راهنمای انتخاب پمپ آب مناسب باغ و کشاورزی

یکی از موارد با اهمیت در انتخاب پمپ آب مناسب کشاورزی، داشتن آگاهی و شناخت کافی نسبت به انواع پمپ و کاربردهای هر کدام از آن‌ها است. پمپ‌های آب کشاورزی در انواع مختلفی وجود دارند که در ادامه با خصوصیات، ویژگی‌ها و کاربردهای هر کدام آشنا می‌شویم.

موتور پمپ کشاورزی

موتور پمپ‌ها زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند که در زمین‌های کشاورزی یا باغات دسترسی به برق وجود نداشته باشد. این موتور پمپ‌ها در سه مدل دیزلی، نفتی و بنزینی وجود دارد که یکی از ویژگی‌های آن‌ها قابلیت مکش منفی است که مقدار آن به 7 تا 8 متر می‌رسد. یکی دیگر از ویژگی‌های موتور پمپ‌ها میزان‌ آبدهی بالا است که باعث شده برای استفاده در کشاورزی و سیستم‌های آبیاری گزینه مناسبی باشند. امکان استفاده از موتور پمپ‌ها در آبیاری قطره‌ای و بارانی وجود دارد. بر اساس نوع کاربرد قطر دهانه خروجی این پمپ‌ها می‌تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال در آبیاری قطره‌ای این قطر باید حداقل ½1 اینچ باشد. به طور کلی دهانه خروجی موتور پمپ‌ها از 1 تا 4 اینچ متغیر است.

از معایب استفاده از موتور پمپ‌ها می‌توان به سر و صدای زیاد، آلایندگی محیط زیست در اثر نشت روغن، گازوئیل و تولید دود، مصرف سوخت و انرژی بالاتر، هزینه بالای نگهداری و تعمیرات، عدم امکان کار کردن به صورت دائم و هزینه بالاتر سوخت مصرفی در مقایسه با برق اشاره کرد.

پمپ آب جتی

این نوع پمپ آب کشاورزی در دسته پمپ‌های خودمکش قرار می‌گیرد که بهترین گزینه برای استفاده در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای است. خاصیت خودمکشی به همراه فشار مناسب باعث شده که از این پمپ‌ها در بالای چاه‌های کم  عمق (حداکثر 8 متر) به منظور مکش آب و انتقال آن به سر آب‌پاش استفاده شود.

پمپ طبقاتی افقی و عمودی

این نوع پمپ‌ها که در دسته پمپ‌های سانتریفیوژ قرار می‌گیرند در دو نوع افقی و عمودی وجود دارند و از جمله پمپ‌های پر کاربرد در صنعت کشاورزی و سایر صنایع به حساب می‌آیند. یکی از نقش‌های مهم این نوع پمپ آب مناسب کشاورزی، عمل کردن به مکمل فشار آب است؛ در واقع این پمپ ها در افزایش ارتفاع و میزان آبدهی نقش اساسی ایفا می‌کنند. از پمپ‌های طبقاتی افقی و عمودی می‌توان برای منابع آبی که دارای کمترین مقدار ذرات معلق هستند استفاده کرد. این ویژگی‌ها باعث شده که پمپ‌های طبقاتی برای استفاده در سیستم‌های آبیاری بارانی و قطره‌ای گزینه مناسبی باشند.

پمپ شناور

پمپ آب شناور به عنوان یکی از انواع پمپ آب کشاورزی برای چاه‌های عمیق با قطر کم بهترین گزینه محسوب می‌شوند. این پمپ‌ها مستغرق در آب هستند که با توجه به برخودرای از تعداد پروانه‌های زیاد می‌توانن ارتفاع یا هد قابل توجهی ایجاد کنند. این پمپ‌ها در مقایسه با سایر پمپ‌های آب کشاورزی کارآمدتر بوده و از طول بیشتری برخوردار هستند اما از نظر قیمت گران‌تر و نگهداری از آن‌ها به مراتب سخت‌تر است.

کشاورزان در صورتی که برای آبیاری زمین‌های کشاورزی صرفا به هد مناسب نیاز داشته باشند و مقدار آبدهی پمپ در اولویت برای آن‌ها نباشد، می‌توانند از پمپ‌های شناور استفاده کنند. این نوع پمپ‌ها برای دو نوع سیستم‌ آبیاری بارانی و قطره‌ای مناسب هستند اما با توجه به کمتر بودن میزان هدررفت آب در آبیاری قطره‌ای استفاده از پمپ شناور گزینه مقرون به صرفه‌تری است.

