بررسی تفاوت سرپیک جوش و برش

سرپیک هوابرش یکی از کاربردی‌ترین ابزار مورد استفاده در پروژه‌های جوشکاری به ویژه برای برش زدن فلزات گوناگون و جوشکاری روی اقسام فلزها است. سرپیک برش از طریق مخلوط اکسیژن و یک گاز طبیعی سوختی کار می‌کند. این دو گاز توسط دو شلنگ بلند، از کپسول های جداگانه اکسیژن و گاز به سرپیک وارد شده و در داخل دسته، با کمک شیرهای کنترل و قطعات داخلی دیگر به یک شعله آتش پر قدرت و قابل تنظیم تبدیل شده و در نهایت آماده کار برشکاری گازی روی انواع فلزات خواهد بود. در بررسی تفاوت سرپیک جوش و برش، اجزای تشکیل دهنده آن‌ها نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. این ابزار اجزای مختلفی دارد از قبیل:

• مشعل
• رگلاتور
• شیر یک طرفه
• سیلندر گاز
• شیلنگ گاز

روش کارکرد سرپیک برش به این ترتیب است که ابتدا مشعل توسط گاز روشن می‌شود و آتش مشعل، فلز را داغ و گداخته می‌کند، به طوری که فلز سرخ رنگ شود. در مرحله بعد با دمیدن اکسیژن به بخش گداخته شده و انجام اکسیداسیون، فلز سخت به راحتی برش می‌خورد. امروزه سرپیک های برشکاری در بازار با گازهای سوختی متفاوتی چون استیلن، پروپان و... برای ترکیب با اکسیژن وجود دارند که بسیاری به آنها سرپیک هوا برش می‌گویند.

سرپیک برش دارای انواع گوناگونی است اما به طور کلی به دو دسته «سرپیک برش یک تکه» و «سرپیک برش دو تکه» تقسیم بندی می‌شود. با این حال این دو دسته اختلاف چشمگیری با هم ندارند و تنها فرق بین این دو، در تعداد اجزای نازل آن‌ها است و اینکه با سرپیک برشکاری دو تکه فلزات ضخیم‌تری را می‌توان برش داد. سرپیک دو تکه به دلیل داشتن کاربرد بالا و مزایای خود، دارای طرفدار و محبوبیت بیشتری است. همان طور که گفتیم، سرپیک دو تکه قطعات بیشتری دارد. این قطعات و اجزا به آسانی قابل جداسازی هستند، پس جای کمتری نیز می‌گیرند، درنتیجه به راحتی قابل حمل و جا‌به‌جایی هستند. سرپیک برش دو تکه به لحاظ میزان مخلوط اکسیژن و گاز سوختنی دستگاه به سه گروه دسته بندی می‌شود:

• شعله اکساید کننده "Oxidizing": در این نوع، اندازه گاز اکسیژن بیشتر است.
• شعله خنثی (بی‌اثر) "Neutral": در این بخش، مقدار گاز اکسیژن و گاز مصرفی باهم یکی است.
• شعله "Carburizing": میزان گاز اکسیژن از گاز سوختنی کمتر است.

نوع اکساید کننده چون میزان اکسیژن آن زیاد است، شعله زرد می‌سوزد و در نوعی که گاز مصرفی بیشتر است، شعله دود بیشتری دارد، از این رو نوع دوم یعنی «سرپیک برشکاری دو تکه خنثی» بهتر است.

اما به غیر از این نوع دسته بندی استاندارد، مدل های دیگری در بازار ایران وجود دارند که جدا از یک تکه و دوتکه بودن، به نام برندهای معروف و جهانی سازنده‌شان معروف شده اند. سرپیک زینسر Zinser آلمان، سرپیک ویکتور Victor آمریکا، سرپیک مورکس Murex انگلستان و سرپیک BOC از جمله این نام‌های معروف هستند. از آنجا که طراحی این مدل‌ها و نوع کارکرد داخلی آنها محبوبیت زیادی در بین استادکاران جوش و برش دارد و از طرفی، به این دلیل که دسته برش فابریک و اصلی این برندها جهت واردات از کشور مبدا به ایران قیمت بالایی پیدا می‌کند، چند سازنده داخلی و چینی به ساخت مشابه این برندها پرداخته اند؛ برای همین نام محصولات آنها در بازار با عنوان «طرح» عرضه شده است. به طور مثال «سرپیک برش طرح زینسر آلمان» توسط یک شرکت چینی یا ایرانی و داخلی و مشابه با شکل و طراحی نوع اورجینال و اصلی آلمانی آن اما با قیمتی ارزان تر ساخته شده است.

