آموزش مرحله به مرحله نحوه کار با ترکمتر همراه با ویدئو

معروف ترین و محبوب ترین مدل ترکمتر، نوع صدا دار یا تقه ای است که یک بدنه و میله بلند، یک دسته مدرج، خلاص کن و قفل کن، یه کله گی سوکت گیر با درایو استاندارد دارد. طریقه کار با ترکمتر تقه ای طبق مراحل زیر است:

1 - شل کردن قفل کن دسته:

در قسمت انتهایی میله و دسته مدرج معمولا یک پیچ قفل کن یا کلاهک سفت کننده وجود دارد، آن را بچرخانید و شل کنید تا دسته جهت چرخیدن و تنظیم آسان آزاد شود. رنگ این مهره انتهایی اغلب با دسته فرق داشته و از فلز یا پلاستیک فشرده ساخته شده است. دقت کنید که نیازی نیست آن را تا انتها باز کنید چرا که ممکن است کامل بیرون بیاید و از آچار جدا شود.

2 - تشخیص واحد های اندازه گیری روی میله:

بعد از این کار، اعداد حک شده روی میله اصلی و دسته چرخان را نگاه کنید. معمولا ترکمترها با توجه به قدرت و برند سازنده، یک یا 2 یا چند مجموعه و ستون عدد حک شده با رقم های متنوع از کوچک به بزرگ و واحدهای مختلف روی میله اصلی دارند. این اعداد به عنوان گام بندی قدرت آن ترکمتر نام داشته و ممکن است همه یک واحد داشته باشند، یا ممکن است در 2 واحد اندازه گیری مجزا حک شده باشند. معروف ترین واحد های اندازه گیری گشتاور با نام ‌های نیوتن متر N.M، واحد فوت پوند Lb-Ft و واحد کیلوگرم متر Kg-m شناخته می‌شوند. روی میله یک ترکمتر از یک تا هر سه این واحدها ممکن است وجود داشته باشد.

3 - چرخاندن و تنظیم دسته:

اما روی دسته چرخان هم همیشه یک گروه عددی با رقم های کوچکتر یکان بین 0 تا 10 یا 0 تا 20 قرار دارد. این اعداد کوچک هم به گام بندی دسته معروف هستند و در واقع میزان عدد خرد و دقیق گشتاور مورد نیازی که کاربر قصد رسیدن به آن را دارد تنظیم می‌کنند. برای تنظیم مقدار گشتاور، ابتدا با چرخاندن دسته (یا بالا و پایین کردن کشویی آن در برخی مدل ها) محدوده کلی و عدد بزرگ میزان گشتاور هدف که قصد تنظیمش را دارید روی میله اصلی تنظیم کنید. سپس باید با گرداندن حلقه چرخان، عدد کوچکتر و خرد گشتاور را به آن بیفزایید.

به طور مثال اگر به گشتاور 120 نیوتن متر نیاز دارید و روی میله عدد دقیق 120 وجود دارد، تنها کافیست نشانگر اصلی روی خود عدد 120 میله باشد و اعداد کوچک دسته چرخان نیز روی عدد صفر 0 تنظیم شود. اما اگر بر فرض عدد 120 روی میله ترکمتر وجود نداشت، برای رسیدن به این گشتاور ابتدا باید نشانگر ابزار روی بازه و مقداری بین دو عدد کوچکتر و بزرگتر از 120 تنظیم شود. مثلا فرض کنید آچار ترکمتر شما دو عدد رنج بین 112 و 126 نیوتن متر دارد؛ برای رسیدن به عدد 120، باید ابتدا نشانگر دسته مماس به عدد 112 تنظیم شود، سپس با چرخاندن دقیق دسته گردان و انتخاب اعداد کوچکتر، عدد 8 را انتخاب و در جلوی خط نشانگر میله قرار دهید و در واقع به 112 اضافه کنید تا به میزان 120 نیوتن متر برسید. به این ترتیب ترکمتر برای عدد 120 نیوتن متر آماده شده است.