برای استفاده از پمپ شناور به منظور استخراج آب از چاه‌های عمیق، قطره چاه باید حداقل 3 اینچ باشد تا امکان جاگذاری صحیح پمپ وجود داشته باشد. به عنوان مثال برای چاه‌هایی که عمق کمتر از 8 متر دارند خروجی پمپ 1 تا اینچ است که این میزان برای چاه‌های عمیق‌تر بسته به عمق مورد نظر افزایش پیدا می‌کند.

پمپ پیستونی

یکی دیگر از انواع پمپ آب کشاورزی است که به منظور استفاده در سیستم‌های آبیاری با فشار بالا مانند آبیاری قطره‌ای و بارانی طراحی شده است. یکی از ویژگی‌های این نوع پمپ، توانایی تأمین دبی و فشار مورد نیاز برای سیستم‌های آبیاری است که نتیجه آن بهینه شدن مصرف آب است.

پمپ آب بشقابی

یکی از اصلی‌ترین موارد کاربرد پمپ آب بشقابی، سیستم‌های آبیاری تحت فشار است. این نوع پمپ‌ها به دلیل توانایی که در ایجاد دبی بالا دارند و همچنین نوع طراحی، می‌توانند آب را با سرعت بالا از منابع سطحی یا عمیق به نقاط مورد نظر برای آبیاری انتقال دهند. پمپ‌های بشقابی به منظور مصارف عمومی و همچنین شرایطی که به جریان ثابت آب نیاز باشد به کار گرفته می‌شوند.

بوستر پمپ

بوستر پمپ به معنای اتصال همزمان چند پمپ آب به صورت سری به یکدیگر است که باعث می‌شود فشار آب بالایی ایجاد شود. اصلی‌ترین کاربرد بوستر پمپ، افزایش فشار آب در سیستم‌های آبیاری و همچنین شرایطی است که نیاز به انتقال‌ آب به ارتفاعات بالاتر وجود دارد. همین نکته باعث شده که یکی از اصلی‌ترین موارد کاربرد بوستر پمپ، آبیاری باغ‌های بزرگ و مرتفع باشد.

پمپ کفکش

پمپ‌های کفکش به شکلی طراحی شده‌ند که می‌توانند دارای یک یا چند پروانه بوده و به همین منظور برای ارتفاع‌های متوسط مورد استفاده قرار می‌گیرند. در چاه‌های نیمه عمیق که قطر دهانه نسبتا زیادی دارند، از پمپ‌های کفکش مستغرق استفاده می‌شود. به طور کلی این نوع از پمپ آب مناسب کشاورزی یکی از بهترین گزینه‌ها برای استفاده در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای هستند. یکی دیگر از مزایای استفاده از پمپ‌های کفکش در این نوع از سیستم آبیاری،‌ کاهش خطر ابتلا گیاهان به بیاری‌های ناشی از رطوبت زیاد است.

یکی از نکاتی که در مورد پمپ آب مناسب کشاورزی باید به آن اشاره شود این است که برای انتخاب پمپ مناسب باید مجموعه‌ای از عوامل و شرایط را در نظر گرفت. با توجه به این موضوع که انتخاب صحیح پمپ آب کشاوری در افزایش بهره‌وری و کارایی سیستم‌های آبیاری نقش مهمی ایفا می‌کند، توجه به این عوامل و شرایط در زمان انتخاب پمپ از اهمیت زیادی برخوردار است. مهم‌ترین عوامل و فاکتورهایی در انتخاب پمپ آب کشاورزی باید مورد توجه قرار بگیرند، شامل موارد زیر هستند.

نوع منبع آب مورد استفاده

منبع آب در آبیاری زمین‌های کشاورزی و باغات متنوع بوده و می‌تواند شامل چاه، رودخانه، برکه و... باشد. به همین دلیل ابتدا کشاورز باید نوع منبع تأمین آب را بررسی و شناسایی کرده و بر اساس آن بهترین پمپ آب را متناسب با شرایط منبع انتخاب کند. زیرا پمپ مناسب برای منابع سطحی با پمپ مناسب برای منابع عمیق متفاوت است.

فاصله پمپ از منبع (ارتفاع مکش)

یکی دیگر از عواملی که در انتخاب پمپ آب مناسب کشاورزی باید مورد توجه قرار بگیرد ارتفاع مکش یعنی عمیق چاه یا فاصله منبع آب از پمپ است؛ زیرا بسته به این ارتفاع یا فاصله تا منبع آب می‌توان از پمپ‌های متفاوتی استفاده کرد. به عنوان مثال برای چاه‌های عمیق (با عمق بیش از 150 متر) پمپ شناور بهترین گزینه است در حالی که برای چاه‌های با عمق کمتر می‌توان از پمپ‌های جتی خودمکش استفاده کرد.

