خار جمع کن یا خار باز کن؟ کدام یک برای شما مناسب تر است؟

«خار» در یک معرفی مختصر، به یک حلقه فلزی فنری-ارتجاعی محکم و سخت سوراخ دار می‌گویند که در بسیاری از دستگاه ها و وسایل خانگی، صنعتی و... وجود دارد؛ نقش این قطعه کوچک محکم نگهداشن شفت، محور، میله و برخی قطعات داخلی در ساختمان این وسایل به یکدیگر است. نصب کردن و یا در آوردن یک خار از داخل یک وسیله و دستگاه با دست یا با انبرهای عمومی و ساده امکان پذیر نیست! برای این کار باید از انبرهای خاص و مخصوص به نام خار بازکن و خار جمع کن به انگلیسی Circlip Plier که البته به آنها Snap Ring Plier هم می‌گویند استفاده کرد.

آشنایی با انبر خار باز کن

خار باز کن به نام External Circlip Plier شناخته می‌شود و وظیفه اصلی آن باز کردن موقتی خار است. در این وسیله، سوراخ های خار فنری روی نوک کارگیر انبر قرار می‌گیرد؛ با جمع کردن دسته انبر خار باز کن توسط نیروی دست کاربر، نوک کارگیر انبر باز می‌شود و به این ترتیب خاری که روی نوک های کارگیر قرار گرفته بود به صورت موقت و با فشار وارد شده کمی گشاد خواهد. بعد از اتمام کار و با رها کردن نیروی دست و یا جداسازی خار از انبر، قدرت ارتجاعی و فنری خار آن را دو مرتبه و به سرعت جمع می‌کند.

آشنایی با انبر خار جمع کن

انبر خار جمع کن به نام Internal Circlip Plier معروف است. این مدل دقیقا برعکس نوع قبلی بوده و خار را به طور موقت جمع می‌کند. برخی خارها به حالت باز شده ارتجاعی ساخته می‌شوند و برای جمع کردن شان نیاز به انبر خار جمع کن است. در این مدل انبر، نوک ها و فک کارگیر به صورت پیش فرض در حالت باز قرار دارد؛ با فشردن و جمع کردن دسته های ابزار، نوک ها جمع می‌شود. خار فلزی سوراخ دار و جمع شونده، روی این نوک ها قرار گرفته و با کمک نیروی فشاری دست کاربر به صورت موقت بسته می‌شود. با رها کردن دسته ها و جداسازی خار فنری از نوک انبر، این حلقه فلزی به سرعت به سر جای خود برگشته و دو سر خار دوباره از هم باز می‌شود.

همانطور که بالاتر گفته شد این انبرها در تعمیرات وسایل و دستگاه های خانگی و صنعتی کاربرد دارند. اما برای استفاده بهتر از این محصولات، بهتر است با انواع خار باز کن و انواع خار جمع کن آشنا باشید. انواع این گروه ابزار به شرح زیر است:

• انبر خار باز کن سر راست
• انبر خار باز کن بلند
• انبر خار باز کن سر کج

• انبر خار جمع کن سر راست
• انبر خار جمع کن بلند
• انبر خار جمع کن سر کج

نوع سرکج دارای سر زاویه دار حدود 90 درجه بوده و برای استفاده در نقاط خاص و تنگ ساختمان های ابزار استفاده می‌گردد و مدل انبر مستقیم یا سر راست طراحی صاف دارند. مدل انبرهای بلند نیز دارای نوک و دسته های بلندی هستند و برای دسترسی عمیق و رینگ های خار که در عمق وسیله نصب شده‌اند استفاده می‌گردد. سایز انواع خار جمع کن و خار بازکن نیز با توجه به طول انبر دسته بندی شده و در سایزهای 6 – 7 – 8 – 9 اینچ وجود دارد.

اما به تازگی مدل های جدیدی هم طراحی شده که به زیر شناخته می‌شوند.

• انبر خار جمع کن و خار باز کن دوبل:

نسل جدید این انبرها هستند که به صورت دوگانه و 2 کاره ساخته شده است. این انبر دارای سر با دو فک جداگانه بوده که هم به صورت کاربری خار بازکن و هم خار جمع کن عمل می‌کند.

• انبر خار باز کن و خار جمع کن فک تعویضی:

این مدل انبر دارای فک های پیچی و نوک های قابل تعویض است که می‌تواند هم به صورت انبر سر راست و انبر سرکج ایفای نقش کند. کاربر نوک هر جفت نوک مورد نظر خود را نسبت به نیاز خود روی فک های انبر نصب می‌کند.

