راهنمای خرید عینک ایمنی: نکات مهمی که باید بدانید
ذرات معلق در هوا، لیزر و اشعههای مضر، گرد و غبار، براده و خاک اره، گرما و حرارت، مواد شیمیایی، ویروسها و... موارد بیشماری هستند که روزانه در محیط کار و خانه میتوانند فقط در یک لحظه به چشمها آسیب جدی بزنند. اما تمام این موارد خطرناک و اتفاقات احتمالی تنها با بکار بردن یک ابزار کوچک و به نظر کم ارزش، یعنی عینک ایمنی قابل حل است. تنها کافیست عینک محافظ و استاندارد مربوط به کار و شغل درست خود را انتخاب کنید.
حال سوال پیش میآید که:
مگر عینک های ایمنی باهم فرق دارند؟ تفاوت عینک برش و جوش در کجاست؟ معنای استاندارد در عینک چیست؟ آیا از عینک دودی و طبی هم میتوان برای برش و جوشکاری استفاده کرد؟ چند مدل عینک ایمنی در بازار وجود دارد؟ رنگ لنز عینک های ایمنی چه تاثیری در کار و دید کاربر دارد؟ با ابزار مارکت همراه باشید تا بعد از خواندن این مقاله، به یک مراقب همیشگی و مطمئن برای چشمان خود داشته برسید.
عینک ایمنی چیست؟
این ابزار، یک وسیله محافظتی از جنس های مختلف پلاستیکی یا فلزی شبیه به عینک های طبی و دودی اما با ابعادی بزرگتر است که حین کار روی چشم فرد قرار میگیرد. عینک ایمنی با شیشه و لنزهای پهن خود چشم را از روبرو، بالا، پایین و گوشهها در مقابل پرتاب ذرات، هوای آلوده صنعتی و همینطور اشعه ها و نورهای مختلف محافظت میکند. عینک ایمنی برخلاف نوع طبی تاثیری رو ضعف و قوت بینایی چشم ندارد و تنها به صورت یک لایه محافظ و شیلد، از ورود مواد، هوا، امواج و نورهای غیر مجاز و مضر به چشمان جلوگیری میکند.
انواع عینک ایمنی
مهمترین چیزی که باعث میشود تا انواع عینک شکل بگیرند، بحث کاربری منحصر بفرد هر کدام از آنهاست. دقت کنید که هر عینک ایمنی برای تمام کارها و مصارف مختلف مناسب نیست. به همین دلیل در بازار انواع عینک طبق لیست زیر وجود دارد:
- عینک پزشکی و جراحی
- عینک ماورا بنفش
- عینک برشکاری
- عینک جوشکاری
- عینک آزمایشگاه
- عینک محافظ لیزر
- عینک گاگل
- عینک محافظ شیمیایی و اسید
- عینک محافظ حرارتی
اهمیت استفاده از عینک ایمنی هنگام کار
افراد با تجربه حرفهای و کاردان فنی جمله معروفی دارند:
«اهمیت عینک ایمنی در کار به اندازه اهمیت خود چشمها است!»
جملهای هوشمندانه که نشان میدهد این وسیله ساده چقدر میتواند مراقب یک کاربر باشد و از یک فاجعه و خطر برای حساس ترین و گرانبهاترین عضو صورت انسان جلوگیری کند. در واقع آنها معتقدند که یک فرد در صورت نداشتن عینک ایمنی حین کار، گویی که چشم ندارد و کور است! چرا که هر لحظه ممکن است یک اتفاق ناگوار باعث از دست رفتن دید و بینایی او شود. آمار نشان میدهد که حدود 60 درصد افراد حین کار کردن در مشاغل مختلف از لوازم کامل ایمنی استفاده نمیکنند و متاسفانه سالانه در کشور نزدیک به 20000 حادثه در رابطه با آسیب های چشمی ثبت میشود.
عینک ایمنی بسیار ساده و راحت از افتادن این حوادث جلوگیری میکند. تمامی تهدیدهای حین کار به سمت چشم کاربر را خنثی کرده و اجازه برخورد، اصابت و عبور هیچ ذره و موادی را به سطح چشمها نمیدهد. ضمن اینکه عینک ایمنی سبک است، براحتی قابل استفاده و جابجایی بوده و در تمام کیف ها، جیب لباس کار، جعبه ابزار و... جا میشود.