4 - سفت کردن قفل کن دسته:

حال که گشتاور مورد نظر تنظیم شد، همان مهره قفل کن دسته در مرحله 1 را دوباره سفت کنید تا اندازه تنظیم شده ثابت محکم گردد و دیگر تکان نخورد.

(نکته: دقت کنید که میزان عدد مشخص گشتاور هر مهره و اتصال اتومبیل و دستگاه های مختلف، مثل شمع خودرو، مهره های چرخ و لاستیک و... را باید از روی دفترچه راهنمای هر مدل ماشین و آن دستگاه به طور جداگانه خواند و پیدا کرد. هیچ استاندارد پیش فرض جهانی و کلی برای تنظیم گشتاور اتصالات متنوع در خودروها و وسایل نقلیه مختلف به صورت ثابت وجود ندارد.)

5 - گذاشتن سوکت بکس:

با توجه به سایز مهره و سایز درایو کله گی آچار، سوکت بکس تکی مورد نظر را روی آچار به طور کامل نصب کنید.

6 - بستن اولیه مهره:

قبل از گذاشتن آچار ترکمتر روی مهره، ابتدا آن مهره را با دست به شکل اولیه سفت کنید تا زمانی که نیروی ماهیچه دست نتواند مهره را بچرخاند.

7 - سفت کردن مهره:

حال آچار را با دقت کامل روی مهره گذاشته و سوکت را روی آن قرار دهید. در جهت عقربه های ساعت و سفت کردن مهره، کار پیچاندن را بدون شتاب و بی هیچ عجله‌ای انجام دهید. اگر ترکمتر آپشن هرز گرد ندارد و در جهت خلاف به شکل هرزگرد نمی‌چرخد، مجبورید هر بار آچار را بردارید و دو مرتبه روی سوکت بگذارید. به محض رسیدن به گشتاور از قبل تنظیم شده و میزان سفتی مورد نظر، آچار یک صدای کلیک (تق) خواهد داد. با شنیدن این صدا، عمل سفت کردن را متوقف کنید چرا که مهره به آن میزان گشتاور رسیده است.

مراحل و روش کار با ترکمتر هرز گرد یا جغجغه ای دقیقا مثل ترکمتر تقه ای است، چرا که این 2 ابزار کاملا شبیه هم هستند و در بسیاری از موارد به صورت ترکمتر تقه ای – جغجغه ای ساخته می‌شوند. مزیت آچار تورک متر جغجغه ای این است که کله گی آن امکان هرز گرد به سمت مخالف را دارد و نیازی به برداشتن دوباره آچار از روی مهره در هر بار سفت کردن نیست.

آچار ترکمتر خلاصی یا Slipping هم نوع خاصی از این گروه ابزار بوده که دارای هرز گرد مستقیم و داخلی است. یعنی سیستم خلاص چرخیدن و قسمت هرز گرد آن مثل ترکمتر جغجغه ای روی کله گی قرار ندارد؛ بلکه در درون میله قرار گرفته و با رسیدن به گشتاور مورد نظر، به صورت هرز خواهد چرخید. در این آچار ترکمتر، بعد از سفت شدن مهره و برخلاف آچار تقه ای و جغجغه ای، هر چقدر نیروی بیشتر وارد کنیم، مهره نخواهد چرخید. از مکانیزم آچار تورک خلاصی در ابزارهای کوچک و پیش گوشتی های جغجغه ای نیز استفاده می‌گردد.

ترکمتر شاهینی Beam Style یکی از مدل‌های نسبتا قدیمی این ابزارهاست که فناوری صدای تقه ای و هرز گرد ندارد و نسبتا از دقت پایینی برخوردار است. هنگام کار با ترکمتر شاهینی و با رسیدن به گشتاور هدف، یک میله شاخص باریک که نوک آن روی صفحه مدرج و بزرگ آن قرار دارد به سمت اعداد خم شده و میزان سفت شدن مهره را نشان می‎‌دهد. بازه تنظیم گشتاور این ترکمترها نیز چندان بالا نیست و محدودیت دارد.

