انواع ابزار تراشکاری

باید بدانید که حرفه تراشکاری متشکل از چندین فرآیند مختلف و حالات گوناگون تراشیدن اجسام است که با دقت بسیار زیادی انجام می‌گیرد. در صنعت تولید قطعات یدکی، جانبی، اصلی، خودرویی، مکانیکی، هوا و فضا، راه سازی، قالب سازی، ساخت ابزار، دستگاه، لوازم خانگی، عمومی، صنعتی و... تقریبا در تمام حوزه‌ها ردپای تراشکاری دیده می‌شود. چرا که به جرات می‌توان گفت هیچ قطعه و وسیله‌ای بدون تراشکاری ساخته نخواهد شد. اما هر پروژه تراشکاری روش استاندارد و نام رسمی خود را دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پیچ تراشی
• بورینگ و حفره تراشی
• روتراشی
• شیار زنی
• پیشانی تراشی
• لبه زنی
• و...

 هر کدام از این روش‌ها نیاز به ابزار خاص و مشترک خود را دارند که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم.

موتور محرک و قلب تپنده هر کارگاه تراشکاری، ماشین تراش است. می‌توان گفت 90 درصد عملیات تراش روی دستگاه تراش انجام می‌گیرد و بدون شک بزرگترین و پرکاربردترین ابزار در یک محیط تراشکاری است. این دستگاه در هر ابعاد (کوچک، رومیزی، بزرگ و صنعتی) شامل چندین قطعه و اجزاء پیچیده است که برای انواع براده‌برداری، شکل و فرم دادن به قطعه کار، کاهش قطر، ایجاد پله، تراش دهی در هر حالت، شکل و زاویه دلخواه، تولید و پرداخت قطعات و... استفاده می‌شود.

دستگاه تراش یک ماشین نسبتا بزرگ برقی تکفاز یا سه فاز با اجزائی مثل موتور، ریل اصلی کارگیر، فک چهار نظام، ست مرغک، پنل سوییچ و تنظیم سرعت و بدنه است که وزن زیادی هم دارد. هنگام خرید دستگاه تراش بسیاری از مشخصات اهمیت دارند اما از مهمترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• توان موتور: که معمولا بین 400 تا چند هزار وات ساخته می‌شود.
• طول کارگیر: فاصله بین چهار نظام و مرغک دستگاه و حداکثر بلندی قطعه‌ای که یک دستگاه می‌تواند تراش دهد.
• قطر کارگیر: ظرفیت بزرگترین و قطورترین قطعه‌ای که دستگاه می‌تواند تراش دهد.
• سایز چهار نظام: چهار نظام تراش چندین عدد مشخصه فنی دارد اما پارامتر اصلی آن، سایز قطر صفحه گرد چهار نظام بصورت میلی متر یا اینچ است که در قسمت معرفی چهار نظام تراشکاری کامل‌تر توضیح خواهیم داد.

اولین گروه ابزاری که تقریبا تمام آنها در هر کارگاه تراش دیده می‌شود، ابزارهای تخصصی تراشکاری است. اگرچه بسیاری از این موارد زیر برای خیلی از پروژه‌های تراش مشترک اند، اما حین خرید ابزار تراشکاری دقت کنید که تمامی این عناوین برای هر کارگاهی لازم نیست و کاربر باید با توجه به نیاز خود آنها را تهیه کند.

سه نظام و چهار نظام

چهار نظام دستگاه تراش به انگلیسی 4Jaw Chuck و یا سه نظام دستگاه تراش، ابزارهایی هستند که برای بستن قطعه روی دستگاه تراش به کار می‌روند. ابزاری گرد و تمام فولادی و سنگین که روی محور اصلی ماشین تراش نصب می‌شود و سپس قطعه کار روی فک‌های آن محکم می‌گردد. سه نظام با 3 فک و چهار نظام با 4 فک فولادی برای هر سایز قطعه تنظیم می‌شوند و مهمترین مشخصه آنها سایز صفحه بوده که بین 100 تا 400 میلی متر و یا بین 4 تا 16 اینچ ساخته می‌شود. نوع چهار نظام، آزادی بیشتری در بستن قطعات نامتقارن یا غیر استوانه‌ای به کاربر می‌دهد.

