمنی باید همیشگی باشد، چرا که اتفاق تنها یک بار می‌افتد.

در این مقاله از انواع کفش کار گفتیم و به دلایل پوشیدن کفش ایمنی در کاربری‌های مختلف اشاره کردیم. مروری داشتیم برای مدل های مختلف کفش ایمنی کار و اینکه هر جفت کفش کار و پوتین ایمنی چه تفاوتی باهم دارند و برای تهیه و انتخاب بهترین کفش کار چه نکاتی را باید در نظر گرفت.

شما می‌توانید برای کفش ایمنی و پوتین کار از برترین سازندگان ایرانی و خارجی با بهترین کیفیت و ضمانت اصالت و سلامت فیزیکی کالا با مشاوره و راهنمایی رایگان قبل از سفارش آنلاین، به فروشگاه ابزار مارکت مراجعه کنید.