آچار ترکمتر تا شونده Bending یا ترکمتر زانو دار Breaking دارای تکنولوژی جالبی است که هنگام رسیدن به گشتاور مقصد، سر آن به صورت یک بازوی لولا دار می‌شکند و تا می‌شود. مزیت کار با آچار ترکمتر تاشو در محیط های شلوغ و یا آلوده که امکان شنیدن صدای تقه و کلیک وجود ندارد و یا امکان استفاده از ترکمتر دیجیتال فراهم نیست خود را نشان می‌دهد و ترکمتر بازویی تاشو می‌تواند به خوبی ایفای نقش کند. ترکمترهای زانو دار اغلب امکان تنظیم بیرونی گشتاور را ندارند و معمولا با گشتاور ثابت ساخته می‌شوند؛ برای تغییر گشتاور آنها باید پیچ تنظیم داخلی را با آچار و کاملا تخصصی تنظیم نمود. بعد از تنظیم گشتاور، به محض سفت کردن مهره و اتصال در مقدار مشخص شده، قسمت کمر و سر آچار خم می‌شود.

این ابزار به نوعی ورژن پیشرفته تر آچار ترکمتر جغجغه ای و تقه ای است که روی دسته آن دیگر خبری از صفحه مدرج حک شده نخواهد بود؛ بلکه به جای آن یک کرنومتر با بازه اعداد مختلف نصب شده و مراحل کار با آچار ترکمتر کرنومتری (به جز مرحله تنظیم دسته) دقیقا شبیه به ترکمتر تقه ای است. در این آچار، دیگر نیازی به خواندن خطوط و اعداد حک شده نیست و تنها با چرخاندن دسته و دیدن عدد می‌توان گشتاور را تنظیم کرد. ضمن اینکه هنگام سفت کردن مهره هم می‌توان عدد گشتاور دلخواه را مشاهده نمود.

جدید ترین و هوشمندترین ترکمترهای تولید شده نوع دیجیتال نام دارد که راحتی تنظیم گشتاور را به اوج خود رسانده است. ترکمتر دیجیتال به جای قسمت مدرج دسته، یک پنل و نمایشگر دیجیتال داشته و به کمک دکمه‌های آن، میزان تنظیم گشتاور دلخواه کاربر به راحتی فراهم است. نحوه کار با آچار تورک متر دیجیتال شبیه به آچار تقه ای بوده اما دیگر نیازی به مرحله تنظیم دستی و مکانیکی میزان گشتاور ندارد. ضمن اینکه این ابزارها می‌توانند بدون داشتن کله گی تقه ای، هشدار تصویری و آلارم صوتی داشته باشند و البته میزان گشتاور را با اعدادی فوق العاده دقیق تر و اعشاری نشان دهند.

آچار ترکمتر ساعتی بین این گروه ابزار جایگاه ویژه و خاصی دارد. اگر چه این کالا شبیه به دیگر ترکمترهاست و به ظاهر تنها با یک صفحه دیال ساعت همراه شده، اما نحوه کار این ابزار تفاوت های محسوسی با دیگر عناوین ترکمتر نشان می‌دهد. برخی آچارهای تورک متر ساعتی ساده دارای 1 عقربه هستند که تنها کار سفت کردن مهره را به عهده دارند. اما بیشتر ترکمترهای ساعتی پیشرفته صنعتی مجهز به 2 عقربه در صفحه نمایش خود هستند که به کمک آنها نه تنها می‌شود یک مهره را به اندازه دلخواه سفت کرد؛ بلکه می‌توان از میزان گشتاور یک اتصال از قبل سفت شده هم خبر دار شد. یعنی با استفاده از ترکمتر ساعتی و با باز کردن یک مهره، امکان فهمیدن اینکه آن اتصال از قبل با چه گشتاوری سفت شده بوده هم وجود دارد.