دستگاه مرغک

پایه مرغک دقیقا در سمت انتهایی و مخالف چهار نظام روی دستگاه تراش نصب می‌شود تا قطعه را از دو طرف نگه دارد و از لرزش یا خم شدن آن حین کار جلوگیری کند. این پایه از یک بدنه تمام فلزی و سنگین با قسمت فک ابزارگیر مرغک ساخته می‌شود. خود پایه معمولا ثابت بوده و حرکت بدنه نهایتا به شکل کشویی روی ریل است، اما هر دستگاه مرغک چند اهرم و دسته برای تنظیم فاصله، ارتفاع و عمق مرغک دارد.

صفحه گردان

صفحه گردان به انگلیسی Rotary Table یک ابزار با پد دایره‌ای شکل شیاردار و تمام فلزی به همراه یک پایه، محور مدرج ورنیه دقیق و دسته‌های اهرمی تنظیم شونده است. این وسیله  قطعات نامتقارن یا دارای برآمدگی را به کمک پیچ و گیره روی خود تثبیت می‌کند و آن را در هر زاویه دلخواه برای کار تراش آماده می‌کند. صفحه گردان در سایزها و قطر صفحه 3 تا 20 اینچ یا 75 تا 600 میلی متر ساخته می‌شود. مدل‌های متنوع این ابزار امکان نصب روی میز صلیبی، روی ماشین‌ها و استفاده به عنوان پایه مرغک را هم دارند.

صفحه تقسیم (تایکوپ)

تایکوپ فرز و تراش یا صفحه تقسیم به انگلیسی Dividing Head یک ابزار بسیار شبیه به صفحه گردان بوده، اما با این تفاوت که کار اصلی آن تقسیم اندازه‌ها بصورت کاملا دقیق و منظم و به شکل مساوی روی قطعه کار است. از تایکوپ برای الگو زنی و طراحی و تراش شیارهای یکنواخت، دندانه‌ها و هر طرح خاص با شکلی منظم استفاده می‌گردد. این ابزار معمولا دارای یک بازو، چندین صفحه دیوایدر سوراخ دار و یک محور و بدنه اصلی است که چهارنظام تراشکاری می‌تواند به شکل مستقل روی آن نصب شود. صفحه تقسیم ممکن است به شکل دستی، نیمه اتوماتیک و تمام اتوماتیک ساخته شود.

اما ابزار دیگری نیز وجود دارد که از ترکیب صفحه گردان+صفحه تقسیم به دست آمده است. ابزار Super Indexing Spacer یا صفحه تقسیم و گردان ترکیبی تراشکاری به نوعی می‌تواند هر دو کار تقسیم منظم و مهار قطعات نامتقارن و تنظیم در هر زاویه را به دلخواه کاربر انجام دهد.

مرغک تراش (ثابت و گردان)

مرغک یک قطعه فولادی کوچک شبیه به مته اما با سر مخروطی است که روی پایه مرغک سوار شده وظیفه نگهداری انتهای قطعه کار روی اسپیندل دستگاه تراش را دارد. سایز طول مرغک، نوع مورس MT2 – Mt3 – MT4 و ظرفیت قطر کارگیر نوک مرغک از جمله مشخصات مهم این ابزار جانبی است. مرغک تراشکاری در انواع ثابت Dead Center، گردان Live Center، شاخدار و... ساخته می‌شوند. مرغک شاخدار برای نفوذ در قطعات کاری نامنظم و سطوح لغزان بدون سوراخ قطعات بکار می‌روند. مرغک ثابت جهت نگهداری قطعه با دقت بالا بوده و حرکت نمی‌کند. مرغک گردان با رولر، توپی و بلبرینگ داخلی حرکت دورانی قطعه را همراهی می‌کند.