در چه شغل هایی از عینک ایمنی استفاده می شود؟
در روزگاری که حتی نور موبایل و کامپیوتر هم برای چشمان افراد در استفاده عادی ضرر دارد، بحث اهمیت عینک ایمنی در کار و صنعت یک واقعیت ثابت شده است. اما با توجه به انواع عینک که در بالاتر اشاره شد، هر شغلی باید از عینک ایمنی مخصوص به خود استفاده کند. به طور کلی این گروه ابزار در مشاغل زیر وجود دارد:
- پزشکان، جراحان، پرستاران و کارکنان بیمارستان و درمانگاه ها
- برشکاری و سوراخکاری فلز و دیوار در خانه با دریل و مینی فرز
- آهنگران، برشکاران، نجاران و نصابان مختلف اجسام چوبی، فلزی و...
- تراشکاران و سازندگان قطعات در کارگاه ها و کارخانه ها
- نیروهای فنی در خطوط تولید خودرو و لوازم یدکی و...
- جوشکاران و معماران در سازه های مختلف ساختمانی و فلزی
- کشاورزان و باغبان ها برای کارهای هرس و پرورش گل و گیاه
- دامداران و دامپزشکان و تمام کارهای مربوط به حیوانات و طیور
- کارگران صنایع شیمایی و کار با مواد سمی مثل اسیدها و ...
- کار در شیشه گری و مشاغل مربوط به حرارت و کنار کوره ها
- مکانیک ها و تعمیرکاران خودرو و دیگر وسایل حین کار با روغن، بنزین و...
- و...
استانداردهای عینک ایمنی
با توجه به استاندارد سازی اروپا، هر ابزار محافظ چشم باید دارای گواهی رسمی و تایید شده استاندارد CE باشد. تمام بخش های یک ابزار یا حداقل یک بخش از آن تحت تست های گوناگون توسط موسسههای استاندارد اروپا قرار میگیرند. برای عبور موفق از این تستها، یک عینک ایمنی باید برخی فاکتورها و پیشنیازها را در ساخت رعایت کند. یکی از این پیشنیازها اعلام کاربری دقیق و مشخص آن عینک ایمنی توسط سازنده است که در بخش استانداردهای اروپا با علامت EN و چند عدد شناخته میشود.
تمامی تست ها و آزمایشهای انجام شده روی یک مدل لنز و فریم یک عینک جوشکاری استاندارد، با این آرم و علائم و البته به همراه چند عدد دیده میشوند و این ترکیب اعداد+حروف مشخص میکند که آن عینک ایمنی چه استاندارد محافظتی دارد و به چه کاری میآید؟ از جمله استانداردهای عینک ایمنی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
نوع استاندارد | کاربری |
EN166:2001 | تمام الزامات محافظتی برای تمام چشم ها به جز لیزر، هسته ای، اشعه ایکس، اشعه مادون قرمز حرارت پایین |
EN167:2001 | تست اپتیکال |
EN168:2001 | تست غیر اپتیکال |
EN169:2002 | فیلترهای جوشکاری و مرتبط |
EN170:2002 | فیلترهای ماوراء بنفش |
EN171:2002 | فیلترهای مادون قرمز |
EN172:1995 | فیلتر نور خورشید در کاربری صنعتی |
EN175:1997 | تجهیز به محافظت چشم و صورت برای کاربری جوش و کار مرتبط |
EN207:2010 | فیلتر اشعه و پرتو لیزر |
EN208:2010 | محافظت کامل در برابر اشعه و سیستم لیزری |
EN379:2003 | فیلتر اتوماتیک جوشکاری |
EN1731:2006 | فیلتر بافته شده فلزی چشم و صورت در برابر خطرات مکانیکی و گرمایی |
تمام این آزمایشات و استانداردهای بالا در یک عینک ایمنی وجود ندارد. اما همه عینک های ایمنی چشم باید حداقل استاندارد EN166 را داشته باشند و در کنار آن، ممکن است با توجه به مدل و کاربری برای یک استاندارد دیگر از لیست بالا هم تست شوند. گاهی آزمایش تنها روی لنز، گاهی رو فریم و گاهی روی کل عینک انجام میگیرد.
نقش اعداد و علائم حک شده روی عینک ایمنی
بعد از تست و استاندارد سازی کلی و حک شدن عبارت EN رو عینک، ممکن است چند عدد و حرف انگلیسی دیگر را به صورت ترکیبی و پشت سر هم روی فریم یا لنز و شیشه ببینید. بنا به قسمتی از عینک که این ترکیب حک شده، هر علامت (حرف و عدد) متفاوت خواهد بود و معنای آنها باهم فرق میکند. برای همین باید آنها را جداگانه برشمرد به مشخصات دقیق عینک رسید.