در صفحه نمایش این آچار ترکمترها دو عدد عقربه، یعنی 1 عقربه شاخص (مشکی یا آبی رنگ) و 1 عقربه متحرک (قرمز رنگ)  قرار دارد. برای اینکه بفهمیم مهره و اتصالی که قصد باز کردن آن را داریم چه گشتاوری داشته، ابتدا با مهره تنظیم صفحه ساعت، در حالیکه عقربه سیاه رنگ روی عدد 0 قرار دارد، عقربه قرمز را کمی در سمت چپ عقربه قرمز قرار می‌دهیم. بعد از شروع به باز کردن مهره، هر دو عقربه می‌چرخند. با شل شدن کامل اتصال، عقربه سیاه به عدد صفر برمیگردد اما عقربه قرمز روی یک عدد ثابت خواهد شد که آن رقم میزان گشتاور مهره‌ی از قبل سفت شده بوده است.

هنگام بستن یک مهره با ترکمتر ساعتی نیز، در حالی که عقربه مشکی روی عدد 0 قرار دارد، کافیست عقربه قرمز رنگ را این بار کمی در سمت راست عقربه سیاه رنگ تنظیم کرده و سپس شروع به بستن آن اتصال کنید. با چرخش آچار، هر دو عقربه حرکت می‌کنند و با سفت شدن مهره و به محض توقف اعمال نیرو، عقربه مشکی به حالت 0 برگشته و عقربه قرمز میزان گشتاور را نشان می دهد.

- همیشه به یاد داشته باشید که هنگام کار با ترکمتر نیازی به گریس کاری و روغن کاری مهره وجود ندارد چرا که میزان گشتاور آن اتصال دچار خطا خواهد شد.

-قبل از بستن مهره ها، ابتدا آنها را خوب تمیز کنید تا آلودگی، اکسید و زنگ احتمالی روی آنها به کیفیت کار و سلامت ترکمتر آسیب نزند.

- بعد از کار کردن با ترکمتر و تمام شدن شیفت کاری، حتما تنظیمات دسته را روی صفر مطلق قرار دهید تا میزان جمع شدن فنرهای داخلی در بازترین حالت قرار بگیرند و به این ترتیب تحت فشار غیر ضروری نباشند. این کار به افزایش عمر مفید و کم شدن استهلاک آچار کمک می‌کند.

-هر آچار ترکمتر بعد از چند وقت و به طور استاندارد 1 بار درسال یا بعد از حدود 50 هزار بار استفاده، باید دوباره کالیبره شود. کالیبراسیون ترک متر توسط متخصصان و با دستگاه های مخصوص این کار انجام می‌شود.

-آچار ترکمتر ابزاری کاملا حساس است. هیچ گاه به آن ضربه نزنید! و هرگز از آچار ترکمتر به عنوان آچار معمولی جغجغه ای و آچار باز و بست معمولی اتصالات و مهره استفاده نکنید!

در این مطلب با نحوه کار با ترکمتر آشنا شدیم. مروری داشتیم بر این که چگونه باید با آچار ترک متر کار کرد؟ طریقه استفاده از ترکمتر ها چه تفاوتی با هم دارند و برای بستن پیچ و مهره چطور باید یک آچار ترکمتر تقه ای را تنظیم کرد؟

شما می‌توانید برای خرید آچار ترکمتر در سایزها و قدرت های متنوع و انواع مدل از برندهای معتبر داخلی و خارجی، با گارانتی و ضمانت کالیبراسیون و اصالت کالا، در کنار مشاوره و راهنمایی فنی و تخصصی به همراه ارسال رایگان و فوری محصولات به تمام ایران به فروشگاه ابزار مارکت مراجعه کنید.