اما «خار» دقیقا در کجای یک وسیله قرار دارد؟ چه وظیفه ای دارد؟ و چرا برای نصب و جدا کردن آن به انبر خار باز کن و خار جمع کن نیاز داریم؟ و فرق خار بازکن و خار جمع کن در کجاست؟...

خار فنری در واقع یک نگهدارنده است. در داخل ساختمان بسیاری از ابزارها و دستگاه ها، مثل دریل، بتن کن و چکش و تخریب، سنگ فرز و... یا برخی لوازم خانگی مثل جاروبرقی، ماشین لباسشویی و غیره ممکن است این خار فلزی-فنری وجود داشته باشد. خار فنری گرد معمولا بر روی یک محور، شفت و سطح مقطع دایره ای قرار گرفته و با کمک نیروی ارتجاعی فنر خود، یک یا چند قطعه در داخل آن وسیله را در کنار هم محکم نگه می‌دارد. فرد تعمیرکار با کمک انبر خار جمع کن و خار باز کن، حین باز کردن یک دستگاه و جدا کردن قطعات آن مثل قسمت دنده و گیربکس، قلم گیر، شفت و غیره... این خار را از روی دستگاه جدا کرده و سپس قطعات داخلی را جهت تعویض یا تعمیر بیرون می آورد. از خار باز کن و خار جمع در موارد زیر استفاده می‌گردد:

• تعمیرات لوازم خانگی
• تعمیرات لوازم صنعتی
• تعمیرات دستگاه و ابزارها برقی، شارژی، بادی و...
• باز کردن و بستن خار روی دنده ها و داخل گیربکس
• جداسازی و نصب خار روی شفت، محور، سیلندرها و... درون دستگاه ها

از آنجا که خار یک قطعه فنری و با قدرت کششی و ارتجاعی بسیار قدرتمند است، انبرهای دستی ساخته شده برای جمع کردن و باز کردن آن نیز باید بسیار مستحکم و با طراحی ارگونومیک ساخته شوند.

بدنه انبر

این انبرها با بدنه تمام فلزی از جنس آلیاژ فولاد سخت کاری شده و ترکیب هایی مثل زیر ساخته می‌شوند:

• فولاد - کربنی
• آلیاژ فولاد کروم-وانادیوم
• آلیاژ فولاد کروم-مولیبدن

فولاد این انبرها استحکام بسیار بالایی زیر فشار ارتجاعی خار دارد و معمولا بدنه و قسمت های فلزی با روکش اکسید سیاه و یا براق کرومی همراه است.

نوک انبر

نوک کارگیر انبر هر چند یکپارچه با بدنه ساخته می‌شود، اما به دلیل قرار گرفتن در سوراخ های خار فلزی، کمی باریک تر طراحی شده است. به همین جهت در کنار جنس فولادی، این نوک ها دارای روکش تفلونی و پولیش شده هستند تا به مرور خورده نشوند، زنگ نزنند و زیر فشار دست کاربر و مقاومت ارتجاعی فنر خار احتمالا نشکنند.

دسته انبر

از آنجا که دست کاربر در حین باز کردن و جمع کردن خار باید فشار و نیرو را حفظ کند، دسته های انبر خار باز کن و خار جمع کن فولادی با روکش های لاستیکی، رابری و پلاستیکی مثل TPR و... به صورت ضد لغزش، ضد تعریق و ارگونومیک ساخته می‌شوند. البته که در بازار دسته های بدون روکش و آج دار فلزی هم وجود دارد.

استفاده از این ابزارها چندان پیچیده نیست اما به رعایت چند نکته ایمنی و حفاظتی نیاز دارد. هنگام کار با این ابزار نکته مهم این است که قرار است خار از روی دستگاه جدا شود؟ یا قرار است خار روی دستگاه نصب شود؟ تفاوت این حالت و کاربری، استفاده از انبر خار جمع کن و خار باز کن را متفاوت می‌کند.

نحوه کار با انبر خار جمع کن

هنگام استفاده از انبر خار جمع کن، اگر قرار است خار از روی دستگاه جدا شود، در هر دو مدل سر راست و سرکج، باید ابتدا نوک های باریک و کارگیر انبر را درون سوراخ های خار قرار دهید. توجه کنید که تا قبل از تماس و قرارگیری کامل نوک ها در سوراخ ها، به هیچ عنوان به دسته ها فشار نیاورید! اگر انبر شما به خوبی مهار نشده باشد، خار درون دستگاه به صورت ناقص جمع شده و در داخل قطعات دستگاه خواهد افتاد. وقتی نوک ها به خوبی در خار قرار گرفت، شروع به جمع کردن آن کنید. دقت کنید که دست‌تان نلرزد و فشار را به صورت پیوسته اعمال کنید. نیاز به جمع کردن بیش از حد خار نیست، تنها تا این حد کافیست که رینگ فلزی از دستگاه جدا شود. بعد از جمع کردن خار، آن را با دقت زیاد و تمرکز کامل بیرون بیاورید.