علایم روی لنز
با توجه به جدول زیر ممکن است این حروف انگلیسی و اعداد را روی شیشه یا لنز عینک ایمنی ببینید:
علامت | توضیح |
2-X یا 2C-X یا 3-X |
فیلتر اشعه ماوراء بنفش UV |
4-X | فیلتر اشعه مادون قرمز |
5-X یا 6-X | فیلتر اشعه آفتاب (مناسب کار زیر نور خورشید) |
1.2 تا 16 | فیلتر تیرگی برای جوشکاری |
S | مقاومت بالا در برابر ضربه |
F | مقاوم در برابر نیروی پایین ضربه (تا سرعت 45 متر در ثانیه) |
B | مقاوم در برابر نیروی متوسط ضربه (تا سرعت 120 متر در ثانیه) |
A | مقاوم در برابر نیروی زیاد ضربه (تا سرعت 190 متر در ثانیه) |
FT / BT / AT | مقاوم در برابر ضربه ترکیب شده با حرارت بالا |
8 | مناسب کار با شوک های الکتریکی |
9 | مناسب کار با فلزات ذوب شده |
K | لایه ضد خش |
N | لایه ضد مه و بخار |
R | بازتاب و رفلکشن بالا |
O | لنز فابریک سازنده |
∇ | لنز یدکی و جایگزین شده |
علایم روی فریم
غیر از لنز و شیشه عینک، ممکن است علامت هایی رو فریم و قاب عینک هم ببینید که با علامتهای روی شیشه فرق میکنند. از جمله این علائم میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
علامت | توضیح |
3 | مناسب کار با مایعات و ذرات و قطرات پرتاب شده |
4 | مناسب کار با گرد و غبار درشت (تا ضخامت 5 میکرون متر) |
5 | مناسب کار با گازها و گرد و غبار ریز (ضخامت کمتر از 5 میکرون متر) |
8 | مناسب کار با شوک و قوس الکتریکی |
9 | مناسب کار با فلزات ذوب شده |
S | مقاوم شده در مقابل ضربه |
F | مقاومت کم در مقابل برخورد جسم (تا سرعت 45 m/s) |
B | مقاومت متوسط در مقابل برخورد جسم (تا سرعت 120 m/s) |
A | مقاومت کم در مقابل برخورد جسم (تا سرعت 190 m/s) |
T | مقاومت ترکیبی ضربه و دمای بالا |
H | نشانگر ابعاد سر |
X-Y | دارای قابلیت نصب شیشه های مقاوم در برابر اشعه های اپتیکال |
از کدام عینک ایمنی برای جوشکاری استفاده میشود؟
عینک جوشکاری جایگاهی ویژه در خانواده عینک ایمنی دارد. شیشه این عینک ها مخصوص نور شدید قوس جوش الکترودی و جوش گازی و صنعتی ساخته میشود. حتی درجه بندی تیرگی و میزان مشکی بودن این عینکها نیز مهم است و بر اساس استاندارد معمولا بین تیرگی DIN 9 تا 13 تولید میشوند. عینک جوشکاری اتوماتیک مدلی است که با باطری های سکهای تغذیه میشود. این اتوماتیک بودن کمک میکند تا به محض شروع جوشکاری، شیشه تیره شود و بعد از خاموش شده قوس جوش، شیشه دومرتبه شفاف و معمولی خواهد شد. ضمن اینکه کاربر میتواند با کمک دکمهها و ولوم روی عینک، میزان تاخیر و سرعت تیرگی را هم به دلخواه تنظیم کند.
ساختار فریم و شیشه عینک جوشکاری ممکن است به صورت دوتایی جداگانه یا تکی یکپارچه مستطیلی و بزرگ باشد. ابعاد این ابزارهای محافظتی به مراتب از عینکهای ایمنی معمولی بزرگتر و وزن سنگینتری دارند. عینک ایمنی صنعت جوش به غیر از محافظت چشم در برابر نور، توانایی محافظت گرمایی در مقابل حرارت بالای جوشکاری را هم دارد.
نکات مهم حین خرید عینک ایمنی
هنگام خرید عینک ایمنی باید چند نکته و پارامتر مهم را در نظر گرفت.
- دقت کنید که عینک ها بر اساس استاندارد مناسب کار تمام وقت، پاره وقت و یا لحظهای هستند.