هولدر تراشکاری

هولدر اینسرت تراش یا هلدر تراشکاری یک میله فلزی از جنس آلیاژ سخت کاری شده و بسیار محکم با ترکیب فولاد است که الماس یا اینسرت تراش روی آن بسته می‌شود. هولدرها نه فقط با سایز قطر و طول، بلکه با توجه به کاربری و پروژه تراشکاری انتخاب می‌گردند. بطو مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هولدر داخل تراش
• هولدر بغل تراش
  هولدر رو تراش
• هولدر سه کاره
• هولدر کیوکات
• هولدر گام تراش
  هولدر تراش کلمپی
• و...

اینسرت یا الماس تراش

الماسه تراشکاری یا اینسرت یک ابزار مکعبی ظاهرا ساده اما در باطن بسیار پیچیده است که کار اصلی تراش دادن روی قطعه را انجام می‌دهد و روی هولدر تراش نصب می‌گردد. الماس های تراشکاری دنیای بزرگی از قطعات هندسی مثلثی، مربعی، لوزی، متوازی الاضلاع، پنج ضلعی، شش ضلعی، هشت ضلعی، گرد کاربیدی با‌ جنس فولادی ماشین کاری شده و با روکش تیتانیوم TiN و روکش تیتانیوم-آلومینیوم AlTin را تشکیل می‌دهند. به جز شکل و جنس اینسرت تراش، چند پارامتر دیگر در انتخاب آنها بسیار مهم است؛ زاویه آزاد، تلرانس، شکل براده شکن، زاویه گوشه، شعاع نوک و ضخامت از جمله این موارد بوده که روی بدنه هر اینسرت با توجه به استاندارد جهانی، بصورت یک کد و شناسه حک می‌گردد. هر کاربر باید با توجه به نوع تراش خود، مدل مدنظر اینسرت را انتخاب کند، چرا که براده‌برداری را در هر متریال فولاد، چدن و استنلس استیل و... تفاوت خواهد کرد.

تیغچه تراش

تیغچه تراش یک ابزار مکعبی برش دهنده و معمولا از جنس فولاد تندبر HSS یا کارباید بوده و برای تراش سطحی، شیارزنی و صافکاری استفاده می‌شود. تیغچه‌ها به صورت مستقیم یا با زاویه طراحی شده و در سایزهای 8x8 سانتی متر تا 25x25 سانتی متر وجود دارند. گرچه تیغچه تراشکاری عمر کمتر از اینسرت دارد، اما برای کارگاه‌هایی که تولید سفارشی و ساده‌تری دارند کاربرد داشته و به دلیل قابلیت تیزکردن اقتصادی است.

هدبورینگ

هدبورینگ به انگلیسی Boring Head یک ست قطعات فولادی شامل بدنه سوراخ دار و چند عدد تیغ تراش الماسه است که برای گشاد کردن سوراخ‌ها استفاده می‌شود. ابزاری استوانه‌ای که می‌تواند با دقت میکرومتری و خطای بسیار پایین، ‌لبه و درون هر قطعه را در شکل شعاعی بتراشد و بزرگتر کند. هدبورینگ ها با ظرفیت کارگیر 10 تا 250 میلی متر و گام اندازه 0.01 میلی متر و در مدل‌های برش سخت Rough، برش نرم و دقیق Fine و برش جفت Twin Cut ساخته می‌شوند.

گیره تراشکاری

گیره و وایس های تراشکاری به ظاهر بسیار شبیه به گیره‌های معمولی رومیزی است اما در واقعیت سیستم و فانکشن آنها کاملا فرق دارد. گیره تراشکاری با فانکشن باز و بسته شدن مکانیکی و هیدرولیکی ساخته می‌شوند؛ نوع هیدرولیکی از مایع تزریقی روغن در فک‌های خود بهره برده و باعث قدرت فشار بسیار زیاد و کنترل شده روی فک و قطعه کار می‌شود. طراحی بدنه گیره‌های تراش نیز ممکن است ساده ریلی، گیره سینوسی دو جهته و سه جهته باشد و معمولا فک‌های آنها می‌تواند در چند پله دلخواه تنظیم گردد. سایز عرض و ارتفاع فک، ماکزیمم طول کارگیر و قدرت فشار گیره از مشخصات مهم خرید گیره سینوسی است.

