دیمر چیست و کاربرد دیمر در ابزارآلات چیست؟

به زبان ساده، دیمر وسیله‌ای است که به شما امکان می‌دهد شدت جریان برق یا میزان ولتاژ را در یک مدار کنترل کنید. این کنترل جریان بر میزان روشنایی لامپ‌ها یا سرعت چرخش موتور ابزار برقی تأثیر می‌گذارد. در واقع، دیمر با کم و زیاد کردن ولتاژ خروجی، جریان، فرکانس یا یک پارامتر قابل تغییر دیگر، میزان انرژی دریافتی وسیله را مدیریت کرده و در نتیجه، شدت نور، سرعت و هر خروجی خاص و مورد نظر از آن دستگاه خاص را تغییر می‌دهد.

اما در یک تعریف استاندارد و علمی‌تر، دیمر به انگلیسی Dimmer وسیله‌ای بیشتر مربوط به روشنایی‌ها و چراغ‌ها است. در واقعیت و علوم، به کلید مکانیکی یا الکترونیکی که سرعت و خروجی یک دستگاه را تنظیم می‌کند، دیمر نمی‌گویند و آن را با نام تنظیم کننده سرعت الکترونیکی به انگلیسی Electronic Speed Controller یا به اختصار ESC می‌شناسند. یعنی در واقع، قطعه‌ای که روی انواع ابزارهای برقی و شارژی گذاشته شده و سرعت را تنظیم می‌کند و این روزها در ایران و بین علاقمندان به ابزار به دیمر معروف است، نوعی از تنظیم کننده سرعت با نام صحیح و استاندارد ESC است.

وظیفه اصلی و ساده این تنظیم کننده یا به اصطلاح دیمر سرعت، کاهش و افزایش خروجی و سرعت دور بر دقیقه موتور در انواع ابزارها است؛ دریل برقی و شارژی، پیچگوشتی برقی و شارژی، مینی فرز، دستگاه پولیش، اورفرز نجاری، اره عمود بر و... بسیاری از دستگاه‌های عمومی و تخصصی امروزی از این مکانیزم و قطعه کاربردی بهره می‌برند.

یک دیمر بر اساس نوع و ساختار داخلی ممکن است سه قطعه مختلف داشته باشد که داشتن هر کدام باعث می‌شود نوع کنترل دیمر تغییر کند. این سه قطعه عبارتند از:

• تنظیم کننده ولتاژ و جریان
• سنسور داخلی یا پروسسور
• ترانزیستور

بنابراین دیمرها با توجه به ساختمان و نحوه کنترل جریان برق به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. نوع موتور دستگاه، یعنی ذغالی بودن (موتور یونیورسال) یا بدون ذغال بودن (موتور دینامی یا براشلس) نیز در نوع دیمر انتخابی و مکانیزم کار آن تاثیرگذار است. دیمرهایی که مخصوص موتور ذغالی هستند را نمی‌توان برای موتورهای براشلس به کار برد چرا که به سرعت به این نوع موتور آسیب می‌زنند.

حال با توجه به نکات بالا انواع دیمر را بررسی می‌کنیم:

دیمر مکانیکی

این نوع دیمر که ساده‌ترین نوع به شمار می‌رود، معمولا با یک ولوم چرخشی کار می‌کند. چرخاندن ولوم، یک مقاومت متغیر را در مدار قرار می‌دهد و با تغییر مقدار مقاومت، جریان عبوری از مدار کنترل می‌شود. دیمرهای مکانیکی بیشتر برای کنترل روشنایی لامپ‌ها استفاده می‌شوند و کاربرد آن‌ها در ابزارآلات جدید کمتر شده است.

دیمر تریستوری Triac

تریستور یک قطعه نیمه‌هادی است که می‌تواند جریان برق را در هر دو جهت هدایت کند. دیمرهای تریستوری با کنترل زاویه هدایت جریان در تریستور، میزان ولتاژ خروجی را تنظیم می‌کنند. این نوع دیمر در بسیاری از مدارها و دستگاه‌های برقی به کار می‌رود و دقت و دوام بالاتری نسبت به دیمرهای مکانیکی دارد. امروزه تقریبا تمام ابزارهای برقی صنعتی با موتور ذغالی از این نوع تنظیم کننده سرعت استفاده می‌برند.

دیمر پالسی عرض-مدولاسیون PWM

این نوع دیمر با قطع و وصل کردن بسیار سریع جریان برق (در حد کیلوهرتز)، تغییر عرض پالس (مدت زمان روشن بودن) جریان و ولتاژ متوسط را کنترل می‌کند. دیمرهای PWM دقت بسیار بالایی در کنترل جریان دارند و در ابزارهای حساس مانند فرزهای صنعتی و همینطور دریل‌ها و... مورد استفاده قرار می‌گیرند.