برای پی بردن به تفاوت سرپیک جوش و برش، نیاز است از تعریف و کارآیی سرپیک جوشکاری بیشتر بدانیم. سرپیک جوش اکسی-گازی یا Oxy-Fuel Welding Torch ابزاری است که به وسیله آن دو فلز را بهم متصل می‌کنند. فرآیند ساخت شعله و گرمادهی به سطح کار تا حد زیادی مشابه با نوع برشی است اما شعله نهایی به وسیله نازل و کلاهک مخصوص جوش، با کنترل و مدیریت بیشتری کار را انجام می‌دهد. به عبارت بهتر، نازل پیک جوش با سوراخ های ریزتر و در سایزهای کوچکتری نسبت به نوع برشکاری، مثلا قطر و سایز 0.5 تا 5 میلی‌متر می‌تواند شعله را بیرون دهد. با شعله مذکور، سطح و لبه دو قطعه کار گداخته و سرخ رنگ شده و وقتی دمای فلزها به محدوده مدنظر رسید، تبادل مولکولی انجام می‌شود. از این رو قطعات به هم می‌چسبند و گاز اکسیژن از طریق دهانه سرپیک جوشکاری به محل گداختگی دمیده می‌شود.

در ادامه فرآیند شیمیایی اکسید شدن رخ می‌دهد و این فرآیند منجر به پایداری و استحکام جوشکاری می‌شود. به سرپیک جوشکار، سرپیک جوش هوا گاز نیز گفته می‌شود. جنس سرپیک جوش بیشتر از برنز یا آلیاژی از مس است. ضمن اینکه در عملیات جوشکاری با سرپیک جوش، به دلیل قطر باریک شیار ایجاد شده، می‌توان از یک الکترود تزریقی همجنس با ماده قطعه کاری استفاده کرد و شیار گداخته شده بین دو فلز را پر کرد. قطعات مختلف سرپیک جوش عبارتند از:

• سر نازل جوشکاری
• لوله گاز نازل جوشکاری
• شیلنگ گاز
• سیلندر
• دسته (یا بدنه)
• شیر تنظیم فشار گاز خروجی (بسته به مدل)

سرپیک جوشکار مطابق با اندازه فشار گاز خروجی سرپیک به دو گروه سرپیک جوش کم‌فشار و پرفشار دسته‌بندی می‌شود؛ زیرا فشار گاز با ضخامت فلز مورد نظر جوشکاری در ارتباط است. اغلب تنظیم فشار گاز خروجی به وسیله شیر در سرپیک جوشکاری صورت می‌گیرد. اما باید گفت که این امکان در همه سرپیک‌ها موجود نیست چون بعضی از سرپیک‌های جوش صرفا فشار پایین یا فقط فشار بالا هستند و نمی‌توان در آن‌ها فشار گاز را تنظیم کرد. نکته دیگر اینکه سرپیک جوشکاری اکسی-گازی با توجه به نوع سوخت مصرفی، تعداد شیر کنترل، تک یا دوبل بودن خروجی، سایز دسته، طول لوله نازل، سایز خروجی نازل و شکل مستقیم یا زاویه دار لوله ای در انواع متنوعی تقسیم بندی می‌شوند.

با توجه به مطالبی که در بالا برای بررسی تفاوت سرپیک جوش و برش گفتیم، عملکرد (گداختن و دمیدن) هر دو سرپیک یکسان است. تا این حد که حتی گاهی از سرپیک هوابرش برای جوشکاری نیز استفاده می‌شود که البته قدرت سرپیک جوش را ندارد و در جوشکاری ضعیف است. پس تفاوت سرپیک جوشکاری و سرپیک برشکاری عمدتا در سایز خروجی، نوع نازل و نتیجه نهایی کار خود را نشان می‌دهد. سرپیک برش می‌تواند برای دو منظور برش فلز و جوشکاری به کار برود، اما سرپیک جوش فقط برای جوش و اتصال دو فلز کاربرد دارد. همچنین سرپیک جوش و برش در اجزای تشکیل دهنده و تقسیم‌بندی‌های خود یکسان نیستند. سرپیک جوش بر طبق فشار گاز خروجی تقسیم‌بندی می‌شود، اما سرپیک برش بر اساس ترکیب گازها دارای طبقه‌بندی مختلفی است.