هولدر و مته سر تعویض شو

مته سر تعویضی یا Spade Drill Insert به همراه هولدر این مته یک ست ابزار مخصوص سوراخکاری در ماشین های تراش است. این مته‌ها 2 تکه بوده و برخلاف مته مارپیچ، نوک مته تعویض می‌شود. کاربر می‌تواند سایز و مدل دلخواه سر مته را روی هولدر مورد نظر ببندد و سپس با نصب مته سر تعویض شو روی دستگاه تراش، براحتی سوراخکاری دقیق و متمرکز درون اجسام، شفت‌ها و... را انجام دهد. جنس نوک این مته‌ها از فولاد تندبر HSS، کبالت و یا کاربایدی ساخته می‌شود و سایز انتخابی خریدار می‌تواند بین 9 میلی متر 100 میلی متر انتخاب گردد. 

انواع مته تراش

غیر از ابزارهای تراش خاص، در صنعت تراشکاری مته‌های متنوعی جهت سوراخکاری روی قطعات وجود دارد. مته تراشکاری دنباله معمولی برای استفاده روی دریل های ساده را ندارد و جنس آنها معمولا از کبالت و تنگستن کارباید ساخته می‌شود. این مته‌ها روی پایه مرغک دستگاه بسته شده و برای این کار به سه نظام مخصوص مته گیر نیاز دارند. بر اساس نوع تراش و نوع قطعه کار، این مته‌ها چندین متنوع دارند:

• مته مارپیچ
• مته ته کونیک
• مته مرغک
• مته گوی تراش
• و...

برقو تراشکاری

برقو به انگلیسی Reamer یک نوع میله فلزی بسیار شبیه به مته اما با طراحی چندین تیغه و آج برش دهنده بسیار دقیق است که وظیفه گشاد کردن (خزینه و پرداخت کردن) سوراخ‌های ایجاد شده روی قطعات را دارد. برقو تراشکاری روی مرغک بسته شده و سپس با حرکت دورانی وارد سوراخ و حفره فلزات شده و آنها را طبق اندازه تنظیم شده به شکلی دقیق پرداخت می‌کند (کار برقو برخلاف هدبورینگ، تراشیدن و گشاد کردن سایز حفره نیست!). هر برقو دارای یک بدنه و روزه قابل تنظیم و پره‌های براده بردار است که باز و بست کردن روزه روی بدنه، این پره‌ها به شکل میکرومتری و با دقت فوق العاده تنظیم می‌شوند. برقو دستی، ماشینی، نوک تراش، پهلو تراش، برقو مارپیچ، مخروطی، Chamfer و... از مدل‌های متنوع برقو تراشکاری است.

پیچ پول

پول استاد یا پیچ پول یکی از قطعات کوچک اما بسیار مهم در صنعت تراش و فرزکاری است. بدنه این قطعات از دو قیمت صاف و رزوه دار ساخته شده و هدف اصلی آن نگهداشتن کولت تراش و فرز در جایگاه دقیق و مرکزی است طوری که قطعه کار، کولت، سه نظام و نگهدارنده به هیچ عنوان بازی و تلرانس نداشته باشد. این قطعات معمولا از فولاد سخت‌کاری هستند و با رزوه ریز و دقیق در قیمت مادگی کولت دستگاه بسته می‌شوند.

گیره قلبی

گیره شفت گیر تراشکاری Driving Carrier یا نامی که در بازار ایران به آن معروف شده یعنی گیره قلبی تراشکاری یک ابزار مخصوص تراشیدن دقیق شفت و میله‌های بلند است. هنگامی که بخواهید با ماشین تراش، رویه و بیرون یک شفت را بطور کاملا تراز و یک دست تراش دهید، تنها مهار شفت و استوانه روی محور و مرغک دستگاه تراش کافی نخواهد بود؛ بلکه باید آن شفت در مرکز قرار گرفته و حین چرخش چهارنظام از جای خود خارج نگردد. گیره قلبی تراشکاری یا Lathe Dog شفت را طبق اندازه و جایگاه مورد نیاز کاربر در مکان خود قرار داده و به کمک آن یک شفت به شکل کامل و تراز شده تراش خواهد خورد.