دیمر فرکانسی VFD

همانطور که بالاتر گفته شد، تنظیم سرعت موتورهای براشلس کمی پیچیده‌تر از موتورهای ذغالی است. در موتورهای بدون ذغال، علاوه بر جریان، دو پارامتر مغناطیس و زمان هم در حین چرخش ایفای نقش می‌کنند. برای همین در این دستگاه‌ها از نوع دیمر با نام VFD مخصوص موتورهای دینامی استفاده می‌شود که علاوه بر تنظیم جریان، میزان حجم انرژی و مغناطیس ساطع شده از قطب‌های استاتور که قرار است به روتور برسد را هم کم و زیاد می‌کند. ضمن اینکه پروسسور داخل دیمر نیز به طور پیوسته زمان و مکان روتور و قطب مغناطیسی را شناسایی کرده، تا این میزان کم و زیاد کردن را دقیق انجام دهد.

دیمر خودکار یا هوشمند

دیمر اتوماتیک یا هوشمند در واقع یکی از مکانیزم‌های مدل‌های گفته شده در بالا را دارد با این فرق که بجای نیرو دست و چرخش دکمه، با کمک سنسور تشخیص یا زمان‌بندی شده، به طور خودکار سرعت موتور را کم و زیاد می‌کند.

اشاره شد که با استفاده از دیمر، می‌توانید سرعت چرخش موتور ابزار را متناسب با نیاز خود تنظیم کنید. این قابلیت در بسیاری از سناریوها بسیار کاربردی است و به انجام دقیق‌تر و ایمن‌تر کار کمک می‌کند. اما تنظیم سرعت دقیقا در هر دستگاهی به چه دردی می‌خورد؟ در ادامه به برخی از مهم‌ترین کاربردهای کنترل سرعت با دیمر در ابزارهای مختلف اشاره می‌کنیم:

کاربرد دیمر در دریل

سرعت مناسب برای سوراخکاری در متریال‌های مختلف، متفاوت است. با استفاده از دیمر دریل، می‌توانید برای سوراخکاری در چوب از سرعت بالا و برای سوراخکاری در مصالح سخت مانند بتن، انواع فلزات نرم یا ضخیم مثل فولادها از سرعت کمتر استفاده کنید. کنترل دقیق سرعت مته دریل به جلوگیری از سوختن نوک آن، عدم شکستگی مته و عدم ترک خوردن و آسیب زدن به قطعه کار کمک می‌کند.

کاربرد دیمر در مینی فرز و سنگ فرز

فرز ابزاری چندکاره است که برای برش، ساب و پرداخت سطوح مختلف به کار می‌رود. تنظیم سرعت فرز با دیمر، این امکان را به شما می‌دهد تا متناسب با نوع ماده و سنباده یا تیغه فرز، سرعت مناسب را انتخاب کنید. برای مثال، در هنگام برش فلزات و سنگ ها به سرعت بالاتری نسبت به زمان سنباده زدن نیاز دارید. مینی فرز دیمر دار از جمله ابزارهای محبوب در بازار کشور است.

کاربرد دیمر در اورفرز نجاری

شغل نجاری و ساخت لوازم چوبی، یکی از اصلی‌ترین کارهایی است که معمولا در بسیاری از دستگاه‌های خود به دیمر تنظیم سرعت نیاز دارد. از جمله‌ی آنها می‌توان اور فرز نجاری و یا لبه زن را نام برد. از آنجا که اورفرز، انواع کارهای برشی ساده و پیچیده (طبق الگو و نقشه) بسیار وسیع و گسترده‌ای را برای استاد نجار انجام می‌دهد، وجود دیمر در این دستگاه نقشی حیاتی دارد. با تنظیم سرعت فرز نجاری، می‌توان طبق الگوی برش، با توجه به متریال و میزان بافت چوب، تیغه‌های متنوعی را روی کولت دستگاه نصب کرد و برشکاری و شیارزنی مختلفی را انجام داد.

کاربرد دیمر در پولیش کاری

یکی دیگر از مهمترین مواقع استفاده از دیمر برای پولیش کاری رنگ بدنه خودرو، فلزات، کف و دیوار و... با ماشین پوست است. به جرات می‌توان گفت که پولیش کاری عالی و ایده‌آل بدون داشتن یک دستگاه با دیمر تنظیم سرعت ناممکن خواهد بود! چرا که دقت و یکدست بودن حرف اول را در پولیش کاری می‌زند و هر فرد با تجربه‌ای هم بدون تنظیم کردن سرعت چرخش موتور، امکان پولیش کردن صحیح را نخواهد داشت.

کاربرد دیمر در فرز مینیاتوری و حکاکی

خراطی و حکاکی نیز از جمله دیگر موارد اهمیت داشتن دیمر را نشان می‌دهد. فرز حکاکی در هر سایز کوچک و بزرگ باید بتواند با لوازم جانبی متنوع برشکاری، اصلاح و سنباده زنی کار کند و انواع سطوح فلزی، چوبی، پلاستیکی، شیشه، سنگی و... را برش بزند و پرداخت کند. دیمر تنظیم سرعت در فرز مینیاتوری انجام این کارها را میسر می‌کند و بدون شک یک فرز حکاکی بدون دیمر هیچ مزیت و فایده‌ای نخواهد داشت.

