چگونه قلاویز شکسته را خارج کنیم؟

روش انتخابی برای خارج کردن قلاویز شکسته به عوامل مختلفی از جمله اندازه، محل شکستگی، سایز مته قلاویز، نوع مته قلاویز ماشینی یا دستی، قلاویز مستقیم یا مارپیچ، جنس قطعه کار و... بستگی دارد. اما با چند روش که تقریبا تمام صنعتگران و تراشکاران در دنیا استفاده می‌کنند، می‌توان یک مته قلاویز شکسته را خارج کرد. در ادامه و به اختصار با چند روش کاربردی برای این کار آشنا می‌شویم:

روغن روان کننده

اولین اقدام پیشنهادی قبل از به کار گیری هر روش دیگر، استفاده و امتحان کردن روغن روان کننده است. بعد از شکسته شدن مته قلاویز، کمی روغن بر روی باقیمانده مته در داخل قطعه و اطراف آن اسپری کنید. در این صورت اصطکاک بین مته و بدنه داخلی قطعه کاهش می‌یابد. سپس با کمک یک اهرم، انبردست، دم باریک و... با حوصله و صبر شروع به خارج کردن مته در جهت مخالف چرخش آن کنید. البته این روش تنها برای قلاویزهایی کاربر دارد که دنباله شکسته آن کمی بیرون از قطعه مانده باشد.

قلاویز کش یا قلاویز درار

آچار قلاویز کش به انگلیسی Tap Extractor ابزاری کوچک و میله فلزی شبیه به یک مته قلاویز است اما در قسمت کارگیر شکلی قرینه با آج قلاویز دارد. این وسیله به طور خاص برای خارج کردن قلاویزهای شکسته طراحی شده و در قسمت سر آن، بجای آج و دندانه مته، چند قلاب و لبه طراحی شده که این قلاب‌ها با توجه به سایز قلاویز، در بین شیارهای مته قلاویز شکسته قرار می‌گیرد و آن را بیرون می‌کشد. قلاویز کش معمولا در سایزهای مختلف و با تعداد قلاب های متفاوت (بسته به تعداد شیار قلاویز) عرضه می‌شود. کافیست سایز مناسب را با توجه به مته قلاویزی که شکسته انتخاب کنید، آن را درون شیارهای مته شکسته فرو ببرید و با یک آچار یا انبر دیگر، به آرامی آن را خلاف جهت قلاویزکاری بچرخانید تا مته شکسته خارج شود.

ایجاد شکاف

اگر بعد از شکستن، خوشبختانه قسمت قابل توجهی از مته قلاویز از قطعه کار بیرون مانده است، می‌توانید با استفاده از سنگ فرز، یک شکاف کوچک بر روی شفت مته قلاویز ایجاد کنید. سپس با یک پیچ گوشتی تخت یا ابزار مشابه، شکاف را کمی عریض تر کنید و قلاویز را با احتیاط و با حوصله مثل یک پیچ از قطعه خارج نمایید.

سوراخکاری

در صورتی که سر قلاویز شکسته شده باشد و چیزی از بیرون نمانده باشد، می‌توانید با مته‌ای کاربایدی با قطر و سایز کوچکتر از مته قلاویز مورد نظر، به آرامی مرکز آن توسط دریل سوراخ کنید. با سوراخ کردن شفت آن، امکان در آوردن باقیمانده قلاویز شکسته در سوراخ فراهم می‌شود. بعد از سوراخکاری با دریل، می‌توانید قلاویز را در داخل قطعه با استفاده از قلاویز کش، انبر یا روش‌های دیگر بیرون بیاورید. دقت کنید که در این روش حتما باید از مته صنعتی کاربایدی استفاده کنید تا توان سوراخ کردن مته قلاویز را داشته باشد. در صنعت و بازار مته‌های مخصوص بیرون آوردن قلاویز شکسته معروف به مته کاربایدی وجود دارد که منحصرا برای این کار طراحی شده‌اند.

دستگاه تخلیه الکتریکی EDM

این روش برای سناریوهای خاص و در کارگاه های مجهز کاربرد دارد. EDM یا دستگاه تخلیه الکتریکی، یک ماشین صنعتی مخصوص بیرون آوردن قلاویز شکسته است. این ماشین با استفاده از جرقه های الکتریکی کنترل شده، فلز مرکزی مته قلاویز را ذوب کرده و به تدریج آن را از قطعه و آج‌های مته جدا می‌کند. بعد از اتمام کار دستگاه تخلیه EDM می‌توانید براحتی باقیمانده مته قلاویز را از قطعه بیرون آورید.

روش دستگاه تخلیه الکتریکی در مقایسه با روش های دیگر، کاملا اصولی بوده و هیچگونه آسیب حتی در کمترین حالت به سوراخ و قطعه کار وارد نمی‌کند؛ برای همین برای کارهای بسیار حساس که قطعه اصلا نباید صدمه ببیند استفاده می‌گردد.

جوشکاری

روش کاربردی دیگر جوش دادن یک دسته، زائده و یا بهتر از آنها، یک مهره به باقیمانده مته قلاویز باقی مانده در سوراخ است. برای اینکار بهتر است از روش جوشکاری تیگ استفاده گردد چرا که مهره باید به خوبی به فلز سخت و فولادی مته قلاویز جوش بخورد. بعد از جوش دادن مهره به مته، براحتی با یک آچار تخت یا آچار فرانسه می‌توان شروع به بیرون آوردن قلاویز شکسته از داخل قطعه کرد.

در ویدیوی آموزشی روش دریل کاری و سوراخکاری مته قلاویز شکسته با ماشین نمایش داده می‌شود. ضمن اینکه چند نکته در راه حل های آزاد کردن قلاویز شکسته نیز توضیح داده شده است. شما می‌توانید برای خرید قلاویز در انواع دستی و ماشینی مستقیم و مارپیچ با هر سایز دلخواه به فروشگاه آنلاین ابزار مارکت مراجعه کنید.