سیستم آبیاری مورد استفاده

با توجه به اینکه در سیستم‌های آبیاری مختلف در زمین‌های کشاورزی و باغات به فشار متفاوتی نیاز است، نوع سیستم آبیاری در زمان انتخاب پمپ مناسب باید مورد توجه قرار بگیرد. به عنوان مثال پمپ مناسب برای سیستم‌های آبیاری قطره‌ای که فشار بالایی نیاز ندارند با سیستم‌های آبیاری بارانی که به فشار و آبدهی بالا نیاز دارند، متفاوت است.

سایز دهانه خروجی و ورودی

قطر ورودی آب به داخل پمپ و همچنین قطر خروجی آن نیز از اهمیت زیادی در انتخاب پمپ آب مناسب کشاورزی دارد. در پمپ‌های آب هر چه دهانه خروجی قطر کمتری داشته باشد، ارتفاع پمپاژ بالاتر اما آبدهی کمتر است. به طور کلی پمپ‌های‌ آب کشاورزی بر اساس سایز دهانه خروجی در انواع ۱ اینچ، ۱¼ اینچ، ۱½ اینچ، ۲ اینچ، ۲½ اینچ، ۳ اینچ، ۴ اینچ، ۶ اینچ و ۸ اینچ تقسیم‌بندی می‌شوند.

میزان دبی مورد نیاز

در کشاورزی بسته به نوع محصول، ابعاد زمین، نوع‌ آبیاری و... نیاز به آبدهی متفاوت است. به همین دلیل کشاورزان باید میزان آبدهی مورد نیاز را تعیین کرده و بر اساس آن پمپ مناسب را انتخاب کنند. زیرا هر کدام از انواع پمپ آب کشاورزی ظرفیت آبدهی مشخصی دارند و می‌توانند در شرایط متفاوت به کار گرفته شوند.

میزان هد یا ارتفاع

منظور از هد در واقع اختلاف ارتفاع از محل قرارگیری پمپ تا بالاترین نقطه زمین است. در واقع در زمان انتخاب پمپ آب مناسب کشاورزی یکی از فاکتورهای مهم توجه به شیب زمین است. به طور کلی در زمین‌های شیب‌دار به ازای هر 10 متر طول زمین یک متر ارتفاع در نظر گرفته می‌شود و بر این اساس پمپ مناسب انتخاب می‌شود.

بر اساس پارامترهای مختلف که در بالا به منظور انتخاب پمپ آب مناسب کشاورزی مورد اشاره قرار گرفت و انواع پمپ‌های آب کشاورزی، جداولی تحت عنوان جدول انتخاب پمپ آب کشاورزی طراحی شده که افراد می‌توانند با مراجعه به این جداول بررسی کنند که با توجه به شرایط زمین کشاورزی یا باغ خود به کدام نوع پمپ برای آبیاری بهینه نیاز دارند.

یکی از کاربردی‌ترین جداول که می‌توان از آن برای انتخاب بهترین پمپ آب کشاورزی اقدام کرد، بر اساس مساحت زمین و اینچ پمپ است. با استفاده از این جدول و کشاورزان می‌توانند پمپ مناسب را بر اساس نوع سوخت، قدرت موتور و قطر پمپ با توجه به ابعاد و مساحت زمین انتخاب کنند.

بر اساس جدول فوق پمپ‌های دارای قطر 1 و 2 اینچ برای زمین‌های کشاورزی و باغات کوچک و پمپ‌های دارای قطر 3 و 4 اینچ برای باغات و زمین‌های کشارزی بزرگ و وسیع مناسب هستند.

آبیاری در کشاورزی یکی از مراحل مهم و اساسی به حساب می‌آید که اگر به صورت بهینه و کارآمد انجام شود، باعث تولید محصولات با کیفیت‌تر می‌شود. در آبیاری زمین‌های کشاورزی و باغات یکی از تجهیزات و ابزارهایی که نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند، پمپ آب است. پمپ آب به کشاورزان کمک می‌کند که بتوانند با توجه به سیستم آبیاری، مساحت زمین، نوع محصول و... از منابع آبی موجود به صورت بهینه استفاده کنند تا در نهایت محصولاتی با کیفیت بالا تولید شود. به همین منظور انتخاب پمپ آب مناسب کشاورزی با در نظر گرفتن عوامل و فاکتورهای مؤثر از اهمیت زیادی برخوردار است.