- جنس بدنه و فریم عینک فایبرگلاس، فلزی، پلی استر یا پلاستیک خشک باشد که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند و بر وزن آن تاثیر میگذارند.
- از طرف دیگر جنس لنز و شیشه عینک هم کاملا در کاربری عینک اهمیت دارد. پلی کربنات، شیشه ضد خش و ضد مه، پلاستیک شفاف، PNX و... از جمله جنس های مختلف لنز عینک است. با توجه به جدول زیر دقت کنید که هر لنز برای چه مقاومتی مناسب است:
جنس لنز | مقاومت خراشی | مقاومت شیمیایی | مقاومت حرارتی | مقاومت پاششی | مقاومت ذرات گرم | وزن |
پلی کربنات | کم | متوسط | بالا | بسیار بالا | متوسط | سبک |
Acetate (ترکیب نایلون-پلاستیک) | کم | بالا | متوسط | بالا | متوسط | سبک |
CR39 | متوسط | بالا | بالا | متوسط | بالا | سبک |
PNX | متوسط | بالا | بالا | بسیار بالا | بالا | بسیار سبک |
شیشه | بالا | بسیار بالا | بسیار بالا | متوسط | کم | سنگین |
- نکته دیگر اینکه رنگ شیشه عینک و یا شید Shade آن هم با توجه به نوع کار و استفاده تعیین میشود. به طول مثال:
رنگ شفاف:
مناسب استفاده عمومی و تمام کارهای فضای بسته، مثل تعمیرات، مکانیکی، برشکاری و... که به دید کامل نیاز دارند. این شیشهها معمولا تا 99.9 درصد اشعه ماوراء بنفش را جذب میکنند.
رنگ دودی:
مخصوص استفاده عمومی در فضای بیرونی و خارجی زیر نور شدید (غیر مستقیم) آفتاب و محیط هستند. این شیشهها معمولا بین 10 تا 25 درصد نور مجاز را عبور میدهند و استاندارد EN172 دارند.
رنگ مشکی:
عینک های مخصوص جوشکاری اغلب دارای شیشه کاملا مشکی و تیره هستند و عینک های ایمنی با این میزان تیرگی به ندرت ساخته میشود.
رنگ آبی:
محافظت در برابر نورهای با طیف آبی و در مقابل نور آفتاب و شدید مستقیم و غیر مستقیم
رنگ قرمز:
محافظت بیشتر از رنگ آبی در مقابل نور آفتاب و شدید (مستقیم) و نورهای ناگهانی – تقویت و افزایش دید برای دیدن نورهای با طیف قرمز
رنگ زرد و نارنجی:
تقویت نور و پرتوهای نازک نور ضعیف و تقویت کنتراست در حوزه دید
رنگ سبز:
مناسب هر دو شرایط پر نور و کم نور برای دیدن دقیق نورهای باریک در فعالیت های آبی، اسکی و برفی، ورزشی و شرایط مه آلود.
شیشه پولاریزه:
لنز مخصوص کار در شرایط بازتابش نور شدید روی آب و لوازم فلزی براق است. کاربرانی که زیر نور زیاد خورشید یا پروژکتورها در وسایل این چنینی کار میکنند به لنز پولاریزه نیاز دارند.
شیشه ضد مه:
امروزه اکثر عینک های ایمنی پیشرفته با فناوری ضد ه گرفتگی ساخته میشوند. از آنجا شغل کاربر و یا نفس کشیدن او امکان تعریق و مه گرفتگی شیشه را بالا میبرد، عینک های نسل جدید در هر نوع شیشه و رنگی مجهز به قابلیت ضد مه گرفتن لنز هستند و بخار روی شیشه را با سرعت بالا حذف میکنند.
کلام آخر در مورد خرید عینک ایمنی
در این مقاله از عینک های ایمنی مختلف گفتیم. مشاهده میکنید که هر عینک با توجه به نوع شیشه و فریم و استاندارد ساخت تنها برای یک شرایط و موقعیت های کاری مشخص مناسب است. ضمن اینکه برای انتخاب عینک درست باید به کیفیت ساخت و برند معتبر آن توجه کرد.
شما میتوانید برای خرید عینک ایمنی و عینک جوشکاری در انواع مختلف و رنگ های متنوع لنز به فروشگاه آنلاین ابزار مارکت مراجعه کنید. کلیه عینک های ایرانی و خارجی در این فروشگاه با ضمانت اصالت کالا به صورت اورجینال و مستقیم از شرکت سازنده در اختیار شما قرار میگیرند.