کاربرد دیمر در در ابزارهای دیگر

علاوه بر این موارد بالا، دیمر در بسیاری از ابزارهای دیگر مانند اره مویی، اره عمود بر، اره گردبر، دستگاه سنباده لرزان، سشوار صنعتی، بلوور (مکنده و دمنده باد)، اره افقی بر و... نیز کاربرد دارد. در تمامی این ابزارها، با تنظیم سرعت با دیمر، می‌توانید با توجه به نوع ماده برشی و قطعه کار، دقت و کیفیت کار را به شکل قابل توجهی افزایش دهید.

عملکرد دیمر بر اساس یک اصل ساده است: جریان برق شهری، ولتاژ ثابتی دارد. دیمر با قطع و وصل کردن پیوسته این جریان در فواصل زمانی بسیار کوتاه، میزان ولتاژ متوسطی که به مصرف‌کننده (لامپ یا موتور) می‌رسد را کنترل می‌کند. هرچه تعداد دفعات قطع جریان در واحد زمان بیشتر باشد، ولتاژ متوسط کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه، شدت نور یا سرعت موتور کم می‌شود. برعکس، با کاهش تعداد دفعات قطع جریان، ولتاژ متوسط افزایش یافته و شدت نور یا سرعت نیز بیشتر می‌شود.

از لحاظ فیزیکی و ظاهری نیز نحوه کنترل سرعت با دیمر معمولا در چند حالت به شکل ساده و با توجه به مدل دیمر انجام می‌گردد. گاهی اوقات دیمر به طور جداگانه یا روی بدنه قرار دارد، گاهی اوقات دکمه‌ای است و و یا گاهی روی سوییچ پاور ابزار قرار دارد. نحوه کار با آنها را به طور مختصر مرور می‌کنیم:

• دیمر روی سوییچ

در برخی از ابزارها، مثل انواع دریل ساده و چکشی خانگی و کارگاهی، دیمر روی سوییچ روشن/خاموش دستگاه قرار گرفته است. برای استفاده از این دیمر، ابتدا باید قبل از روش کردن دریل، آن را تنظیم کنید.

• دیمر الکترونیکی گردان جداگانه

برخی از ابزارها دارای کلید جداگانه گردان برای تنظیم سرعت هستند که معمولا روی آن از عدد 1 تا 5 و 1 تا 6 و حتی گاهی اوقات تا 8 عدد روی این دیمر حک شده است. این اعداد به معنای تعداد مراحل تنظیم سرعت گردش موتور است. این نوع دیمرهای الکترونیکی بسیار محبوب هستند و برای استفاده از آنها نیاز به تنظیم اولیه نیست؛ بلکه می‌توان در زمان روشن بودن موتور هم سرعت دستگاه را تنظیم کرد.

• دیمر دکمه ای

دیمرهای دکمه‌ای شامل چند عدد شستی یا دکمه متوالی و کنار هم روی دستگاه هستند که با فشردن هر کدام، دور خروجی دستگاه تغییر می‌کند. این نوع دیمر کمتر استفاده می‌شود و معمولا روی برخی ابزارها مثل فرز های حکاکی و مینیاتوری وجود دارند.

• کلید پدالی - گازی

یکی از اشتباهات در دنیای ابزار، اشتباه گرفته‌شدن خاصیت پدالی – گازی کلید ابزار یا همان سوییچ پدالی تنظیم کننده سرعت با دیمر است. خاصیت گازی به مکانیزمی می‌گویند که مثل پدال گاز ماشین، با فشردن هر چه بیشتر سوییچ دستگاه، سرعت موتور افزایش یافته و با برداشتن فشار، سرعت کم می‌شود. این مشخصه فنی تقریبا روی تمام دریل‌های برقی و شارژی و بسیاری از دستگاه‌های دیگر وجود دارد؛ اما برخی افراد، از این ویژگی به عنوان دیمر تنظیم سرعت یاد می‌کنند، در حالیکه در واقع دیمر خود یک قطعه جداست و این ویژگی مذکور تنها به عنوان قابلیت پدالی – گازی سوییچ نام دارد.

در این مطلب در مورد تنظیم کننده سرعت در ابزارهای برقی و شارژی و اینکه دیمر چیست؟ و چه کاربردی دارد؟ صحبت کردیم. قطعه‌ای کوچک اما بسیار کاربردی در دنیای ابزارآلات که در برخی موارد، سایر پارامترهای عملکردی ابزار را به صورت دقیق کنترل می‌کند و در نهایت باعث افزایش راندمان و دقت در کار می‌شود. این کنترل دقیق به انجام با کیفیت‌تر، ایمن‌تر و راحت‌تر کار با ابزار کمک می‌کند.

شما می‌توانید برای خرید انواع دستگاه‌های شارژی و برقی دیمر دار مثل مینی فرز دیمر دار، خرید دریل و هر ابزار دیگر،... به فروشگاه آنلاین ابزار مارکت مراجعه کنید و دستگاه خود را با گارانتی رسمی و ضمانت اصالت کالا به صورت اورجینال درب منزل تحویل بگیرید.