هنگام قرار دادن و نصب خار جمع شونده با انبر خار جمع کن نیز باید ابتدا خار را روی نوک انبر قرار دهید. سپس آن را به سمت داخل دستگاه ببرید؛ برای جلوگیری از افتادن خار حین بردن آن به داخل، دسته ها را فشار دهید تا خار تنها به اندازه ای که در داخل دستگاه برود جمع شود و نیفتد. بعد از اینکه خار و انبر را به داخل دستگاه بردید، تنها وقتی که خار به جایگاه نصب درست خود رسید، فشار دسته را زیاد کنید تا رینگ فلزی خار جمع شود. بعد از اطمینان از قرار گرفتن درست خار در جایگاه و شیار مشخص شده، دسته ها را رها کنید. سپس چک کنید که خار در شیار محکم شده باشد و لبه رینگ فلزی بیرون نزده باشد. با کمی جابجایی و فشار، لبه های بیرون زده شده احتمالی در داخل شیار خواهد افتاد.

نحوه کار با انبر خار باز کن

مراحل استفاده از خار بازکن بسیار شبیه به خار جمع کن بوده و حتی کمی راحت تر است؛ چرا که معمولا خارهای فنری باز شونده روی سطح و قسمت های بیرونی دستگاه ها قرار دارند.

اگر قرار است خار را جدا کنید، انبر خار بازکن مستقیم یا سرکج را ابتدا روی سوراخ های خار قرار داده و نوک کارگیر را به طور کامل محکم کنید. معمولا نوک فک ها باید چند میلی متر در سوراخ خار نفوذ کند. با احتیاط و دقت کامل، به طوری که روی خار تسلط دارید، به دستگیره های انبر فشار وارد کنید. خار شروع به باز شدن می‌کند؛ قبل از جدا کردن آن از روی دستگاه، دست دوم خود را به عنوان محافظ روی خار بگیرید تا از جا نپرد! آن را از روی قطعه دستگاه جدا کرده و به آرامی و با صبر شروع به بیرون آوردن آن کنید. در این مرحله ممکن است با کمی بی دقتی و عجله، خار به طور ناگهانی از روی انبر رها شود و بپرد! دقت کنید که این اتفاق نیفتد.

اگر قرار است خار جمع شونده را روی قطعه سوار کنید. ابتدا خار را روی نوک فک های انبر قرار داده و مهار کنید. سپس بدون فشار به دسته ها آن را به سمت جایگاه و شیار مورد نظر ببرید. قبل از شروع به فشردن دسته ها، با دست دوم خود یک محافظ دور رینگ خار بسازید. سپس همزمان شروع به باز کردن خار توسط دسته و قرار دادن آن روی شیار و همچنین محافظت کردن خار توسط دست دوم خود کنید. اجازه ندهید خار فرار کند و از جای خود بیرون بیاید. بعد از جا انداختن خار، چک کنید رینگ فلزی کاملا در شیار قرار گرفته است، در غیر این صورت، با کمک دست و ابزارها، خار را کمی جابجا کرده تا به خوبی در جایگاه خود نصب شود.

در این مقاله از تفاوت خار باز کن و خار جمع کن گفتیم. اینکه برای نصب و باز کردن خارهای دستگاه چطور باید از این دو انبر استفاده برد؟ و نحوه کار با انبر خار جمع کن و خار بازکن چه تفاوتی باهم دارد؟ مشاهده می‌کنید کار این دو انبر با وجود شباهت ظاهری باهم کاملا متفاوت است. هر فرد تعمیرکار و افراد فنی بدون شک به هر دو ابزار خار جمع کن و خار باز کن نیاز دارند. هر چه سایز انبر بزرگتر شود، قدرت آن بیشتر شده و قطر نوک های کارگیر ابزار نیز بزرگتر خواهد شد.

شما می‌توانید برای خرید خار باز کن و خار جمع کن در سایزهای مختلف و انواع سر راست و سرکج به فروشگاه آنلاین ابزار مارکت مراجعه کنید و با کمک مشاوره فنی رایگان و مقایسه محصول خرید لذت بخش و راحتی را تجربه کنید.