موارد مهم در تفاوت سرپیک جوش و برش

به صورت کلی و موردی تفاوت سرپیک جوش و برش به شرح زیر است:

- سرپیک برش برای برش و قطع فلز و سایر مواد استفاده می‌شود در حالی که سرپیک جوشکاری معمولا برای اتصال دو قطعه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

- سرپیک جوش از شعله مداوم استفاده می‌کند در حالی که سرپیک برش دارای قوس متناوب است.

- شعله سرپیک جوش نسبت به نوع هوابرش کنترل شده تر، دقیق تر و باریک تر خواهد بود.

- سرپیک برش دارای نازل‌هایی با شعله قابل تنظیم هستند، اما جوشکارها نازل‌هایی با طول و خروجی ثابت جهت کارهای خاص دارند.

- سرپیک برش دارای نازل نوک تیز است در حالی که سرپیک جوش دارای نازل گرد و چند بخشی است.

- نوع سوخت مورد استفاده همچنین تعیین می‌کند که میزان مصرف سوخت چقدر است. همچنین پروپان طول عمر بیشتری نسبت به گاز طبیعی دارد.

- سرپیک برش و جوش هر دو ابزاری با سوخت گاز هستند که در دمای بسیار بالا می‌سوزند و در صورت عدم استفاده صحیح می‌توانند خطرناک باشند. اما سرپیک‌ جوشی که از گاز پروپان استفاده می‌کند برای کار راحت‌تر از سرپیک برش است، زیرا به همان اندازه داغ و پر حرارت نمی‌سوزد.

- شیار ایجاد شده توسط کلاهک و نازل سرپیک جوشکاری باریک تر و برای استفاده از الکترود تزریقی مناسب است در حالیکه شیار ایجاد شده توسط سرپیک برش این اجازه را نمی‌دهد.

کار با سرپیک جوش و برش نیاز به کارکرد صحیح مخازن، لوله و سایر اجزا دارد. همه چیز باید در شرایط خوبی باشد تا از ایمن بودن محیط کار اطمینان حاصل شود و از موقعیت‌های خطرناک مانند نشت سوخت یا احتراق خود به خود گازهای مورد استفاده جلوگیری شود. علاوه بر این، باید از محافظ صورت مناسب همراه با لباس‌ها و کفش‌های سنگین استفاده شود تا جرقه اپراتور را نسوزاند.

همچنین هنگام استفاده از سرپیک جوش و برش، کار در یک محیط امن بسیار مهم است. مواد قابل اشتعال باید در خارج از محدوده نگهداری شوند تا در هنگام استفاده از سرپیک آتش نگیرند و فضای کار باید تمیز و منظم باشد تا اپراتور بداند همه چیز کجا است.

اپراتورها باید مراقب سرباره و قطعات فلز باشند تا بتوانند از پا گذاشتن روی آن‌ها جلوگیری کنند، زیرا فلز داغ می‌تواند زیره کفش را بسوزاند و از این طریق به پا آسیب برساند. کپسول‌های آتش نشانی مناسب برای تنظیم نیز باید به راحتی در دسترس باشند.

هنگام استفاده از سرپیک جوش، شعله باید همیشه با یک محافظ آزبست یا یک قطعه محافظ دیگر در مقابل اپراتور محافظت شود تا گرما بر آن‌ها تاثیر نگذارد.

توصیه می‌شود تا جای ممکن از دسته پیک مخصوص برش و جوش برای همان کار استفاده شود و از نازل سرپیک ها برای اهداف متفرقه و غیر از کار اصلی خود استفاده نشود.

در این مقاله به طور مفصل به تفاوت سرپیک جوش و برش پرداختیم. الان می‌دانیم با توجه به هدفی که داریم بین سرپیک جوش و برش، مفیدترین سرپیک مرتبط با هدف و کار خود را چگونه انتخاب کنیم. در بررسی تفاوت سرپیک جوشکاری و سرپیک برشکاری گفتیم که فرآیند این دو سرپیک بسیار نزدیک به هم است، اما در نتیجه کار، یکسان نیستند. نکته دارای اهمیت این است که با اینکه سرپیک برش برای جوشکاری هم استفاده می‌شود، اما قدرت سرپیک جوش را ندارد.

شما می‌توانید برای بهره‌مندی کامل از خرید سریپک جوش و خرید سرپیک برش در مدل های مختلف یک تکه و دو تکه و طرح زینسر آلمان، طرح ویکتور و مورکس و... با کیفیت بالا و اصالت کالا به همراه مشاوره تخصصی رایگان به فروشگاه ابزار مارکت مراجعه کنید.