در پیشه تراشکاری چندین مدل مواد مصرفی نیز وجود دارد که بدون آنها امکان تراشکاری وجود نخواهد داشت. در کل فرآیند تراش اصطکاک و حرارت بسیار زیادی تولید می‌کند و برای انجام صحیح و دقیق آن نیاز به برخی لوازم مصرفی است.

آب صابون و روغن حل شونده

مایع خنک کننده و یا روغن حل شونده که به آن آب صابون تراشکاری هم می‌گویند یک ترکیب شیمیایی روغن و آب است که در نسبت های 1 به 15 و 1 به 20 ساخته شده و وظیفه روان سازی سطح و محدوده تراشکاری قطعه، بدون آسیب زدن به آنها را دارد. بهترین روغن حل شونده تراش حین کار یک مایع شیری رنگ می‌سازد و خواص بدون زنگ و خوردگی و بدون بو و کف دارد. این روغن ها در حجم ها و ظرف های 1، 4، 20 لیتری و بشکه 210 لیتری ارائه می‌گردد.

پودر آب تراش

یکی از نکات منفی مایع آب صابون تاریخ انقضا و بو گرفتن آن در صورت نگهداری بیش از اندازه است. برای حل این مشکل می‌توان از پودر آن استفاده کرد و تنها با مخلوط کردن این پودر به اندازه مورد نیاز با آب، یک محلول خنک کننده با کیفیت بالا و تنها برای همان شیفت کاری تهیه کرد.

مایع آنتی باکتریال

برخی مایع های آب صابون تراشکاری خود خاصیت ضد باکتری دارند اما اگر با مواردی از روغن حل شونده روبرو بودید که خطر فاسد شدن و بو گرفتن به دلیل باکتری ها را داشت، می‌توان با مایع آنتی باکتریال تراشکاری این مساله را برطرف کرد.

غیر از ابزارآلات اشاره شده در بالا که کاملا مخصوص صنایع تراش هستند، هر استاد تراشکاری باید در کارگاه و محل کار خود چندین وسیله برای اندازه گیری و محاسبه نتیجه کار خود داشته باشد. صنعت تراشکاری در ساخت قطعات بسیار دقیق خلاصه می‌شود و بدون داشتن ابزارآلات اندازه گیری دقیق نمی‌توان هیچ قطعه نهایی را چک و بررسی و تایید کرد. ابزارهای زیر چند نمونه از مواردی هستند که هر تراشکاری به آنها نیاز خواهد داشت.

• میکرومتر
• کولیس
• ساعت اندیکاتور
• ساعت شیطونکی
• گیج سیلندر (بور گیج)
• مماس یاب
• گوشه یاب و مرکزیاب
• گیج رزوه
• فیلر
• ضخامت سنج ورق
• خط کش و گونیا
• و...

شناخت دقیق «ابزار تراشکاری» و انتخاب صحیح آنها مقدمه‌ای است که تفاوت میان یک قطعه دقیق و عالی با یک قطعه کیفیت پایین را رقم می‌زند. ماشین تراش، چهار نظام، اینسرت‌ها و تیغچه‌ها و... ستون اصلی عملیات تراش را تشکیل می‌دهند؛ در حالیکه ابزارهای دقیق اندازه‌گیری از میکرومتر گرفته تا ساعت شیطونکی و فیلر و... ضامن کنترل کیفی محصول هستند. ضمن اینکه بدون لوازم مصرفی مناسب مثل آب صابون استاندارد نیز، عمر مفید ابزارهای تراش به خطر می‌افتد.

بنابراین اگر شما هم نیاز به خرید ابزار تراشکاری اورجینال با ضمانت اصالت و سلامت کالا از برندهای خارجی و ایرانی معتبر را دارد براحتی می‌توانید به فروشگاه آنلاین ابزارمارکت مراجعه کنید. تمامی محصولات بعد از ثبت سفارش، در اسرع وقت در سراسر کشور به دست شما خواهد رسید.